40 Onder de 40 | Valentina Agudelo en haar levensreddende uitvinding

Ik dacht dat ze ouder was toen ik haar begroette. Het is niet alleen een fysiek probleem; ze spreekt alsof ze veel langer geleefd heeft, met een formidabel zelfvertrouwen en volwassenheid. Ze is pas 28 jaar oud, maar wat ze tot nu toe heeft bereikt, heeft de levens van veel vrouwen veranderd. Valentina Agudelo is bedrijfskundige bij Cesa en sociaal ondernemer .

Ze ontving onlangs de Prinses van Girona-prijs 2025 in Spanje voor haar creatie 'Julieta', een draagbaar, pijnloos apparaat voor de vroege opsporing van borstkanker.

Hoewel haar naam al in verschillende zoekmachines verschijnt met verwijzingen naar de pers, juist vanwege haar recente prijs, is het fascinerend om wat meer over haar leven te weten te komen en haar te horen spreken zoals ze dat doet. Dit is het resultaat van dat gesprek.

Ik denk dat het een combinatie was van wat ik van mijn familie had meegekregen en wat ik op de universiteit had ontdekt. Ik kom uit een ondernemersfamilie: mijn grootouders en ouders waren ondernemers en ze hebben altijd de visie gehad om impact te maken, om producten of diensten te creëren die echte, enorme problemen oplossen. Het was niet specifiek gerelateerd aan de gezondheidszorg, maar het was wel een doel. De verschuiving naar de gezondheidszorg vond plaats bij Cesa, waar ik bedrijfskunde studeerde.

In 2018 besloten twee collega's en ik voor een ondernemersbeurs een project voor vrouwen op te zetten, gericht op de gezondheid van vrouwen. We begonnen ons te verdiepen in onderwerpen als menstruatie, de menopauze en zwangerschap, en realiseerden ons dat, hoewel er veel vooruitgang was geboekt, de technologie op dit gebied nog niet volledig was doorgebroken. Door persoonlijke ervaringen raakten we met elkaar verbonden en besloten we verder te gaan.

Moeilijk, ongetwijfeld. Maar ook bevrijdend. Doordat we geen klinische training hadden, konden we oplossingen bedenken die anderen misschien niet eens zouden durven overwegen. We hadden geen kader voor wat wel en niet mogelijk was. Dat was, in plaats van een beperking, juist een drijvende kracht. Ik herinner me nog dat een van de eerste vragen die we onszelf stelden was: hoe kan borstkanker zo'n hoge sterfte hebben, terwijl het, bij vroege opsporing, een even hoge overlevingskans heeft? Die tegenstrijdigheid was het uitgangspunt. Van daaruit begonnen we te studeren, onderzoeken en praten met artsen, ingenieurs en patiënten. Het was alsof we een jungle betreden zonder kaart, maar gretig op zoek naar een nieuw pad.

Omdat het een probleem is dat ons allemaal aangaat. Ik voelde de behoefte om te werken aan iets dat echt impact zou hebben. Borstkanker is wereldwijd nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak door kanker bij vrouwen. Het is paradoxaal, want het is een van de kankersoorten met de meeste behandelingsmogelijkheden als het vroeg wordt ontdekt. Bovendien motiveerde de technische en menselijke uitdaging me enorm. Leren over biomedische wetenschappen, techniek en volksgezondheid was bijna een obsessie. Ik besefte dat het niet zomaar een project was, maar een doel, en sindsdien heb ik eraan gewerkt om dat doel zo ver en breed mogelijk te laten reiken.

'Julieta' is een draagbaar, niet-invasief en pijnloos apparaat dat wordt gebruikt als pre-screeningtool om te bepalen of een vrouw borstafwijkingen heeft die verdere screening rechtvaardigen, zoals mammografieën of echo's. Met andere woorden, 'Julieta' vervangt borstkanker niet, maar helpt juist om er prioriteit aan te geven. Het werkt met elektroden, vergelijkbaar met die voor een elektrocardiogram. Deze worden op de borst geplaatst en kunnen in slechts tweeënhalve minuut patronen detecteren die wijzen op de noodzaak van aanvullende screening. Het maakt gebruik van kunstmatige intelligentie en is ontworpen om te bereiken waar andere apparaten niet kunnen: plattelandsgebieden, achtergestelde gemeenschappen en vrouwen zonder toegang tot regelmatige screening.

In 2018, toen we begonnen, nee. Wat er het dichtst bij in de buurt kwam, waren mobiele mammografieën of draagbare echografieën, waarvoor ook technici, transport en infrastructuur nodig zijn. Sindsdien zijn er andere technologieën ontstaan, maar veel daarvan zijn ontworpen voor vrouwen die ze thuis kunnen kopen en gebruiken. Ze zijn niet toegankelijk; ze zijn exclusief. 'Julieta' daarentegen is vanaf de grond af aan ontworpen met een andere focus: het helpen van degenen die het het hardst nodig hebben, zelfs op plekken zonder continue stroomvoorziening. En dat maakt het uniek.

