COMMENTAAR - Open brieven over de oorlog in Gaza redden geen mensenlevens, ze dragen alleen bij aan het morele verhaal van hun auteurs

Nu kan alleen de paus nog helpen. "Allerheiligste Vader, ga alstublieft naar Gaza en breng licht aan de kinderen voordat het te laat is", schreef popster Madonna vorige week op X. En omdat ze in ieder geval voldoende realiteitszin heeft, verwacht Madonna niet dat paus Leo gehoor zal geven aan het verzoek. Daarom voegt ze eraan toe dat ze geld zal doneren aan humanitaire organisaties in Israël en Palestina voor de 25e verjaardag van haar zoon Rocco. Ze vraagt ​​haar fans hetzelfde te doen om de onschuldige kinderen te redden die in het kruisvuur in de Gazastrook terechtkomen.

Zo'n dertig Zwitserse internationale juristen toonden zich iets minder realistisch toen ze diezelfde dag een open brief aan de Bondsraad stuurden, waarin ze hun "bezorgdheid uitten over de passiviteit van Zwitserland". Ze herinnerden de regering aan haar verplichting om de naleving van het Verdrag van Genève door Israël "actief af te dwingen" en "misdaden tegen de menselijkheid en mogelijk genocide" te voorkomen en te bestraffen. Ze eisten ook dat de financiering van UNRWA, de Palestijnse hulporganisatie die in 1949 door de VN werd opgericht, zou worden voortgezet.

Open brieven stromen al weken van alle kanten binnen. Voormalige Duitse diplomaten schreven minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul dat ze "geschokt en onbegrijpelijk" waren over de situatie in de Gazastrook. 55 voormalige Zwitserse diplomaten uitten hun schok over de "stilte en passiviteit" van Zwitserland en riepen bondsraadslid Ignazio Cassis op tot hardere maatregelen tegen Israël. Een oproep van de Sociaaldemocratische Partij (SP) eist: "Meneer minister van Buitenlandse Zaken Cassis, in naam van de menselijkheid: kom eindelijk in actie!"

De Zwitserse Groene Partij schrijft dat "de passiviteit en oorverdovende stilte" moeten "einde". Ze roept op tot een "toezegging tot een onmiddellijk staakt-het-vuren", de "onmiddellijke vrijgave en massale verhoging van UNRWA-fondsen" en een toezegging tot hulpleveringen aan de Gazastrook, zodat "de noodsituatie onmiddellijk kan worden beëindigd".

Zelfs de ondervereniging van werknemers van particuliere transportbedrijven schreef aan de Bondsraad: “Uw houding is een staat die het Verdrag van Genève heeft ondertekend onwaardig!”

En in Duitsland zijn meer dan 350 beroemdheden uit de showbusiness bijeengekomen om een ​​brief te schrijven aan bondskanselier Friedrich Merz , waarin ze hem schrijven: "Woorden alleen redden geen levens." Met "de grootste urgentie" waarschuwen ze Merz: "De Israëlische regering volledig blijven steunen terwijl Gaza uitgehongerd is en er opvangkampen voor honderdduizenden mensen worden gepland, heeft absoluut niets te maken met het Duitse staatsbeleid."

Daniel Thürer, emeritus hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Zürich, is een van de medeondertekenaars van de oproep van vorige week aan de Bondsraad door internationale juristen. In het interview herhaalde hij dat de Zwitserse regering te passief is. Tegelijkertijd beseft hij dat de open brief geen noemenswaardige impact zal hebben, maar dat deze ook moet worden opgevat als een signaal aan het publiek. Hij kan zich echter voorstellen dat de mensen in Bern boos zouden kunnen zijn op de internationale juristen. Ze zouden, zegt hij, de indruk kunnen wekken dat ze de Bondsraad een lesje willen leren.

Zijn bezorgdheid is niet geheel ongegrond. Bondsraadslid Ignazio Cassis leek enigszins geïrriteerd toen hij, na de mislukte douaneonderhandelingen met de Amerikaanse regering, reageerde op een kritische vraag van een journalist van SRF Radio: "Wij kennen ons werk. U bent journalist, wij zijn leden van de raad van bestuur, wij weten wat er nodig is." Cassis vervolgde en zei dat het voelde als een voetbalwedstrijd van het nationale elftal. Opeens heb je 9 miljoen experts die allemaal weten hoe ze doelpunten moeten maken.

Maar zo werkt politiek nu eenmaal; het zou niet aan een magistraat uitgelegd hoeven te worden. Iedereen heeft inspraak. De oorlog in Gaza heeft echter een andere dimensie. Hier wil iedereen inspraak hebben, maar dat is niet altijd nuttig. Toch kan iedereen met een greintje gezond verstand niet onverschillig blijven tegenover de verwoesting en slachtoffers onder de burgerbevolking in de Gazastrook. En dat kan al helemaal niet als de Israëlische regering, zoals ze heeft aangekondigd, van plan is om binnenkort Gaza te bezetten. Maar iedereen die ook een greintje politiek gezond verstand opbrengt, weet ook dat er geen gemakkelijke oplossingen voor dit conflict zijn.

