Brakuje milionów na psychiatrię. Dzieci i młodzież czekają na pomoc nawet ponad rok

• Budżet na psychiatrię wymaga dodatkowych kilkudziesięciu milionów złotych rocznie.
• Problemy psychiczne Polaków kosztują gospodarkę około 3 proc. PKB.
• Fundacje prywatne inwestują w psychiatrię dziecięcą, ale to wciąż niewystarczające.

Rząd zadeklarował w maju, że w 2025 roku na psychiatrię przeznaczy 4,2 mld zł. Dorzucając te pieniądze do worka NFZ, nadal nie wiadomo, jaka będzie finalna kwota, ale mówiło się o ponad 7 mld zł. I to jest nadal za mało. Dla porównania, na onkologię zostanie przeznaczonych około 10 mld zł.

Warto też przypomnieć, jakie są koszty związane z zaburzeniami psychicznymi w polskiej gospodarce. Według szacunków OECD wynoszą około 3 proc. naszego PKB.

Piotr Bujak, główny ekonomista PKO Banku Polskiego, podczas zorganizowanej przez PKO i Fundację TVN debaty na temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, zwrócił uwagę, że nieco poniżej 1 proc. PKB to wydatki na świadczenia społeczne, takie jak zasiłki chorobowe czy inne formy wsparcia związane z absencją w pracy. Jak dodał, dochodzą do tego jeszcze koszty pośrednie, przede wszystkim wynikające z utraty produktywności.

Ze względu na problemy ze zdrowiem psychicznym część społeczeństwa nie może pracować ani być aktywna zawodowo, co generuje „koszt utraconych możliwości”. Dotyczy to w szczególności młodych ludzi, którzy zmagają się z zaburzeniami psychicznymi

- tłumaczył.

Brak szybkiego dostępu do lekarzy psychiatrów w ramach publicznej ochrony zdrowia, miesiące oczekiwania na psychoterapię refundowaną przez NFZ to standard (zgodnie z danymi z informatora NFZ, w niektórych placówkach w sierpniu 2025 roku średni czas oczekiwania waha się w okolicy 54-67 dni). A przecież kryzys psychiczny często wymaga działań natychmiastowych - szczególnie jeśli weźmiemy na tapet zdrowie psychiczne dzieci.

Badanie stanu psychicznego dzieci i młodzieży po pandemii COVID-19 (EZOP II) wykazało, że nawet 14 proc. z nich wymagało opieki psychiatrycznej.

Cezary Żechowski, psychiatra dr n. med., zaznaczył, że w wielu placówkach opieki zdrowotnej dzieci i młodzież czekają na pomoc nawet ponad rok.

Choć pojawiają się nowe technologie, w tym narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, które mogą wspierać nawyki i rutyny pomagające radzić sobie z problemami, wiele dzieci i młodzieży wycofuje się w samotność, a to tylko pogłębia trudności w radzeniu sobie z codziennością

- powiedział i dodał, że nie ma innej recepty na te problemy, niż dofinansowanie psychiatrii.

Badacze i praktycy zarówno w Polsce, jak i w Europie zgadzają się, że jest zdecydowanie za mało specjalistów - psychiatrów dziecięcych, psychologów dziecięcych, a także osób pracujących w edukacji, które mogłyby wspierać dzieci na wczesnym etapie.

Zapytaliśmy dr. Żechowskiego, czy szkolenie nauczycieli w zakresie psychologicznym byłoby znaczącym odciążeniem systemu zdrowia psychicznego, odparł, że tak.

Jeśli nauczyciele umieliby rozpoznawać zaburzenia u uczniów, np. ADHD, byłoby to znaczącym wsparciem i skróceniem diagnostyki

- wskazał i dodał, że sami nauczyciele również często potrzebują wsparcia.

Niedawno w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie Fundacja TVN ufundowała Centrum Psychiatrii i Onkologii, na które przeznaczyła 35 mln zł. Dodatkowo w ostatnim czasie wybudowała 30 gabinetów psychiatrycznych w placówkach opieki zdrowotnej.

Prezeska Fundacji Zuzanna Lewandowska pytana, czy planują przeznaczać środki również na wsparcie dzieci i młodzieży w szkołach przyznała, że fundacja skupia się na realizowaniu projektów wyłącznie w placówkach medycznych oraz budowaniu nowych gabinetów psychologicznych.

Dopytywana o to, czy Fundacja pokrywa koszty wynagrodzeń psychologów i lekarzy psychiatrów, które stanowią najwyższy koszt w tym przypadku, odparła, że wynagrodzenie pozostaje po stronie szpitala, a Fundacja zajmuje się wyposażeniem gabinetu. Jednak nie wyklucza, że przekazania grantów organizacjom pozarządowym, które udzielają darmowej opinii psychologicznej.

Wspólnie z Fundacją PKO BP również będziemy skupiać się na tym, aby przeznaczać granty dla organizacji pozarządowych, które udzielają darmowej opieki psychologicznej potrzebującym

- dodała.

Obie fundacje finalnie przeznaczą na wsparcie pomocy psychologicznej i psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży 4 miliony złotych. Wiceprezes zarządu PKO Banku Polskiego Krzysztof Dresler zachęca Polaków do dołożenia swojej cegiełki i wzięcia udziału w Biegu Charytatywnym, który odbędzie się 13 września na stadionach lekkoatletycznych w całej Polsce.

Psychiatria w Polsce jest problemem systemowym, który na ten moment wydaje się niemożliwy do rozwiązania. Piotr Bujak zapytany o to, ile pieniędzy trzeba włożyć do tego sektora, żeby sytuacja nie ulegała pogorszeniu, stwierdził, że mowa o kilkudziesięciu do kilkuset milionów złotych rocznie.