Defensie-uitgaven en staatshervorming

“De overheid kan de mens niet rijker maken, maar wel armer”, Ludwig von Mises (1929)

Ervoor zorgen dat de NAVO-lidstaten de doelstelling halen om 2% van het bbp aan militaire uitgaven te besteden, is niet alleen een technische of budgettaire kwestie; het is vooral een existentiële uitdaging voor de strategische cohesie van het Atlantisch Bondgenootschap. Een sterke militaire unie is intrinsiek afhankelijk van het vermogen en de bereidheid van haar leden om evenwichtige verantwoordelijkheden op zich te nemen. Het risico dat de solidariteit die de afgelopen decennia is opgebouwd, uiteenvalt, vertegenwoordigt echter een veel hogere prijs dan de financiële inspanning die deze verbintenis vereist.

Het huidige begrotingsdebat kan een essentiële historische dimensie niet negeren. De Verenigde Staten hebben decennialang een onevenredig groot deel van de Europese defensiefinanciering verstrekt, maar hebben ook geprofiteerd van strategische concessies van hun Europese bondgenoten. De Amerikaanse militaire bases verspreid over Europa zijn niet alleen symbolen van bescherming, maar ook strategische instrumenten voor de wereldwijde uiting van Amerikaanse macht. Bovendien hebben Europese militaire orders van Amerikaanse leveranciers de Amerikaanse industrie aanzienlijke winsten opgeleverd. De dominante rol van de Verenigde Staten binnen de NAVO heeft zowel een budgettaire last als een strategisch voordeel, dat fundamenteel lijkt te worden herzien.

In het nieuwe kader dat wordt opgesteld, staat Europa voor een cruciale uitdaging: het onderhandelen over een overgangsperiode die is afgestemd op zijn specifieke capaciteiten en behoeften. De Amerikaanse druk om de militaire uitgaven snel te verhogen, vereist niet alleen de naleving van de doelstelling van 2% van het BBP, maar suggereert ook een potentiële groei tot 5%, waardoor het waarschijnlijk is dat deze geleidelijk zal toenemen tot ten minste 3% of 3,5%. Zonder een duidelijke en gezamenlijke strategie van de Europeanen zal de snelle stijging van de militaire uitgaven onvermijdelijk ten goede komen aan de geïnstalleerde capaciteit, met name de grote Amerikaanse defensie-industrieën, vooral in een context die noodzakelijkerwijs inflatoir is vanwege aanbodbeperkingen (het aanbod in de militaire industrie is zeer rigide, gebaseerd op programmacontracten die voor lange jaren zijn onderhandeld).

Dit scenario moet worden gezien als een kans om de strategische autonomie van Europa te versterken door een eigen militaire industrie te ontwikkelen, met realistische en effectieve meerjarenplannen. Voor Portugal in het bijzonder is dit het ideale moment om middelen te investeren in de modernisering van zijn maritieme vloot en resoluut te investeren in nieuwe technologieën, waaronder drones, ruimtevaart en geavanceerde cybersecuritymogelijkheden, om zo te voorkomen dat grote internationale spelers beslag leggen op nationale budgettaire inspanningen.

Deze stijging van de militaire uitgaven vindt plaats in een context waarin de wereld diepgaande veranderingen ondergaat, waardoor staten zich aanzienlijk moeten aanpassen aan de nieuwe geopolitieke en economische realiteit. Als er niets wordt gedaan aan de overheidsuitgaven, zullen meer investeringen in defensie noodzakelijkerwijs leiden tot minder middelen voor andere essentiële sectoren, wat de druk op regeringen om efficiënter te zijn, vergroot. Portugal heeft hoe dan ook aanzienlijke ruimte voor verbetering in de strijd tegen verspilling. Door te profiteren van de huidige situatie van volledige werkgelegenheid, de vergrijzing van het ambtenarenapparaat, digitalisering en het potentieel van kunstmatige intelligentie, heeft Portugal de mogelijkheid om een ​​grondige staatshervorming door te voeren.

De start van een nieuwe wetgevende macht verdient oprechte aanmoediging van de burgers, vooral wanneer de regering profiteert van het vertrouwen dat door de volksstemming is versterkt. Deze toegenomen legitimiteit brengt echter ook een grotere verantwoordelijkheid met zich mee. Het zijn veeleisende tijden en de gratie van de regering zal onvermijdelijk in een oogwenk verdwijnen. Gezien het reële risico van een faillissement van het regime, moet deze regering solide fundamenten leggen voor structurele hervormingen in de werking van de staat, die verder gaan dan louter lappendeken. Het is niet voldoende om onmiddellijke problemen op te lossen. Het is noodzakelijk om strategische visie te tonen en een daadwerkelijk vermogen om de fundamenten van de Portugese staat in de komende twaalf maanden te veranderen.

De recente oprichting van een ministerie dat zich uitsluitend bezighoudt met "Staatshervorming" verdient daarom kritische reflectie. Het is niet voldoende om geïsoleerde bestuursstructuren te creëren, of ministeries naast ministeries met als taak te hervormen wat onder hun verantwoordelijkheid valt. Een consistente hervorming vereist ondubbelzinnig leiderschap van de premier en een transversale en permanente inzet van alle leden van de regering en de publieke entiteiten. De kansen liggen voor de hand: de door AI versnelde digitalisering en de vergrijzing van de ambtenarij vormen geen bedreigingen, maar duidelijke kansen om het openbaar bestuur te moderniseren zonder sociale conflicten: minder werknemers, maar beter gekwalificeerd, beter voorbereid en beloond, geïntegreerd in een wendbaardere en technologisch geavanceerdere structuur, die meer teruggeeft aan de burgers en goedkoper is. Alleen door substantiële besparingen te genereren, meer en beter te presteren, essentiële middelen vrij te maken, zonder de belastingbetaler verder te belasten, zal het mogelijk zijn om een ​​groter welzijn voor iedereen te bereiken.