Kamień milowy w nauce! Przełomowy krok w kierunku stworzenia uniwersalnej szczepionki przeciw grypie, która mogłaby wyeliminować coroczną szczepionkę

Zespół badaczy z University of Nebraska-Lincoln w Stanach Zjednoczonych ogłosił przełom, który może zrewolucjonizować profilaktykę grypy na całym świecie. Opracowali innowacyjną szczepionkę o nazwie „Epigraph”, która nie tylko skutecznie chroni przed świńską grypą H1N1, ale także wykazuje duży potencjał ochrony przed wariantami grypy atakującymi ludzi i ptaki.

Wyniki tego obiecującego badania opublikowano w prestiżowym czasopiśmie naukowym Nature Communications 14 maja 2025 r. Kluczem do tej nowej szczepionki jest jej projekt oparty na technologii obliczeniowej zwanej Epigraph.

Oprogramowanie to umożliwia analizę i selekcję wysoce reprezentatywnych epitopów — niewielkich części antygenów wirusowych rozpoznawanych przez układ odpornościowy — z obszernego zbioru sekwencji białek hemaglutyniny wirusowej (HA). Do produkcji tej szczepionki wykorzystano sekwencje HA wirusów grypy świń H1 wyizolowanych w latach 1930–2021.

Podejście to ma na celu wywołanie szerszej i trwalszej odpowiedzi immunologicznej niż w przypadku konwencjonalnych szczepionek, które zazwyczaj są specyficzne dla konkretnego szczepu i wymagają corocznych reformułacji ze względu na szybką mutację wirusa.

Wyniki badań przeprowadzonych na świniach, które są naturalnymi żywicielami wirusa świńskiej grypy H1N1, okazały się niezwykłe. U zwierząt zaszczepionych preparatem Epigraph nie stwierdzono żadnych objawów choroby po narażeniu na powszechny szczep wirusa.

Co więcej, udało im się wytworzyć silną odpowiedź przeciwciał, zdolną do neutralizacji wielu wariantów wirusów z różnych dekad i gatunków, a odporność ta utrzymywała się na stabilnym poziomie przez całe sześciomiesięczne badanie podłużne. W rzeczywistości analizy regresji sugerują, że ochrona zapewniana przez szczepionkę Epigraph może trwać nawet dziesięć lat.

Co ważne, szczepionka Epigraph okazała się znacznie skuteczniejsza niż komercyjna szczepionka powszechnie stosowana w branży trzody chlewnej, a także eksperymentalna szczepionka oparta na naturalnie występujących szczepach wirusa. To przełomowe odkrycie ma ogromne znaczenie z kilku powodów.

Po pierwsze, porusza ona główne ograniczenia obecnych szczepionek przeciwko grypie: krótki czas działania i ograniczone spektrum ochrony. Uniwersalna szczepionka zapewniająca szeroką, długotrwałą odporność byłaby prawdziwą zmianą paradygmatu w ochronie zdrowia publicznego.

Po drugie, dzięki skutecznej ochronie świń – uznawanych za „naczynia mieszające”, w których wirusy grypy pochodzące od ludzi, ptaków i świń mogą się genetycznie rekombinować – szczepionka ta mogłaby radykalnie zmniejszyć ryzyko pojawienia się nowych szczepów pandemicznych, które mogłyby przenieść się na ludzi.

Tylko w Stanach Zjednoczonych od 2010 r. udokumentowano prawie 500 przypadków przeniesienia grypy z człowieka na świnię. Wreszcie, chociaż wyeliminowanie grypy jest ambitnym i odległym celem, technologie oferujące odporność tak silną i długotrwałą, jak ta obiecana przez Epigraph, sprawiają, że ten cel, wspomniany przez głównego badacza badania, staje się nieco bardziej prawdopodobny w przyszłości.

Rozwój ten daje nową nadzieję nie tylko na uniknięcie niedogodności związanych z corocznymi szczepieniami, ale także na wzmocnienie globalnej obrony przed jednym z najpoważniejszych zagrożeń wirusowych.