Juan Arturo Brennan: Muzyka dla niespokojnych umysłów

L

Główną działalnością zawodową Israela Castillo Hernándeza jest gra na violi da gamba, której sekretów nauczył się najpierw w Meksyku, a później w Holandii, gdzie osiągnął mistrzostwo w grze na tym sugestywnym starożytnym instrumencie. Ale to nie jest jego jedyne powołanie: poświęcił również lata wysiłku i pracy na badanie alternatywnych sposobów (poza konwencjonalnymi recitalami i koncertami), aby podkreślić muzykę jako środek komunikacji, a przede wszystkim jako spójną całość między jednostkami w społeczeństwie. Jednym z jego projektów, o szczególnym znaczeniu, jest Music and Dementia in Mexico: New Practices for the Well-being of Older People. W niedawnej dyskusji online Israel Castillo poinformował mnie o podstawowych elementach tego projektu.

Zalążek projektu: Anglia, trzy dekady temu, z Lindą Rose i jej projektem Music for Life . Rezultat: seria zajęć muzycznych dla osób z demencją oraz ich rodzin i kręgów towarzyskich, które są nadal realizowane w londyńskim Wigmore Hall. Po latach projekt dotarł do Holandii, gdzie Israel Castillo, podczas studiów muzycznych, miał okazję się z nim zapoznać i przywiązał się do idei możliwości wykonywania przez muzyków działań o prawdziwie społecznościowym podejściu. Castillo był zaangażowany (przez 11 lat) w różne działania związane z tą ideą, a w ciągu ostatnich pięciu lat podjął kilka prób rozszerzenia projektu na Meksyk. Ostatnio miała miejsce ważna współpraca z INGER (Narodowy Instytut Geriatrii), organizacją, która między innymi opracowuje politykę publiczną dotyczącą opieki nad osobami starszymi w Meksyku.

W praktyce Israel Castillo i współpracujący z nim wykonawcy wykonują tzw. improwizację relacyjną, w której podstawową motywacją jest osoba stojąca przed improwizującym muzykiem, co wymaga bardzo specyficznego dodatkowego przeszkolenia. Wiąże się to również z zaangażowaniem opiekunów i bliskich członków rodziny osób starszych z demencją w te procesy. Oprócz samego Castillo i jego violi da gamba, Mauricio Ceballos i jego skrzypce, Mélodie Michel z fagotami i fagotami, Gabriela Orta i jej instrumenty perkusyjne oraz Josafat Larios z jego uczestniczą w sesjach improwizacyjnych. Format improwizacji może się zmieniać w zależności od konkretnych potrzeb: jeden muzyk przed jednym pacjentem lub kilkoma naraz; cała grupa przed kilkoma osobami z demencją lub tylko jedną. Co ważne, ten interesujący projekt organicznie wpisuje się w kontekst kompleksowego planu opieki, który INGER zaprojektował (i rygorystycznie praktykuje) dla swoich pacjentów.

Istotnym wkładem w uruchomienie i kontynuację tego projektu jest wkład Ambasady Holandii, będący wynikiem otwartego naboru, w którym projekt Castillo został wybrany ze względu na swoje walory artystyczne i społeczne. Na początku tego roku, dzięki pomocy funduszy holenderskich i innym prywatnym wkładom, Castillo był w stanie przeprowadzić trzy praktyczne interwencje, wynikające z teoretycznych podstaw jego projektu, w Alzheimer Mexico IAP i w INGER. W rezultacie i kontynuacji, tego lata, cztery ośmiotygodniowe projekty zostaną przeprowadzone bardziej systematycznie w INGER. Oprócz ich bezpośrednich rezultatów, wygenerują one pierwsze na świecie badanie kliniczne, jakościowe i muzyczne dotyczące wpływu improwizacji na osoby żyjące z demencją. Po pewnym czasie zostaną przeprowadzone cztery uzupełniające się projekty, a porównanie i analiza obu serii przyniesie wnioski, które pomogą ukształtować kolejne etapy ogólnego planu dotyczącego muzyki i demencji w Meksyku. Castillo i jego współpracownicy mają nadzieję, że dowody naukowe zebrane podczas tych początkowych cyklów improwizacji relacyjnej stworzą warunki do rozszerzenia projektu na inne miejsca w kraju, podkreślając jeden z ważnych filarów koncepcji, jakim jest świadomość, że projekt ten ma również istotny komponent edukacyjny.