Maar daarin schuilt het zelfbedrog van de aangehaalde open brieven en oprechte oproepen: ze doen alsof de oorlog "onmiddellijk" zou kunnen eindigen als Israël maar tot bezinning zou komen. En alsof het voldoende zou zijn als de Zwitserse of Duitse regeringen hun verplichtingen onder het Verdrag van Genève nakwamen. Door hun passiviteit zouden ze zich medeverantwoordelijk maken voor het feit dat er mogelijk een genocide gaande is die niet is voorkomen.

Hoewel ze zich er volledig van bewust zijn dat de open brieven het papier niet waard zijn waarop ze geschreven zijn – ze kosten de ondertekenaars immers geen cent – ​​suggereren ze toch dat Zwitserland of bondskanselier Merz de macht hebben om Israël af te schrikken van een militair offensief dat potentieel genocide zou kunnen vormen.

Tot slot proberen de open brieven de indruk te wekken dat ze een nuttig middel zijn om een ​​regering aan te sporen haar vermeende tekortkomingen onder het internationaal recht te corrigeren. Je zou dit naïef kunnen noemen, maar het is hypocriet. Deze goedkope aanpak verbergt opzettelijk de kennis van de zinloosheid van dergelijke oproepen. Met deze zelfingenomen en moreel onberispelijke oproepen gelooft men dat men zich aan de goede kant van de geschiedenis kan redden.

Nergens is de tegenstrijdigheid van dergelijke oproepen duidelijker dan in de herhaalde oproep tot hervatting van de steun aan VN-agentschap UNRWA . De hulporganisatie, bijna tachtig jaar geleden opgericht, is, om zo te zeggen, het toonbeeld van mislukking. UNRWA had de nood van vluchtelingen moeten verlichten, maar droeg er in plaats daarvan, in samenwerking met Arabische landen, aan bij dat de vluchtelingen als onmisbaar onderpand in het conflict met Israël werden ingezet.

De open brieven laten bewust buiten beschouwing dat UNRWA allang onderdeel van het probleem is geworden. Ze negeren de betrokkenheid van UNRWA-medewerkers bij de pogrom van 7 oktober 2023. Ze laten ook buiten beschouwing dat Hamas zijn posities deels onder de bescherming van de kantoren van de Palestijnse Hulporganisatie had gevestigd.

Conflicten kunnen niet tegen elkaar worden uitgespeeld, noch kan men het verlies aan mensenlevens of menselijk lijden vergelijken. Desalniettemin moeten de auteurs van de open brieven de vraag onder ogen zien waarom ze de Zwitserse Bondsraad of bondskanselier Merz aansporen hun verplichtingen onder het internationaal recht na te komen en hen oproepen daadkrachtiger op te treden tegen Israël.

Maar waarom blijven de afzenders van open brieven zwijgend toekijken terwijl Poetin het internationaal recht schendt en misdaden tegen de menselijkheid begaat? Waarom schrijven ze geen oproepen aan hun regeringen , terwijl er al meer dan twee jaar oorlog is in Soedan en 24 miljoen mensen nu acuut met hongersnood worden bedreigd? Waarom deze "oorverdovende stilte", terwijl bijna 14 miljoen mensen ontheemd zijn geraakt in dit conflict en een stad in Darfur met 300.000 inwoners al meer dan een jaar belegerd wordt en niet langer van hulp kan worden voorzien?

Er zijn maar twee mogelijke antwoorden op deze vraag. En beide zijn even schandelijk en deprimerend. Ofwel zijn er mensenlevens die er minder toe doen en voor wie niemand open brieven stuurt. Of, waarschijnlijker, worden Israël en de Joden met verschillende maatstaven beoordeeld. Het is niet de kritiek op Israël die antisemitisch is, maar deze dubbele maatstaf.

Wat de auteurs en ondertekenaars van alle open brieven negeren: hun handtekening redt geen mensenleven, versnelt de overeenkomst van een staakt-het-vuren niet, voorkomt geen hongersnood. Ze draagt ​​slechts bij aan iemands eigen morele verantwoording. En ze verzacht de gewetenswroeging, want in dit land geniet men ongehinderd van het leven, terwijl elders dood en verderf heersen.

Madonna weet hoe waardevol protesten zijn en dat ze niets kosten. Ze houdt zichzelf niet voor de gek en maakt daarom geld over naar een goed doel. Tenminste, dat schrijft ze op X.