Zęby człowieka przybierają swój ostateczny kształt w zależności od tego, co jedzą.

Jedną z naszych największych ewolucyjnych zalet jako ludzi są nasze zęby. To połączenie zębów trzonowych, kłów i siekaczy pozwala nam spożywać zróżnicowaną, wszystkożerną dietę, w przeciwieństwie do wielu innych zwierząt. To radykalnie rozszerza menu dostępnych źródeł energii, poprawiając nasze wybory żywieniowe i szanse na przetrwanie. Jednak według badania opublikowanego w zeszłym tygodniu w czasopiśmie „Science”, nasze zęby mogły ewoluować, ponieważ nasi wcześni przodkowie hominini chcieli odgryzać więcej, niż byli w stanie przeżuć.

Jak podaje Popular Science, odkrycia zespołu badawczego pod kierownictwem naukowców z Dartmouth College stanowią pierwszy znany w zapisie kopalnym człowieka przykład behawioralnego zbieractwa – tendencji gatunku do wypracowywania korzystnych dla przetrwania nawyków, zanim jego fizjologia zdąży się ukształtować na tyle, by sprostać wymaganiom.

„Możemy z całą pewnością stwierdzić, że człowiekowate wykazywały się dużą elastycznością w kwestiach behawioralnych, co dawało im przewagę” – mówi Luke Fannin, antropolog i główny autor artykułu.

WCZESNE ZACHOWANIA CZŁOWIEKA MAJĄ SWOJĄ WŁASNĄ, UNIKALNĄ EWOLUCJĘ

Fannin wyjaśnia, że antropolodzy często omawiają zmiany behawioralne i morfologiczne u homininów, jakby ewoluowały one współbieżnie. Analiza zespołu pokazuje jednak, że wczesne zachowania człowieka miały swoją własną, unikalną siłę ewolucyjną – siłę o głębokich konsekwencjach dla naszych przemian fizycznych i żywieniowych.

Fannin i jego współpracownicy doszli do swoich wniosków, badając liczne zestawy kopalnych zębów różnych gatunków hominidów i naczelnych. Rozpoczęli od dalekiego krewnego, Australopithecus afarensis, żyjącego od 3,9 do 2,9 miliona lat temu. Naukowcy byli szczególnie zainteresowani poziomem graminoidów u tego gatunku – izotopów węgla i tlenu pozostałych po jego spożyciu traw i turzyc. Zbadali również kopalne zęby dwóch wymarłych gatunków naczelnych, które żyły w tym samym czasie co A. afarensis: gigantycznych małp lądowych zwanych teropoidami, przypominających pawiany, oraz mniejszych wszystkożernych małp zwanych gerezą.

Zespół odkrył, że A. afarensis, teropoidy i gerezy początkowo preferowały dietę bogatą w owady, owoce i kwiaty, ale zaczęły przechodzić na twardsze, zdominowane przez trawę turzyce i trawy między 3,4 a 4,8 miliona lat temu. Jednak te zmieniające się palety żywieniowe pojawiły się co najmniej 700 000 lat temu, zanim uzębienie i układ pokarmowy gatunku przystosowały się do tych gatunków liściastych.

Następnie, około 2,3 miliona lat później, zęby homininów zaczęły wykazywać znacznie mniejsze ilości izotopów tlenu i węgla. Naukowcy uważają, że sugeruje to, iż ówczesni przodkowie człowieka, Homo rudolfensis, ograniczyli spożycie trawy z powodu wód ubogich w tlen. Naukowcy proponują trzy możliwe teorie. Jedna z nich zakłada, że Homo rudolfensis po prostu pił znacznie więcej wody niż inne naczelne i zwierzęta w Afryce. Inna hipoteza głosi, że przyjęli oni zachowanie podobne do współczesnych hipopotamów, spędzając dni w wodzie i żerując w nocy. Jednak najbardziej spójnym wyjaśnieniem wczesnych zachowań człowieka jest to, że homininy zaczęły zbierać bogate w węglowodany części roślin znajdujące się pod ziemią, takie jak bulwy i cebule.

Ten ostatni argument jest zgodny z gatunkiem, który dynamicznie zwiększał swoje rozmiary i liczebność. Rośliny bogate w energię były wszechobecne, nie opierały się żerowaniu i były o wiele bardziej pożywne. W tym samym okresie starożytni ludzie zaczęli również wytwarzać narzędzia kamienne, znacznie ułatwiając zdobywanie pożywienia dla roślin podziemnych.

„Sugerujemy, że to przejście na pożywienie podziemne było przełomem w naszej ewolucji” – mówi Fannin. „Rośliny wieloletnie stworzyły nadmiar węglowodanów, do którego nasi przodkowie mieli dostęp i mogli wyżywić siebie i innych o każdej porze roku.

Według głównego autora badania, Nathaniela Dominy'ego, jednym z „palących pytań” w antropologii jest: „Co człowiekowate robiły inaczej niż inne naczelne?”

„Badania te wskazują, że umiejętność wykorzystywania tkanek traw może być naszym sekretnym sekretem” – mówi.