De onevenredigheid van de progressiviteit

Als één enkel IRS-tarief ongrondwettelijk is, waarom zijn de huidige niet-progressieve tarieven dan niet in de IRS opgenomen? En als we deze tarieven al gebruiken om talent aan te trekken, waarom gebruiken we ze dan niet ook om talent te behouden?

Sterker nog, de grondwet bepaalt dat de IRS progressief moet zijn. Echter, zeggen dat de IRS progressief moet zijn en zeggen dat het belastingtarief progressief is, zijn twee heel verschillende realiteiten.

Wiskundig gezien geldt dat als we een percentage toepassen op een vast bedrag, we noodzakelijkerwijs een progressieve belasting moeten betalen: hoe hoger het inkomen, hoe hoger de belasting, zelfs bij een enkelvoudig percentage.

Bovendien, als we een drempel toevoegen waaronder geen belasting wordt betaald aan een enkel tarief (vrijstelling van inkomstenbelasting tot een bepaald bedrag), is het effectieve belastingtarief (het resultaat van de deling van de betaalde belasting over het ontvangen inkomen) noodzakelijkerwijs progressief. Voor degenen die meer details willen weten, zou het effectieve tarief bij nul beginnen en geleidelijk de waarde van het enkelvoudige tarief benaderen, maar nooit bereiken. Het is simpele wiskunde!

Met andere woorden, het is wiskundig gezien onfeilbaar dat een enkel IRS-tarief dat boven een bepaald inkomen moet worden betaald, noodzakelijkerwijs leidt tot een progressief effectief tarief. Naar mijn mening zijn progressieve tarieven niet noodzakelijk om de progressiviteit van de belasting waarnaar in de Grondwet wordt verwezen, te respecteren.

Een andere paradox is dat de huidige IRS verschillende niet-progressieve tarieven hanteert. Een voorbeeld hiervan zijn de vaste tarieven die bepalen dat de belastingbetaler, ongeacht de hoogte van het inkomen, altijd hetzelfde belastingtarief betaalt.

Een eenvoudig voorbeeld is het vergelijken van twee personen, waarvan de een alleen salaris ontvangt en de ander alleen rente. Als beiden € 20.000 per jaar verdienen, weten we (afgezien van aftrekposten en andere problemen) dat als degene die salaris ontvangt € 1 meer verdient, hij € 0,35 van deze euro aan de staat moet afdragen, terwijl degene die alleen rente ontvangt € 0,28 afdraagt.

Maar als beiden € 50.000 verdienen, betekent dezelfde verhoging van € 1 voor beiden dat degene die zijn salaris verdient, € 0,45 van deze euro aan de staat moet afdragen, terwijl degene die rente ontvangt slechts € 0,28 hoeft af te dragen. En deze winst van € 1 voor degene die rente ontvangt, wordt altijd belast met € 0,28, ongeacht of hij € 10.000, € 50.000, € 200.000, € 1.000.000 of € 50.000.000 per jaar verdient, terwijl de werknemer mogelijk tot € 0,53 van zijn euro aan de staat moet afdragen.

Voor mij ruikt het, semantiek terzijde, in ieder geval naar één enkele belasting.

We hanteren ook unieke tarieven in andere situaties. In bepaalde gevallen kunnen personen die geen inwoner van Portugal zijn, profiteren van het tarief van 20% op hun inkomen uit werk als ze inwoner worden en beroepen met een hoge toegevoegde waarde uitoefenen of geschoolde banen vervullen (terwijl wij, die altijd inwoner zijn, te maken krijgen met tarieven tot 53% voor hetzelfde inkomen/werk).

Voorstanders van deze maatregel stellen dat het noodzakelijk is om deze hooggekwalificeerde professionals aan te trekken. Zonder deze maatregel zouden ze niet naar Portugal komen.

Maar zelfs als een positief antwoord op deze vraag de maatregel rechtvaardigt, is de vraag die iedereen zich zou moeten stellen: als ik het tarief verlaag om buitenlanders aan te trekken, betekent het verlagen van het tarief voor ingezetenen dan niet dat ik ze wil uitzetten?

En hoe openhartig deze vraag ook is, de Portugese bevolking heeft er in feite bevestigend op geantwoord. Dagelijks worden we namelijk overspoeld met berichten over de noodzaak om jongeren en gespecialiseerde professionals die Portugal verlaten op zoek naar betere omstandigheden, te behouden.

Jongeren en geschoolde werknemers verlaten Portugal niet zomaar om andere kansen te zoeken; ze vertrekken omdat ze het gevoel hebben dat ze economisch niet vooruit kunnen komen, aangezien ze steeds meer een groot deel van de beloning voor hun inspanningen aan de staat moeten afstaan. Of, om het botter te zeggen: kunnen we rustig accepteren dat iemand met een inkomen van ongeveer € 30.000 per jaar te maken krijgt met belastingtarieven van 35% voor elke euro extra inkomen? Of tarieven van meer dan 40% voor inkomens boven de € 45.000?

Vergeef me hier, degenen die de jonge IRS verdedigen, maar de waarheid is dat het smaakt naar "een beetje" omdat elke jongere weet dat hij of zij oud zal worden en zal moeten betalen... (en ik wil niet eens ingaan op de grondwettelijkheid - of zelfs rechtvaardigheid - van een maatregel die zo'n ongelijke belastingheffing op basis van geboortedatum toestaat...).

De vraag die ik me stel is: als progressiviteit zo fundamenteel is voor de grondwet, waarom is het dan zo selectief? Waarom discrimineert het in voorgaande jaren op basis van verschillende soorten inkomen en verschillende belastingresidenties?

En dan hebben we het nog niet eens over de vereenvoudigende aspecten die een enkel IRS-tarief met zich mee zou kunnen brengen, aangezien de IRS in toenemende mate een lappendeken van verschillende kleine uitzonderingen is, met welomschreven en passende maatregelen om sommigen in bepaalde omstandigheden tevreden te stellen.

Tot slot, waarom bespreken we niet effectief de mogelijkheid en impact van de invoering van één IRS-tarief voor iedereen, dat geldt vanaf een bepaald jaarinkomen? Wat zijn de gevolgen hiervan op het gebied van inkomsten? Wat zijn de gevolgen voor de vereenvoudiging van belastingen en de vermindering van belastingoplossingen die worden geïmplementeerd om te switchen tussen verschillende soorten inkomsten?

Als maatschappij moeten we dit punt bespreken zonder de schaduw van ongrondwettelijkheid die de discussie overschaduwt. Want uiteindelijk is de oplossing om talent te behouden dezelfde die we al hebben gevonden (en toegepast!) om het aan te trekken…