Wrocław/ Wetenschappers bespraken het gebruik van medische onderzoeksresultaten uit de tijd van nazimisdaden

Deelnemers aan een wetenschappelijk congres in Wrocław bespraken medisch onderzoek uit de tijd van nazimisdaden en het gebruik van de resultaten ervan. Onderzoekers erkenden het belang van identificatie, het verzorgen van waardige begrafenissen en het herstellen van de geschiedenis van slachtoffers.

"Anatomie – een wetenschap die had moeten dienen om het menselijk lichaam te begrijpen – was een moorddadig instrument in nazi-Duitsland. Tegenwoordig is het de taak van medische faculteiten, de erfgenamen van universiteiten die tijdens het Derde Rijk actief waren, om hun duistere verleden onder ogen te zien", schreven de organisatoren van de wetenschappelijke conferentie in een persbericht aan het Poolse persbureau (PAP).

Deelnemers aan de wetenschappelijke sessie "Locaties van wetenschap, scènes van geweld: anatomie en het nazi-verleden in het publieke geheugen", georganiseerd door de Medische Universiteit van Wrocław (UMW), bespraken hoe dit proces uitgevoerd kan worden.

Op uitnodiging van dr. Kamila Uzarczyk van de afdeling Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen van de Medische Universiteit van Wrocław werd de universiteit in Wrocław bezocht door wereldberoemde experts: prof. Sabine Hildebrandt van Harvard Medical School en het Boston Children's Hospital, en prof. Herwig Czech van de Medische Universiteit van Wenen. Alle drie zijn ze lid van The Lancet Commission on Medicine, Nazism, and the Holocaust: Historical Evidence, Implications for Today, Teaching for Tomorrow – een internationaal team van onderzoekers dat niet alleen medische misdrijven documenteert, maar ook aanbevelingen ontwikkelt. Hun uitgebreide rapport, gepubliceerd in november 2023 in het prestigieuze tijdschrift "The Lancet", werd gepresenteerd door prof. Sabine Hildebrandt, gespecialiseerd in anatomie ten tijde van de nazi's.

"De geneeskunde was destijds diep verweven met ideologie. Dit waren geen marginale gevallen, maar een systemisch proces waarbij universiteiten, instituten en een grote groep artsen betrokken waren", aldus prof. Sabine Hildebrandt, geciteerd in het persbericht.

In de jaren dertig en veertig accepteerden anatomen de lichamen van slachtoffers en werkten ze actief samen met het staatsapparaat. Tegen 1945 had 50-65 procent van de Duitse medici zich aangesloten bij de nazipartij en steunde racistische en eugenetische opvattingen en het Aktion T4-programma, dat gericht was op de uitroeiing van mensen met een beperking en psychische aandoeningen. Ze gebruikten de lichamen als materiaal voor wetenschappelijk onderzoek en de opleiding van toekomstige artsen.

Decennialang werd het onderwerp van deze misdaden grotendeels genegeerd, hoewel anatomische preparaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren gemaakt, nog steeds voor onderzoek werden gebruikt. Pas in de jaren tachtig en negentig begon de omvang van het fenomeen te worden blootgelegd. Het symbool van deze duistere geschiedenis was de populaire anatomische atlas van Eduard Pernkopf (voor het eerst gepubliceerd in 1937), een Oostenrijkse anatoom die eerst decaan was van de Faculteit Geneeskunde en later rector van de Universiteit van Wenen, en lid was van de NSDAP (Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij). Met zijn nauwkeurige illustraties van organen, spieren, botten, zenuwen en pezen werd de publicatie beschouwd als een uitstekend hulpmiddel voor studenten en artsen.

"Eind jaren negentig werd aan onze universiteit een commissie opgericht die vaststelde dat de anatomische preparaten die gebruikt werden voor de illustraties in de atlas, hoogstwaarschijnlijk toebehoorden aan slachtoffers van het naziregime. De verzamelde gegevens wijzen erop dat alleen al het anatomisch instituut in Wenen de lichamen van minstens 1377 geëxecuteerden heeft ontvangen", aldus professor Herwig Czech, een Oostenrijkse medisch historicus.

Elsevier heeft de druk en distributie van de atlas stopgezet en de originele materialen geschonken aan het Josephinum, een museum over de geschiedenis van de geneeskunde aan de Universiteit van Wenen. "Officieel is het gebruik van de atlas niet verboden. Hij kan op de tweedehandsmarkt worden gekocht, maar de ethische en morele aspecten van het gebruik van deze publicatie blijven open", voegde professor Herwig Czech eraan toe.

Ethiek, moraal en het verwerken van het verleden spelen een belangrijke rol in het werk en de boodschappen van de Lancet-commissie. "Als wetenschap ondergeschikt wordt gemaakt aan ideologie en politieke doelen, in plaats van aan de mensheid, kan ze een instrument van criminaliteit worden. Daarom raden we aan dat onderwijs wereldwijd de geschiedenis van de geneeskunde tijdens het nazitijdperk en de Holocaust omvat, en dat studenten niet alleen anatomie leren, maar ook verantwoordelijkheidsgevoel, wat misstanden in de gezondheidszorg kan voorkomen", aldus prof. Sabine Hildebrandt.

Het internationale team beveelt ook aan om de slachtoffers te identificeren, een waardige begrafenis te geven en hun geschiedenis te restaureren. Dergelijke werkzaamheden en ceremonies hebben al plaatsgevonden in verschillende Europese landen, waaronder Wenen en Berlijn. Ook Wrocław is niet immuun voor de duistere erfenis van de Duitse geschiedenis. Volgens Dr. Kamila Uzarczyk zijn er aanwijzingen dat de lichamen van politieke gevangenen destijds in Breslau werden gebruikt voor onderzoeks- en onderwijsdoeleinden.

"Vandaar het idee om een ​​bijeenkomst en een open discussie over ons verleden te organiseren. We hebben een morele plicht om de waarheid te vertellen en leerlingen te leren dat wetenschap mensenrechtenschendingen niet kan rechtvaardigen", legde de onderzoeker uit.

De wetenschappelijke sessie, georganiseerd op de afdeling Anatomie van de Medische Universiteit van Wrocław, maakte deel uit van de viering van het 75-jarig jubileum van de universiteit onder het motto "Verleden – Heden – Toekomst".

"Dit is het juiste moment om, in navolging van de aanbevelingen van experts over dit moeilijke onderwerp, de geschiedenis van het Duitse Wrocław onder ogen te zien. We zijn ons ervan bewust dat de collectie van ons Anatomiemuseum stukken uit de Breslau-periode bevat. We zijn bereid deze te verifiëren en, indien nodig, de gerechtigheid en de identiteit te herstellen en de nagedachtenis van de slachtoffers van het totalitaire systeem te eren", concludeerde professor Piotr Ponikowski, rector van de Technische Universiteit van Wrocław. (PAP)

Russisch/ Zan/