De pest weet hoe hij het zich gemakkelijk moet maken

De geschiedenis van de pest staat vooral bekend om zijn verwoestende aard, die menselijke samenlevingen die door de plaag waren getroffen binnen enkele maanden wegvaagde. De eerste golven van de drie historische pestpandemieën – de pest van Justinianus van 541 tot 544, de Zwarte Dood van 1346 tot 1351 en de Oceanische Pest van 1855 – sloegen in als tsunami's: naar schatting heeft de Zwarte Dood bijvoorbeeld in vijf jaar tijd 25 miljoen mensen in Europa uitgeroeid.

En toen? Geen van hen stierf plotseling uit. De pest van Justinianus duurde nog lang na zijn dood voort, tot 750; de grote middeleeuwse pest stak tot 1840 weer op met regelmatige uitbraken in Europa en rond het Middellandse Zeegebied; uiteindelijk hield de derde pandemie nooit op: inmiddels endemisch in verschillende delen van de wereld, stak deze pandemie sporadisch weer de kop op en verspreidde zich van wilde knaagdieren naar stadsratten en mensen.

Toch was geen van de daaropvolgende naschokken zo wijdverspreid als de eerste golven. De ziekte blijft besmettelijk en vaak dodelijk, maar de verspreiding is minder wijdverbreid en het aantal slachtoffers is afgenomen. Verschillende factoren kunnen verantwoordelijk zijn voor deze relatieve kalmering: een afname van de knaagdierpopulaties, die tijdens de hoofdgolf waren gedecimeerd; een selectie in de menselijke populatie van beschermende varianten tussen de genen die betrokken zijn bij de immuunrespons; een gedragsverandering; of zelfs een afname van de virulentie van de bacterie die verantwoordelijk is voor de pest, Yersinia pestis .

Een artikel gepubliceerd op 29 mei in het tijdschrift Science , het resultaat van een samenwerking tussen verschillende onderzoeksteams van McMaster University in Ontario, Canada, en het Pasteur Institute, benadrukt een vorm van virulentieverzwakking die kenmerkend is voor alle drie de pandemieën. Door Y. pestis -genoomsequentiegegevens van oude DNA-monsters en recente isolaten te vergelijken, ontdekten ze dat sommige stammen, representatief voor late heroplevingen in de drie pandemieën (deze stammen verschenen respectievelijk rond de jaren 650, 1420 en 1960), gedeeltelijk hetzelfde deel van hun DNA in hun genoom hebben verloren.

Je hebt nog 44,45% van dit artikel te lezen. De rest is gereserveerd voor abonnees.