Rodoreda vliegt met Marcos Morau over Venetië

Het is nooit te laat om Mercè Rodoreda een nieuwe positie te geven op het internationale podium van live- en podiumkunsten. En haar herpositioneren met het intuïtieve creatieve meesterschap dat Marcos Morau demonstreert, ook als afsluiter van de Dansbiënnale van Venetië, garandeert een zekere bombastische echo van de Catalaanse cultuur.

Het gebeurde gisteren in een bomvol Malibran Theater in Venetië, onder voorzitterschap van de huidige artistiek directeur van de Biënnale, choreograaf Wayne McGregor, een heilige koe van Covent Garden in Londen, die weigerde commentaar te geven op Morau's wereldpremière. "Ik heb er echt van genoten, maar ik heb geen verder commentaar", zei hij in antwoord op vragen van deze krant.

Het stuk, waarmee het seizoen bij de TNC wordt geopend, is een van Morau's meest volmaakte stukken, mede dankzij Arnals zang.

In Italië werd plotseling gesproken over een Catalaanse schrijfster met de naam Rodoreda. De Valenciaanse kunstenaar vierde haar samen met zijn gezelschap La Veronal met La mort i la primavera, een soort dansconcert geïnspireerd op het thema van de onvoltooide roman die de schrijfster uit Barcelona tot aan haar dood bleef herschrijven, mogelijk met de bedoeling deze nooit te publiceren.

Lees ook

De roman is hoe dan ook een duistere en symbolische bekroning van de carrière van de auteur van La plaça del Diamant of Mirall trencat , een allegorische en verontrustende ruimte die definitief aansluit bij Morau's universum, op een manier die niet gebeurde toen zij Buñuel, Afanador, Edvard Munch of Gustav Mahler benaderde. Een concert in de vorm van een installatie met acht dansers die liederen zingen geïnspireerd op teksten uit La mort i la primavera.

"De tegenstrijdigheid zit hem in de poging om van een dansvoorstelling een concert te maken, de dansers te laten zingen, die gevoelens te dansen, dat geweld van La mort i la primavera , in tegenstelling tot de muziek. Dat is een tegenstrijdigheid die inspireert", merkte de maker op in de discussie na het langdurige applaus van het Biënnalepubliek – dat wil zeggen, dansspecialisten en -liefhebbers die nauwelijks uit de stad Venetië zelf komen, waar de toeristenmassa zich niet bewust is van de gebeurtenissen.

Het stuk, dat in september zijn seizoen opent in het Teatre Nacional de Catalunya, de coproducent, is een van Morau's meest succesvolle stukken, mede dankzij de veelgeprezen samenwerking met Maria Arnal, die zingt en live optreedt met teksten die geïnspireerd zijn door Rodoreda's verkenning van de grenzen van vrijheid, dood en onderdrukking. Arnals prachtige vocale werk, dat verwijst naar mediterraan en voorouderlijk DNA, naar de jota's op vochtige aarde. De zangeres ontketent haar natuurlijke melodieuze intensiteit op de doodsreutel in een dromerige reis door de sonische reikwijdte van deze symfonische roman, waar bijen, paarden en water doorheen rennen...

De stad van de kanalen, die stormachtig ontwaakte, nam zo afscheid van het festival met een terugkerend thema in Morau: de dood. En wanhoop. Want het boek gaat niet alleen over zelfmoord, maar, zoals Roberto Fratini, hoofdtoneelschrijver van La Veronal, opmerkt: het is ook een boek van wanhoop waarin de auteur weigert de maatschappij van haar tijd direct te vertegenwoordigen. "Wat ze doet, is de bekrompenheid van een wereld die de moderniteit afwees en een archaïsch spiritueel dialect sprak, gemaakt van barbarij, tot mythe maken," merkte Fratini op. Wat zich op het toneel bijvoorbeeld vertaalt in menselijke lichamen die in vuilnisbakken worden gegooid.

