Genen van antibioticaresistente bacteriën sluipen stiekem in voeding: dit werd aangetroffen in meer dan 2.000 monsters van bewerkte voedingsmiddelen in Europa.

Een recent onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Nature Microbiology, bevestigt iets wat tot nu toe niet zo gedetailleerd was gedocumenteerd: de voedselproductieketen zit vol genen die bacteriën helpen resistent te worden tegen antibiotica.

Het onderzoek werd geleid door wetenschappers van het CSIC in samenwerking met andere Europese centra en analyseerde meer dan 2.000 monsters die in verschillende stadia van het productieproces waren genomen , van grondstoffen tot verpakte voedingsmiddelen - zoals melk, vlees, vis, kaas en groenten - evenals oppervlakken en gereedschappen die in fabrieken worden gebruikt.

In totaal namen 100 bedrijven uit verschillende Europese landen deel , waarvan een groot deel gevestigd was in de Spaanse regio's León en Asturië.

Onderzoekers ontdekten dat meer dan 70% van de bekende genen die bacteriën resistent maken tegen antibiotica , ergens in de voedselketen aanwezig zijn . Ze komen echter niet allemaal even vaak voor: slechts enkele komen vaker voor in de geanalyseerde monsters.

Tot de meest frequent herhaalde genen behoren genen die resistentie tegen antibiotica zoals tetracyclines, bètalactams, aminoglycosiden en macroliden mogelijk maken . Dit zijn essentiële medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van infecties bij zowel mensen als dieren.

Een andere zorgwekkende bevinding is dat meer dan 60% van de geanalyseerde monsters – waaronder voedsel, werkoppervlakken en gereedschap – ten minste één resistentiegen tegen deze medicijnen bevatte.

Ook werden soorten geïdentificeerd die van nature voorkomen in voedselomgevingen, zoals Staphylococcus equorum en Acinetobacter johnsonii , die traditioneel worden geassocieerd met fermentatieprocessen of de verwerking van planten.

Een belangrijke bevinding geeft aan dat bijna 40% van deze genen gekoppeld is aan mobiele genetische elementen – plasmiden en transposons – die horizontale overdracht tussen bacteriën, zelfs van verschillende soorten, mogelijk maken. Dit vergroot het risico op verspreiding van resistentie binnen de industrie en onder consumenten.

De studie analyseerde de evolutie van het resistoom gedurende de hele productieketen. In de beginfasen – grondstoffen en vroege productiestadia – overheersen genen die gekoppeld zijn aan micro-organismen in de omgeving of in het voedsel zelf . Bij producten die rijpen of fermenteren, verdringen genen die gekoppeld zijn aan bacteriën die specifiek zijn voor het productieproces (bijv. S. equorum) echter vaak de genen uit de beginfasen.

Zodra de producten klaar zijn voor consumptie, vertonen ze een resistentieprofiel dat dichter bij menselijke behandeling ligt , met genen afkomstig van ESKAPEE-bacteriën. Dit benadrukt de kritieke punten van besmetting tijdens het verpakken en verwerken.

Op basis van de resultaten suggereren de onderzoekers dat het aanpassen van de schoonmaakprotocollen in voedselverwerkingsfabrieken – bijvoorbeeld door te herzien hoe en hoe vaak productielijnen tussen batches worden gedesinfecteerd – zou kunnen helpen de aanwezigheid van resistentiegenen in producten te verminderen .

Ze suggereren ook dat het nuttig zou zijn om meer aandacht te besteden aan bepaalde gebieden, zoals verpakkingen , waar ze het vaakst bacteriën van de ESKAPEE-groep aantroffen. Monitoring van deze ruimtes en de daar gebruikte apparatuur zou cruciaal kunnen zijn om besmetting aan het einde van het proces te voorkomen , vlak voordat het voedsel de consument bereikt. Hoewel de studie zich richt op Europa, zouden de bevindingen richting kunnen geven aan de wereldwijde voedingsmiddelenindustrie.

Het onderzoek opent bovendien de mogelijkheid om specifieke microbiële indicatoren te ontwikkelen , gebaseerd op de hoeveelheid van bepaalde genen, om de effectiviteit van reinigingsprotocollen in realtime te evalueren.