Mmm. Goede vraag. Ik denk dat het hetzelfde is geweest. Toen we begonnen met testen met echte patiënten, ontmoetten we Marcela, een zwangere vrouw met zeer agressieve borstkanker. Ze besloot zich niet te laten behandelen om haar zwangerschap uit te dragen. Ze wist dat ze nog maar een paar maanden te leven had, maar ze besloot die tijd te besteden aan het helpen van ons met het onderzoek. Marcela was onze belangrijkste vrijwilliger. Ze liet ons studeren, begrijpen en leren. Haar vrijgevigheid maakte een diepe indruk op ons. Het was het pijnlijkste moment, en tegelijkertijd het mooiste. Ze wist dat ze de resultaten misschien niet zou meemaken, maar ze zei: "Wat als dit echt werkt?" Met dat "wat als?" bleven we zes jaar doorgaan.

Heel veel. Maar als ik één woord zou moeten kiezen, zou het moed zijn. Vrouwen staan altijd open voor iets nieuws, zelfs voor iets heel bijzonders. Ze hebben ons laten zien dat innovatie niet eng is als het gepaard gaat met empathie. In de gemeenschappen waar we hebben gewerkt, waren velen trots om deel te nemen aan onderzoek. Dat gevoel van gemeenschap, van een collectief doel, heeft een blijvende indruk op me gemaakt. Ze hebben me geleerd verder te kijken dan angst en technologie te zien als een bondgenoot, niet als een bedreiging.

Meer dan een verbaal "het kan niet", was het een getal: in Colombia zijn er van de 100 jaarlijks goedgekeurde zorgregistraties slechts twee voor medische hulpmiddelen, en slechts 0,2 procent wordt in Colombia geproduceerd. Dat is niet eens een "het kan niet"-uitspraak van iemand die zijn mening geeft, maar de realiteit van dit land. Het weerspiegelt een ecosysteem met veel barrières. Ons werd verteld dat er geen talent, geen infrastructuur en geen voorwaarden waren om dit hier te ontwikkelen. Maar we hebben het gedaan. En vandaag is 'Julieta' het bewijs dat het wél kan.

In Colombia zijn van elke 100 goedgekeurde gezondheidszorgregistraties per jaar er slechts 2 bestemd voor medische hulpmiddelen. Slechts 0,2 procent wordt in Colombia geproduceerd.

Het was een van de mooiste ervaringen van mijn leven. Het was een erkenning van teamwork en doorzettingsvermogen. Vanaf het begin geloofden we dat 'Julieta' de oplossing was die de wereld nodig had, en het ontvangen van deze prijs was alsof de wereld zei: "Ja, dit hadden we nodig." We voelden ons omarmd door een internationale gemeenschap die gelooft in wetenschap, doelgericht ondernemerschap en technologie ten dienste van anderen.

Geweldig. Ik was verrast door hoe menselijk de koning, koningin, prinses en infanta waren. Ze benaderden ons met vriendelijkheid en oprechte interesse in de projecten. Ze hadden over elk project gelezen en wisten wat we deden. Bovendien was het ongelooflijk om de ervaring te delen met andere prijswinnaars. Ze hadden allemaal indrukwekkende verhalen. Het was een moment van grote leerzaamheid, maar ook van grote menselijkheid.

Over het algemeen ben ik het zichtbare gezicht, maar daarachter schuilt een briljant team. 'Salva', ons bedrijf, heeft talenten uit vele vakgebieden samengebracht: ingenieurs, artsen, wiskundigen, ontwerpers, bestuurders, maar ook instellingen, universiteiten en publieke en private partners. Het geheim van 'Julieta' schuilt in synergie. Het is geen oplossing bedacht door één briljante geest, maar door vele doelgerichte mensen.

Hmm, nog een goede vraag die ik met de oprechtheid die je vraagt zal beantwoorden. Ik moet toegeven dat ik dat in eerste instantie niet deed. Er was angst, verkeerde informatie. Velen dachten dat we mammografie wilden vervangen of diagnostiek wilden uitvoeren, wat niet waar is. Maar de afgelopen weken zijn er, dankzij betere communicatie en internationale steun, deuren voor ons geopend. Dat gezegd hebbende, was het regelgevingstraject lang en had het veel flexibeler gekund. Hopelijk helpt deze ervaring andere innovators om zoveel barrières te vermijden.

We werken aan nieuwe oplossingen voor de vroege opsporing van andere ziekten met een hoge incidentie: leververvetting, diabetische retinopathie, longkanker en alvleesklierkanker. En we willen ook een platform zijn voor ander onderzoek om de markt te bereiken. Colombia heeft talent. Wat nodig is, is het verminderen van de wrijving.

Ik zou ze willen zeggen dat ze aan de slag moeten. Ze moeten zich goed omringen. Koppig moeten zijn. Want het kan. Er zijn natuurlijk obstakels, maar er zijn manieren om ze te overwinnen. De weg is lang, maar ook zeer de moeite waard. Ik ben ervan overtuigd dat de wereld meer oplossingen uit het Zuiden nodig heeft. En dat Colombia alles te bieden heeft.