Morau, in 2025-26 Cabaret en het Berlijnse nachtleven, naast andere projecten

Marcos Morau's agenda is al bomvol. De grootste theaters ter wereld dingen naar hem, dus na de sluiting van de Biënnale van Venetië reist hij met het Staatsballett Berlin, waar hij associate artist is, af voor een grootschalige creatie over cabaret en het Berlijnse nachtleven. Van daaruit keert hij terug naar Göteborg, waar hij het werk in januari in première wil laten gaan. Daarna is hij te gast bij de Opéra de Paris, waar hij een creatie presenteert met muziek van Gustave Rudman Rambali, de componist van de Balenciaga-shows en Chanel-evenementen. Hij is van plan de kroonluchter van de Opéra Garnier tot op de millimeter na te maken en te spelen met de reflecties van spiegels. La Veronal toert ondertussen door Mexico en Colombia, maar de oprichter zet zijn reis door Zwitserland voort, zoals Sidi Larbi Cherkaoui hem vanuit het Grand Théâtre de Genève noemt: het wordt een stuk geïnspireerd door Bulgarije, "van de Bulgaarse gezangen en polyfonieën die me altijd hebben geïnspireerd", zegt hij. Hij sluit het seizoen af met een groot project in Tokio over de schrijver Yukio Mishima, een opdracht die onder meer bunraku, Japans poppenspel, omvat. "Ik denk dat ik eraan begin te wennen om in deze categorie te spelen", zegt de associate artist van de Biënnale van Milaan.

La Veronal, waarbij Lorena Nogals fysieke verschijning zich onderscheidt van die van haar andere performers, gebruikt verouderde technologie – microfoons, versterkers, ventilatoren, een vrachtwagen – om te verwijzen naar de mythische wereld die Rodoreda ontmantelt, maar vanuit een gevoel van ontgoocheling, "het heden beschouwend als pure rommel." En dit anachronisme is het anker dat Morau gebruikt om een radicaal hedendaags werk te verankeren.

Hoewel hij al twintig jaar in Barcelona woont, heeft de Valenciaan nog nooit een werk van een Catalaanse kunstenaar gemaakt.

Hoewel hij al twintig jaar in Barcelona woont, had de Valenciaanse kunstenaar – die ook op zoek is naar een appartement in Venetië, "omdat zoveel andere kunstenaars hier zijn geweest en gefascineerd zijn, en ik voel hetzelfde" – nog geen werk gemaakt dat gebaseerd was op een Catalaanse kunstenaar. En hij was enthousiast. Hij ontdekte Mercè Rodoreda tijdens zijn studie aan de Universiteit van Barcelona. La mort i la primavera leek haar meest labyrintische en raadselachtige werk, het werk dat het meest leek op haar eigen discours, dat ver verwijderd is van elke logische verhaallijn of lineariteit. "Daar verbeeldt ze een parallelle en angstaanjagende droomwereld die vaak een weerspiegeling is van haar eigen innerlijke wereld, van maatschappijkritiek, van ballingschap, van een dictatuur, van twijfels als moeder, als vrouw, als geliefde."

En dit alles is voelbaar in de roman via de poëtica, die filigraan van het Catalaans die ze in die beeldtaal verweeft, die twee kanten op speelt: poëtica en de vorm van woorden, van fonetiek, van sonoriteit.” Morau gelooft dat Rodoreda haar boek graag tot een dansvoorstelling had willen zien uitgroeien. Puristen, zij die bekend zijn met Rodoreda's universum, zullen het verontrustend vinden, maar de radicale aard van Dood en Lente is zeer aanwezig in de manier waarop Morau en het La Veronal-team deze voorstelling hebben gematerialiseerd, die op een duistere, mystieke, negatieve manier over de lente spreekt. “Want voor haar was het heel oneerlijk dat, of er nu sprake was van een dictatuur, ballingschap of ziekte, de lente zou terugkeren. En dat is een drama. Ik vind het heel poëtisch.”