Seksuele voorlichting: gijzelaar in het kruisvuur van ideologieën.

Seksuele voorlichting zou een van de meest consensuele pijlers moeten zijn van de alomvattende opvoeding van jongeren. Het gaat immers om gezondheid, preventie, respect, vrijheid en menselijke relaties. Toch wordt het onderwerp nog steeds met discretie behandeld, met hypocriete voorzichtigheid, of, erger nog, gegijzeld door loopgraven op een ideologisch slagveld dat meer uitsluit dan integreert. In plaats van in te gaan op de werkelijke diversiteit aan menselijke ervaringen, voedt het stilte, angst en vooroordelen.

Aan de ene kant een linkse beweging die seksuele voorlichting tot een identiteitskwestie maakt en het vaak reduceert tot het perspectief van gender en diversiteit. Aan de andere kant een rechtse beweging die seksuele voorlichting negeert of als een bedreiging voor het traditionele gezin beschouwt, en daarbij morele argumenten aanvoert die niet in overeenstemming zijn met de realiteit.

Als we een onderwijs- of politiek leider vragen of seksuele voorlichting belangrijk is, is het gefundeerde antwoord steevast ja. Maar als we naar de praktijk op scholen kijken, zien we een woestijn. Het heeft geen zin om te doen alsof alles is opgelost, alleen maar omdat er wetgeving is. Er is wetgeving, maar de handhaving ervan is zwak, onregelmatig en afhankelijk van de welwillendheid van de ene of de andere leraar.

In plaats van een gestructureerd, transversaal en doorlopend curriculum hebben we ad-hocsessies, geïsoleerde projecten en een bevooroordeeld discours. En recentelijk is er iets nog zorgwekkenders aan het licht gekomen: de legitimiteit van seksuele voorlichting zelf begint in twijfel te worden getrokken, naar de marge geduwd door discoursen die, aan beide kanten, liever karikaturen dan begrijpen. Sommigen dramatiseren tot het punt van alarmisme, anderen vervormen pedagogiek tot een banier. In het midden blijven jongeren verloren in een leeg discours, genegeerd door de conflicten, verstoken van antwoorden en ontwapend in hun onderwijs.

Seksuele voorlichting gaat niet alleen over biologie, anticonceptiemethoden of seksueel overdraagbare aandoeningen. Het gaat ook over toestemming, genegenheid, het lichaam, identiteit, pornografie, machtsverhoudingen, burgerschap, plezier en vrijheid. Het gaat om het aanreiken van hulpmiddelen, niet om doctrines. Het gaat om de voorbereiding op het leven, niet om het vooruitlopen op keuzes.

Links wordt seksuele voorlichting vaak ten onrechte aangezien voor een ideologische oplegging. In plaats van kritisch en pluralistisch denken te bevorderen, propageert het een eenduidige visie, waarin de complexiteit van menselijke ervaringen wordt vereenvoudigd tot categorieën. Het discours wordt soms meer performatief dan pedagogisch.

Rechts is het probleem anders, maar even ernstig: stilte, moreel veto en de wens om terug te keren naar een puritanisme dat de realiteit ontstijgt. Seksuele voorlichting als een gevaarlijke agenda beschouwen is een vergissing die jongeren alleen maar kwetsbaarder maakt voor tienerzwangerschappen, seksueel geweld, identiteitsstigma en desinformatie...

Beide kanten hebben ongelijk, want ze vergeten de essentie: onderwijs is een recht. En het hoort niet bij een ideologie.

Je zou gerust kunnen aannemen dat studenten in het hoger onderwijs al getraind zijn in dit vakgebied. Maar dat is niet zo. Velen komen aan in het hoger onderwijs zonder ooit serieus over toestemming te hebben gesproken, zonder te weten hoe ze een toxische relatie moeten herkennen, zonder zich bewust te zijn van hun seksuele en reproductieve rechten, en zonder te weten hoe ze om hulp moeten vragen of zichzelf moeten beschermen in feestjes en sociale situaties.

Aan instellingen voor hoger onderwijs is seksuele voorlichting vrijwel onbestaande – als het al bestaat. Er zijn centra, verenigingen en enkele prijzenswaardige initiatieven, maar bijna altijd buiten het formele systeem. Het is opmerkelijk hoe, als het bestaat, het de studenten zijn die het mogelijk maken. Het is niet curriculumgebonden, het is niet verplicht en het is vaak niet eens gekoppeld aan psychologische of medische ondersteuning. Instellingen voor hoger onderwijs gaan ervan uit dat studenten het onderwerp al kennen, maar ze garanderen het niet. En deze omissie is zeer gevaarlijk.

Daarnaast is er nog een ernstig probleem: misinformatie over seksuele voorlichting. Er circuleren mythes en leugens die beweren dat het dient om kinderen te indoctrineren, te seksualiseren of gezinnen aan te vallen. Niets hiervan is waar. Kwalitatieve seksuele voorlichting informeert, verheldert, voorkomt en beschermt. Het legt geen ideeën op en vervangt het gezin ook niet. Het biedt jongeren juist essentiële hulpmiddelen om weloverwogen keuzes te maken, hun rechten te begrijpen en te weten hoe ze zichzelf kunnen verdedigen.

Hoeveel het sommige mensen ook kost, het is een fundamenteel onderdeel van de vrijheid waar zo vaak over wordt gesproken.

Het is tijd om seksuele voorlichting terug te brengen naar haar primaire functie: opvoeden tot vrijheid, respect en gezondheid. Een schoolprogramma dat slechts een kalender volgt, is zinloos. Een interdisciplinaire aanpak is dringend nodig, van basisonderwijs tot hoger onderwijs, waarbij competente professionals, gezinnen en leerlingen betrokken zijn. Een aanpak zonder angst, zonder taboes, maar ook zonder verborgen agenda's.

Laten we de schreeuwende stilte, de misleidende woorden en de verblindende vooroordelen doorbreken. Genoeg ideologisch discours vermomd als pedagogiek. Laten we de veronderstelling deconstrueren dat iemand, alleen omdat hij of zij 20 is, al alles weet over het lichaam, verlangen en elkaar. Seksuele voorlichting is een recht. En net als alle rechten moet het beschermd worden – zowel tegen degenen die het uitbuiten als tegen degenen die het nalaten.

Terwijl er steriele cultuuroorlogen worden geënsceneerd, wacht de realiteit van jongeren nog steeds op serieuze antwoorden. Er wordt veel over vrijheid gesproken, maar er wordt weinig onderwijs over gegeven. Er wordt gesproken over het beschermen van kinderen of het bevorderen van diversiteit, maar zonder naar jongeren te luisteren of hen handvatten te geven, komt het allemaal neer op slogans en TikTok-video's.

Seksuele voorlichting blijft in het ongewisse…