Cinema | Carola weet hoe ze zichzelf kan helpen

"Als er goud in zit, smaakt het erts altijd een beetje bitter. Maar als er koper in zit, heeft het een licht scherpe nasmaak," legt Pacífico (Francisco Melo) uit aan zijn 14-jarige dochter Carola (Katalina Sánchez) terwijl hij haar een verlaten zijtunnel laat zien waar hij vermoedt dat zich een goudader bevindt. Midden in de Atacamawoestijn in Noord-Chili, een van de droogste gebieden ter wereld, bevinden zich veel kleine mijnen die bezet worden door pirquineros: zo worden in Chili ambachtelijke mijnwerkers of goudzoekers genoemd, die mineralen in kleine groepen en met eenvoudige middelen delven.

Op een ochtend pikken Pacífico en Carola vier Pirquineros op bij een afslag in de middle of nowhere. Ze laden ze, met hun fietsen en al, achter in de pick-uptruck en rijden vervolgens over een stoffig pad naar de mijn. Ze moeten meteen aan het begin wachten op de vierde Pirquinero, Humberto (Michael Silva); hij arriveert dronken en te laat op zijn fiets. Pacífico is geïrriteerd, maar Carola zegt tegen hem: Je kunt hem niet ontslaan, anders krijgen we Amadeo tegen ons en dan stort alles in. Zelfs in de wildernis zijn er afhankelijkheden, machtsstructuren en rijkere families. Of misschien juist daar.

De woestijn is uitgestrekt; foto's van hoog boven onthullen een adembenemend panorama van een maanlandschap, zonder bomen of huizen – roodbruin zand en rotsen tot aan de horizon. De pick-uptruck van Pacífico en Carola wordt daarin overschaduwd door een enorme stofwolk die erachter hangt.

Wanneer Carola's vader gewond raakt bij een vuurgevecht, rijdt ze zelf met de pick-uptruck naar de ontmoetingsplek van de Pirquineros. Ze heeft al geoefend met autorijden. Beetje bij beetje neemt ze Pacífico's plaats in – geaccepteerd worden als baas door de vier mijnwerkers is allesbehalve vanzelfsprekend. Eerst weigeren ze met haar samen te werken, dan dagen ze Carola uit: Waar is de koperader? Pacífico is altijd verantwoordelijk voor het vinden ervan in al het gesteente. Maar ze heeft de pick-uptruck, het geld, de contacten met de koperkoper, en ze vertelt hen dat haar vader snel terug zal zijn. Alles wordt onderhandeld; niets is zeker. Ze moet haar autoriteit laten gelden, bevelen geven, sterk zijn. En Pacífico's wond geneest niet snel. Hij wil niet naar het ziekenhuis in Caldera – het personeel daar zou een schotwond bij de politie moeten melden, en Pacífico wil niet terug naar de gevangenis.

De schietpartij is net als de dialogen, die lijken op verbale duels waarin voortdurend het laatste woord wordt onderhandeld. Tel daarbij op de enorme uitgestrektheid, nauwelijks vrouwen en nauwelijks beschaving. De wet van de jungle heerst: ja, "Bitter Gold" is een soort neowestern met pick-uptrucks, motoren en fietsen in plaats van paarden. De hele plot wordt gevormd door het verlangen om te ontsnappen aan precaire leefomstandigheden en de rigide patriarchale structuren te doorbreken. De andere pirquineros zien Carola als een lustobject, de dronken Humberto kijkt haar aan met een opdringerige, wellustige blik, en in één conflict wordt ze beledigd als "kleine hoer" wanneer haar vader er niet is. En haar afwezige moeder – haar vader is een alleenstaande moeder, waardoor ze met hem in de mijn moet wonen – wordt beledigd als "grote hoer". Zelfs de pirquinero Juan María (Daniel Antivilo), die vlakbij staat, protesteert niet, ook al is hij haar oom.

Maar Carola weet er wel raad mee – zelfs wanneer Amadeo (Carlos Donoso) de Pacífico-mijn voor zichzelf opeist. Juridisch gezien is de mijn noch van Pacífico, noch van Amadeo. Maar het gaat niet om de mijnrechten, maar om wie de strijd wint. Dus uiteindelijk volgt er opnieuw een confrontatie, dit keer een grote. Carola weet hoe belangrijk zelfredzaamheid is tegenover macho's.

Bitter Gold (orig. "Oro Amargo"), Chili/Mexico/Uruguay/Duitsland 2024. Geregisseerd door Juan Olea. Met: Katalina Sánchez, Francisco Melo, Michael Silva, Daniel Antivilo. 83 min. Theatrale release: 21 augustus.