De grote ambitie: Enrico Berlinguer, de noodzakelijke communist (***)

Nog niet zo lang geleden, in 2022, was het Marco Bellocchio die (opnieuw) de aandacht vestigde op de gebeurtenis die volgens hem alles veranderde: de moord op christendemocraat Aldo Moro door de Rode Brigades in mei 1978. Zijn monumentale serie "Exterior Noite" zette zijn onderzoek naar dezelfde gebeurtenis voort, begonnen in de film "Good Morning, Night Long Ago". Volgens de Italiaanse regisseur maakte de dood van de conservatieve politicus niet alleen een einde aan wat het grootste politieke experiment zou worden, laten we het zo noemen, dat een in twee blokken verdeeld Europa ooit had kunnen meemaken. Het maakte volgens hem ook een einde aan het concept van politiek als nuttige oefening voor de samenleving en aan het idee van politieke partijen die het algemeen belang dienen. Het is ook niet te missen dat de christelijke en persoonlijke vriend van paus Paulus VI, Aldo Moro, de enige in zijn partij was die het idee van het Historisch Compromis van de communist Enrico Berlinguer steunde. Dit idee betekende feitelijk de solidariteit tussen communisten en christendemocraten in de regering, ondanks de duidelijke economische, sociale en politieke crisis.

Nou, The Great Ambition van documentairemaker Andrea Segre richt zich op hetzelfde moment in de geschiedenis van Italië en de wereld, maar dan aan de andere kant van de tafel. Dit keer is het de charismatische Berlinguer die de stappen begeleidt van een verhaal dat spreekt over dialoog tussen tegenstanders, over begrip in een gepolariseerde wereld, over begrip, over wat nu empathie wordt genoemd, over het oneens zijn met gangbare meningen (omdat ze vulgair zijn), over moed, over elegantie en, zoals gezegd, over nuttige en daarom noodzakelijke politiek. Er zouden nu relevantere argumenten naar voren kunnen worden gebracht, maar het duurt even om die te vinden.

Getrouw aan zijn vorm laat de scherpzinnige toeschouwer Segre de morele en esthetische temperatuur van de film bepalen door beelden uit die tijd, documenten die niet zozeer de ruimte van de werkelijkheid vormgeven, maar eerder de plek waar de herinnering aan diezelfde werkelijkheid huist. Nuance is van belang. Uit een compacte verzameling historische momenten, van de demonstraties, proclamaties, bijeenkomsten en stakingen uit die tijd, creëert The Great Ambition , in docudramavorm, een soort biopic zonder aanstoot te geven, een historisch drama zonder overdrijving. Opnieuw is Elio Germano's perfecte vertolking van de rol van de kleine communist met de gigantische ziel verrassend , en de roekeloze omvang van een mislukking die nog steeds pijn doet en, om welke reden dan ook, precies hetzelfde fiasco lijkt als waar we vandaag mee te maken hebben, is ontroerend.

De Grote Ambitie loopt over het scherm als een soort hypnotiserende elegie, als een tragisch gedicht, als een voorgevoel uit het verleden om ons te waarschuwen voor een toekomst die stinkt en pijn doet als het heden. In zijn zorgvuldige, kortom bescheidenheid zijn er weinig films denkbaar die accurater, actueler en tragischer zijn.

--

Regie : Andrea Segre. Hoofdrollen : Elio Germano, Paolo Pierobon, Roberto Citran, Stefano Abbati. Speelduur : 123 minuten. Nationaliteit : Italiaans.