Geluk is dystopisch: Clément Cogitore in de Espace Louis Vuitton in Venetië

Trumps eerste verkiezingscampagne, 2016, New York. De aandacht van de Franse kunstenaar Clément Cogitore, destijds 33 jaar oud, valt op een verkiezingsposter: er staat een kind op, hij kijkt ernaar en het blijft in zijn geheugen gegrift. Kort nadat hij een supermarkt binnenloopt en wat boodschappen moet doen, valt zijn blik op een advertentie aan de muur van de winkel. De hoofdpersoon is hetzelfde kind. Het lijkt hem vreemd, bijna onmogelijk, maar hij is er zeker van: dit is hij. Hij begint onderzoek te doen en ontdekt de wereld van stockfotobureaus – Shutterstock, Getty – en die manier van het verkopen van je foto’s zonder controle te hebben over hoe ze gebruikt worden, lijkt hem een ​​perfecte weerspiegeling van de richting die de maatschappij opgaat.

“Dat kind werd gebruikt om een ​​politieke ideologie te verkopen, maar ook een voedingsmiddel: het idee dat het geen verschil maakte, trof mij enorm”, zegt Cogitore. Hij ging aan de slag en maakte in 2018 speciaal voor de Marcel Duchamp-prijs een video-installatie, die hem vervolgens de overwinning opleverde, wat een enorme impuls gaf aan zijn carrière. Het werk draagt ​​de titel The Evil Eye en wordt al snel een fundamenteel element van zijn artistieke reis. Vandaag de dag is het de hoofdpersoon van een tentoonstelling die aan hem is gewijd in de Espace Louis Vuitton in Venetië – op de derde verdieping van de boetiek achter San Marco – ter gelegenheid van de Architectuurbiënnale van 2025 . De tentoonstelling is een integraal onderdeel van het programma Hors-les-murs van de Fondation Louis Vuitton, dat plaatsvindt in speciaal daarvoor bestemde ruimtes in haar boetieks in Tokio, Monaco, Venetië, Peking, Seoul en Osaka. Daarmee voldoet ze aan haar belofte om internationale projecten te creëren en deze toegankelijk te maken voor een breder publiek – de toegang is bovendien gratis.

De video is verontrustend en laat een ongemakkelijk gevoel achter. Door afwisselend archiefmateriaal te gebruiken, bijeengehouden door een apocalyptisch verhaal, worden de belangrijkste strategieën van massamanipulatie en consumentisme onthuld. Er wordt een dystopische visie op geluk getoond, die is ontworpen om de neiging tot accumulatie te bevorderen. “Toen ik die databases bestudeerde, besefte ik meteen dat vrouwen een duidelijke meerderheid vormden en daarom werden zij de hoofdrolspelers van de film.” Ze lachen vaak, maar hun glimlachen – los van de context – communiceren alleen maar schijn. “Alles is nep, geluk is een mythe, maar de menselijke aanwezigheid is daarentegen echt.” De tekst gaat in dialoog met archaïsche mythen, onder meer over de oorsprong van het kwaad.

En inderdaad, er kronkelt een slang door de ruimtes waar de servers staan, wat twijfel oproept: zijn data niet het kwaad van onze tijd? Ondertussen is Clément Cogitore volwassen geworden en werd zijn speelfilm Goutte d'Or in 2023 tijdens de Semaine de la Critique geselecteerd om Frankrijk te vertegenwoordigen bij de Oscars. Momenteel bereidt hij zich voor op een wel heel bijzondere theaterregie. Maar één ding is zeker: “Zeven jaar later is The Evil Eye relevanter dan ooit.”