Reactantietheorie: dit is wat goede hulp onderscheidt van slechte

Of het nu gaat om het geven of ontvangen van advies, veel mensen worstelen ermee. Soms vereisen onze relaties echter dat we anderen advies en steun geven. Volgens recent onderzoek kan inzicht in de reactantietheorie in deze situaties nuttig zijn.
Ik heb nooit echt begrepen "Als ik jou was". Waarom zeg je "Als ik jou was" als het probleem juist is dat je niet ik bent? Ik wou dat mensen zouden zeggen "Omdat ik ik ben", en dan wat advies zouden geven.
In dit fragment uit de roman "Goodbye, Vitamin" behandelt auteur Rachel Khong een onderwerp dat veel mensen ervaren: advies werkt vaak averechts in het dagelijks leven, en het ontvangen ervan voelt dom en irritant. Vanuit psychologisch perspectief speelt de reactantietheorie waarschijnlijk een cruciale rol: zodra we het gevoel hebben dat onze vrijheid en autonomie worden ingeperkt, reageren we met rebellie. Dit is op zijn beurt vaak de reden waarom zelfs goed advies niet werkt.
Reactantietheorie: hoe rebellie het helpen moeilijk maaktDe zogenaamde reactantietheorie onderzoekt hoe het onze psyche beïnvloedt wanneer we geloven dat onze vrijheid bedreigd of beperkt wordt. Regels, verboden, pogingen tot manipulatie – volgens deze theorie hebben al deze dingen er vaak toe geleid dat we absoluut niet bereid zijn om te doen wat we willen of geacht worden te doen. Als mama bijvoorbeeld zegt: "Doe een jas aan!", zit het kind waarschijnlijk vijf minuten later in een T-shirt op de schommel, nog vastberadener. Als een vriendin tegen me zegt: "Als ik jou was, zou ik het uitmaken", denk ik waarschijnlijk meteen aan alle mooie momenten die ik met mijn relatie associeer.
Amerikaanse onderzoekers hebben nu in een experiment bewijs gevonden dat de reactantietheorie niet alleen een rol speelt in relatie tot de persoon die hulp ontvangt, maar ook in relatie tot de persoon die hulp verleent. In het experiment confronteerde het team onder leiding van communicatiewetenschapper Yanmengqian Zhou bijna 1000 proefpersonen met verschillende scenario's waarin om advies werd gevraagd: Casey, een fictief personage, ligt in het ziekenhuis. In het ene geval door pech, met een blindedarmontsteking. In het tweede geval door zelfdoding, na overmatig feesten. De verhalen varieerden ook in de manier waarop ze de situatie benaderden: in de ene versie vraagt Casey expliciet om advies, in de andere zegt ze iets als: "Ik weet gewoon niet wat ik nu moet doen."
Wanneer de proefpersonen met deze scenario's werden geconfronteerd, werd hen eerst gevraagd hun persoonlijke afwijzing of 'reactantie' te beoordelen, d.w.z. aan te geven of ze zich geïrriteerd, geërgerd, boos of iets dergelijks voelden. Vervolgens werd hen gevraagd op te schrijven welk advies ze zouden geven. De onderzoekers beoordeelden het advies vervolgens op basis van hoe haalbaar het zou zijn, hoe nuttig het zou zijn, hoe comfortabel Casey zich ermee zou voelen en hoe goed doordacht het was.
Uit de analyse bleek dat zowel de versie met Casey die ongeremd feestvierde als de versie met Casey die expliciet om advies vroeg, afwijzing opriep bij de proefpersonen, wat op zijn beurt de kwaliteit van het advies negatief beïnvloedde. Degenen die geïrriteerd, geïrriteerd of boos waren op Casey, boden haar minder effectieve hulp.
Wat maakt goed advies?Als we iemand zo goed mogelijk willen helpen, moeten we er niet alleen voor zorgen dat we die persoon niet het gevoel geven dat we betuttelend zijn of iets opleggen. Het experiment suggereert ook dat we begrip moeten tonen voor die persoon en hem of haar oprecht willen helpen.
Tegen deze achtergrond lijkt Rachel Khangs gedachte in "Goodbye, Vitamin" de spijker op zijn kop te slaan: advies dat begint met de zin "Als ik jou was", voldoet aan geen van beide criteria. Aan de ene kant is het opdringerig en grensoverschrijdend om een ander te vertellen hoe je in zijn of haar plaats zou handelen. Alleen al de gedachte aan deze mogelijkheid – dat iemand anders het zou kunnen overnemen en in mijn plaats zou kunnen handelen – roept bij de meeste mensen angst op en een verlangen om hun eigen autonomie en vrijheid te laten gelden.
Aan de andere kant is het "Als ik jou was"-advies gebaseerd op een fundamentele fout die echt begrip in de weg staat of op zijn minst belemmert: de fout dat we ons volledig kunnen inleven in een ander en zijn of haar situatie kunnen inschatten. Om dat te kunnen, zouden we elke ervaring moeten hebben meegemaakt en doorgemaakt die de persoon in kwestie vormt en nu zijn of haar gevoelens en daden beïnvloedt. We zouden moeten aanvoelen hoeveel kracht ze momenteel hebben, hoe het met hun hoop staat en wat hen kan motiveren.
We kunnen zeker niet van onszelf of anderen verwachten dat we altijd het best mogelijke advies bij de hand hebben en de mensen om ons heen echt helpen. Maar misschien zouden we allemaal minder moeite hebben met het geven van advies als we het zouden beginnen met "Aangezien ik ik ben" in plaats van "Als ik jou was".
Brigitte
brigitte