Hoe veilig is treinreizen tegenwoordig? Expert geeft verrassend antwoord

Dit artikel gaat over risico's. De meeste mensen beoordelen risico's op basis van hun onderbuikgevoel, maar het waargenomen risico wijkt vaak af van het werkelijke risico. Je kunt de werkelijke risico's beter benaderen door met data te werken.

Het is zomer, en dus reistijd. Reizen brengt ook risico's met zich mee. De mate van risico hangt grotendeels af van het gekozen vervoermiddel.

En in het specifieke geval hangt het natuurlijk af van veel onvoorspelbare factoren, toevalligheden, en, of ik zelf de controle heb over het vervoermiddel, hoe moe of uitgerust ik ben tijdens het rijden, of hoe nuchter, hoe geconcentreerd of afgeleid door medepassagiers. En natuurlijk ook van of ik een ervaren of minder ervaren bestuurder ben.

Dit alles betekent dat het individuele risico van een specifieke persoon niet nauwkeurig kan worden berekend. Wel is het mogelijk om bruikbare statistische gemiddelden te berekenen, bijvoorbeeld, afhankelijk van de beschikbaarheid van gegevens, voor elk vervoermiddel.

Christian Hesse, geboren in 1960, is een van Duitslands meest internationaal gerenommeerde wiskundigen. Hij promoveerde aan Harvard, gaf les in Berkeley en werd op 30-jarige leeftijd benoemd tot hoogleraar aan de Universiteit van Stuttgart. Hij doet onderzoek op het gebied van kansrekening, statistiek en data-analyse, met relevantie voor economie, financiën en gezondheid. Hesse is auteur van meer dan 20 boeken en is sinds oktober 2024 universitair hoofddocent aan de Hertie Universität für Bestuurskunde in Berlijn. Hij is gepensioneerd van de Universiteit van Stuttgart.

Het is inmiddels waarschijnlijk algemeen bekend dat er gevaarlijke vormen van vervoer bestaan, zoals motorrijden, en minder gevaarlijke, zoals de trein. We zijn specifiek geïnteresseerd in die laatste.

Hoe gevaarlijk is het om met de trein te reizen in Duitsland, gebaseerd op het gemiddelde aantal verkeersdoden?

Zo kan het gemiddelde voor een bepaalde periode worden berekend aan de hand van het aantal verkeersdoden per 1.000.000 gereden kilometers in die periode. Of, omgekeerd, kan het gemiddelde aantal kilometers worden bepaald dat met een vervoermiddel kan worden afgelegd tot een bepaald risiconiveau is bereikt.

In beide gevallen zijn de risico’s van reizen met verschillende vervoermiddelen, van de fiets tot het vliegtuig, goed met elkaar te vergelijken.

De Amerikaanse statisticus en beslissingstheoreticus Ronald Howard bedacht de micromort als maatstaf voor risico. In dit neologisme staat micro voor een miljoenste , net zoals milli voor een duizendste staat en centi voor een honderdste . Een centimeter is een honderdste van een meter.

Het tweede deel, mort , is simpelweg het Franse woord voor dood . In die zin kan 1 micromort worden opgevat als een miljoenste van een statistisch overlijden . Maar wat betekent dat?

De eenvoudigste manier om het te zeggen is als volgt: als een miljoen mensen een activiteit ondernemen met een risico van 1 micromort, dan zal er gemiddeld 1 persoon sterven. Een voorbeeld van zo'n activiteit voor een 25-jarige in Duitsland is het doorkomen van een gemiddelde dag. Dat wil zeggen, 's ochtends opstaan op 25-jarige leeftijd en de dag om welke reden dan ook niet overleven.

Dit dagelijkse risico verdubbelt ongeveer elke zeven jaar. Voor een 32-jarige is dit 2 micromort per dag, voor een 39-jarige 4 micromort per dag, enzovoort.

Elke dag dat je 5 kg overgewicht met je meedraagt, levert je ook een extra micromort op. Of als je twee maanden in een gedeeld appartement woont met een roker. Of zelfs als je drie sigaretten per dag rookt.

Laten we nu terugkeren naar ons onderwerp: hoe riskant was treinreizen in de afgelopen twee jaar, d.w.z. na de coronapandemie tot eind juli 2025? Deze periode omvat de drie tragische sterfgevallen die onlangs nabij Biberach plaatsvonden door de ontsporing van een regionale trein.

In totaal zijn er tussen eind juli 2023 en eind juli 2025 acht passagiers omgekomen in het spoorvervoer op het Duitse spoorwegnet. Dit omvat doden door ongevallen door ontsporingen en botsingen tussen treinen. Sterfgevallen door zelfdoding op het spoor zijn niet meegerekend.

Als we bedenken dat er in deze periode van twee jaar ongeveer 212 miljard passagierskilometers per trein op het Duitse spoorwegnet zijn afgelegd, komt dit neer op een waarde van 28.000 kilometer per micromort.

Concreet betekent dit dat ik gemiddeld pas na 28.000 kilometer treinreizen weer een micromort ervaar.

Dat betekent dat reizen op het Duitse spoorwegnet momenteel, zelfs rekening houdend met het tragische ongeval eind juli, minder risicovol is dan in de vier jaar vóór de coronapandemie, toen per 26.500 kilometer een extra micromort aan risico werd geregistreerd.

Deze waarden vertegenwoordigen een veel lager risico dan bijvoorbeeld 20 jaar geleden, toen slechts 10.000 extra kilometer treinreizen resulteerde in één extra micromort.

Om deze risicoanalyses in de context van treinreizen te plaatsen, kunnen we ze vergelijken met autorijden. In de afgelopen twee jaar zijn er ongeveer 2400 auto-inzittenden omgekomen op Duitse wegen (op een totaal van ongeveer 5600 verkeersdoden).

Deze 2400 sterfgevallen in twee jaar tijd waren het gevolg van 1,8 biljoen passagierskilometers die in die periode met de auto werden afgelegd. Dit resulteert in een risicowaarde van 750 kilometer voor elke extra micromortaliteit. Twintig jaar geleden was dit ongeveer 500 kilometer.

Concluderend kunnen we stellen dat autorijden en reizen met de trein de afgelopen twintig jaar veiliger zijn geworden. De risico's van reizen met de trein zijn echter sterker afgenomen dan die van reizen met de auto.

Terwijl 20 jaar geleden, kilometer voor kilometer, autorijden 20 keer riskanter was dan reizen met de trein, is het nu ongeveer 40 keer riskanter. Dit ondanks het feit dat de reisrisico's voor beide soorten reizen zijn afgenomen, maar voor treinreizen nog meer.

Dit artikel is afkomstig van de EXPERTS Circle – een netwerk van geselecteerde experts met diepgaande kennis en jarenlange ervaring. De inhoud is gebaseerd op individuele beoordelingen en is afgestemd op de huidige stand van de wetenschap en praktijk.