Gaza: ONZ i rozwiązanie dwupaństwowe, izraelskie i palestyńskie, historia sprzed ponad 75 lat

29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję nr 181 w sprawie podziału Palestyny, znajdującej się wówczas pod brytyjskim mandatem, oraz utworzenia dwóch państw: żydowskiego i arabskiego, z Jerozolimą o statusie międzynarodowym. Państwa arabskie i Palestyńczycy sprzeciwili się tej rezolucji. Ruch syjonistyczny ją zaakceptował.

14 maja 1948 roku proklamowano powstanie państwa Izrael. Armie arabskie przystąpiły do wojny z tym nowym państwem, które odniosło miażdżące zwycięstwo w 1949 roku.

Ponad 760 000 Palestyńczyków zostało zmuszonych do emigracji: była to „Nakba” („katastrofa”), oficjalnie upamiętniona po raz pierwszy w ONZ w maju 2023 r.

W 1967 roku Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 242 położyła podwaliny pod sprawiedliwy i trwały pokój, ale wprowadziła niejasności między różnymi wersjami językowymi. Na przykład, wzywała ona do „wycofania” izraelskich sił zbrojnych „z” terytoriów okupowanych (wersja angielska) lub „z” terytoriów okupowanych (wersja francuska) podczas niedawnego konfliktu.

13 listopada 1974 roku Jaser Arafat, przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP), założonej dziesięć lat wcześniej, wygłosił swoje pierwsze przemówienie na mównicy ONZ, gdzie pojawił się z gałązką oliwną i pistoletem. Kilka dni później, 22 listopada, Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało prawo Palestyńczyków do samostanowienia i niepodległości oraz przyznało OWP status obserwatora.

Proces z Oslo bez ONZ

Główny krok w kierunku pokoju nie pochodził z ONZ. W 1993 roku Izrael i OWP, która w 1988 roku proklamowała „niepodległe państwo palestyńskie”, zakończyły tajne negocjacje w Oslo, a następnie podpisały w Waszyngtonie deklarację zasad autonomii Palestyny. W 1994 roku Jaser Arafat powrócił na Terytoria Palestyńskie po 27 latach wygnania i utworzył Autonomię Palestyńską.

Decyzje Rady Bezpieczeństwa w kwestii palestyńskiej w dużym stopniu zależą od stanowiska Stanów Zjednoczonych.

Od 1970 roku Stany Zjednoczone skorzystały z prawa weta prawie 40 razy, aby chronić swojego izraelskiego sojusznika. Czasami jednak pozwalają na uchwalenie kluczowych rezolucji. 12 marca 2002 roku, z inicjatywy Stanów Zjednoczonych, Rada przyjęła rezolucję 1397, pierwszą wzmiankę o istnieniu palestyńskiego „państwa” obok Izraela w bezpiecznych i uznanych granicach.

W grudniu 2016 roku, po raz pierwszy od 1979 roku, Rada wezwała Izrael do zaprzestania osadnictwa na terytoriach palestyńskich. Przyjęcie tego wezwania było możliwe dzięki wstrzymaniu się od głosu ze strony Amerykanów, zaledwie kilka tygodni przed końcem kadencji prezydenta Baracka Obamy.

Od czasu ataku Hamasu 7 października 2023 r. i izraelskich działań odwetowych w Strefie Gazy Stany Zjednoczone zwielokrotniły liczbę weta, z kilkoma wyjątkami.

W 2011 roku prezydent Autonomii Palestyńskiej Mahmud Abbas zainicjował proces ubiegania się o „członkostwo Państwa Palestyńskiego w Organizacji Narodów Zjednoczonych”, który wymagał pozytywnej rekomendacji Rady Bezpieczeństwa, a następnie pozytywnego głosowania Zgromadzenia Ogólnego. W obliczu sprzeciwu Stanów Zjednoczonych proces został wstrzymany, zanim głosowanie w Radzie w ogóle mogło się odbyć. W następnym roku Zgromadzenie Ogólne przyznało Palestyńczykom niższy status „państwa obserwatora niebędącego członkiem”.

W kwietniu 2024 r. Palestyńczycy ponownie rozpoczęli starania o uzyskanie pełnego członkostwa, ale Stany Zjednoczone zawetowały te starania.

Gdyby wniosek Palestyńczyków przeszedł przez Radę Bezpieczeństwa, miałby wszelkie szanse na zatwierdzenie wymaganą większością dwóch trzecich głosów w Zgromadzeniu. Co najmniej 142 ze 193 państw członkowskich ONZ jednostronnie uznaje państwo palestyńskie.