AOL maakt een einde aan een tijdperk: na 30 jaar stopt de inbeldienst

Te zeggen dat deze dienst internet naar elk Amerikaans huis bracht, is misschien overdreven, maar we zitten niet ver van de waarheid. Het was midden jaren negentig, toen AOL deze lijn aanzette, die met de inmiddels bekende buzz de deuren naar het web opende voor miljoenen mensen. Dertig jaar later stuurde het voormalige America Online, nu in handen van het private-equityfonds Apollo Global (net als Yahoo, een andere ster aan het firmament van bedrijven die de basis hebben gelegd voor de interneteconomie), een bericht naar zijn abonnees waarin hen werd geïnformeerd over de aanstaande definitieve sluiting van inbelverbindingen in de Verenigde Staten en Canada. Vanaf 30 september wordt de dienst stopgezet, waarmee het doek valt voor een van de meest iconische symbolen van de oorsprong van het internet. Steve Case, medeoprichter en al jarenlang gezicht van het bedrijf, begroette het nieuws met de volgende woorden: "Bedankt voor de herinneringen, RIP." Een verwachte epiloog, zoals veel tech-waarnemers opmerken, maar toch doordrenkt van nostalgie voor degenen die de tijd hebben meegemaakt waarin ‘online gaan’ betekende dat je geduldig moest wachten op het ritueel van fluittonen en metaalachtige tonen die de modem uitzond voordat de browser zich op het wereldwijde web zou begeven dat nog steeds spaarzaam was qua inhoud, maar een disruptieve groei doormaakte.

In de jaren negentig, toen de Netscape Navigator-browser de markt domineerde en concurreerde met Microsofts Internet Explorer, en Altavista de populairste zoekmachine was om door de jungle van websites te navigeren, was AOL voor de meeste Amerikanen de toegangspoort tot het internet. Het businessmodel om de webgok te winnen was simpel maar uiterst effectief: miljoenen cd's met gratis proefversies van verbindingssoftware werden thuisbezorgd, met als doel iedereen (zelfs digitale beginners) met slechts een paar klikken verbinding te laten maken met het internet. De cijfers bewezen dat deze strategie succesvol was: AOL (op zijn hoogtepunt) controleerde bijna 40% van de totale tijd die Amerikaanse gebruikers online doorbrachten. Dit waren de jaren van de interneteconomie, toen het web werd gezien als een nieuw "El Dorado" dat veroverd moest worden en AOL-chatrooms plekken waren om te socializen, lang voordat de sociale netwerken zoals we die nu kennen, hun intrede deden. E-mail begon de persoonlijke en zakelijke communicatie te veranderen, en de eerste e-commercesites legden de basis voor wat nu de wereldwijde online winkelmarkt is. America Online was in die tijd niet alleen een toegangsprovider: het was een volwaardig ecosysteem, met nieuwsportals, games, forums, berichtendiensten en zelfs een eigen zoekmachine, AOL Search. Tot vorig jaar behoorde deze nog tot de meestgebruikte zoekmachines onder Amerikanen, met een wereldwijd marktaandeel van 0,1%.

Het succes van America Online was zo explosief dat het ook aan deze kant van de Atlantische Oceaan een technologisch fenomeen werd. In 2000 veroorzaakte de fusie met Time Warner, ter waarde van ongeveer $ 350 miljard, een sensatie, zowel in de media als daarbuiten – de grootste fusie ooit. Wat de alliantie van de eeuw had moeten worden, liep echter, zoals zo vaak gebeurt, uit op een mislukking. Het klassieke keerpunt markeerde het begin van het einde: de synergie tussen traditionele media en de digitale wereld sloeg niet aan, en de snelle verspreiding van breedband, aangewakkerd door steeds concurrerender aanbiedingen van concurrenten, deed de rest, waardoor het klantenbestand van AOL afbrokkelde. In 2001 telde het bedrijf meer dan 30 miljoen abonnees, maar twee jaar eerder, in 1999, was het zijn positie als toonaangevende internetprovider in het Verenigd Koninkrijk al kwijtgeraakt. In 2003 kondigde een artikel in de Wall Street Journal (voorbarig en ten onrechte) het einde van het inbelinternettijdperk aan met de bondige kop: "Het is officieel. Inbellen gaat dood." In 2006 veranderde America Online zijn naam in AOL. Slechts drie jaar later, in 2009, splitste Time Warner het bedrijf af, terwijl 2015 de voorlaatste fase in de America Online-saga markeerde: het bedrijf werd overgenomen door Verizon en vervolgens gefuseerd met Yahoo.

De afgelopen tien jaar hebben effectief bevestigd hoezeer inbeltechnologie verouderd en anachronistisch is geworden in een volledig digitale wereld die verbonden is met vaste en ultrabreedband mobiele netwerken. Volgens overheidsschattingen uit 2023 bedroeg de verhouding tussen Amerikaanse internetgebruikers die via telefoonlijnen verbonden waren met het internet en breedbandgebruikers 300.000 op 300 miljoen. Deze onevenredigheid maakte de beslissing die de afgelopen dagen werd aangekondigd vrijwel onvermijdelijk. Met de definitieve afschaffing van inbelverbindingen is een tijdperk ten einde gekomen waarin internet nog synoniem was met een ontdekkingsreis naar een virtuele wereld bestaande uit websites met geanimeerde GIF's, tekstchats en rudimentaire communities. Vandaag de dag zweven we online met glasvezel en 5G-netwerken, en hoppen we tussen apps, socialemediaplatforms en clouddiensten. Maar wie het inbelinternet van de jaren negentig heeft meegemaakt, kan alleen maar proosten op wat kan worden omschreven als een onvergetelijk fragment van de eerste echte digitale revolutie.