Kom maar op met die vieze verhalen: we hebben meer literatuur voor jonge mannen nodig!

Tegenwoordig zie je in de metro zelden mensen lezen, en al helemaal geen mannen. Onlangs liep ik door een hele metrotrein en telde: slechts één man stond in de volle trein een boek te lezen. Het was een zelfhulpboek genaamd "De Drie Minuten Regel". Het beschrijft hoe je een goed idee aan je werkgever kunt presenteren. De andere mannen waren verdiept in hun telefoon of staarden uit het raam.

Mannen lezen minder dan vrouwen. Dat is niets nieuws. Opvallend is dat er tegenwoordig nauwelijks boeken meer zijn die zich richten op een mannelijk publiek. Vroeger was dat anders. Romans zoals James Bond spraken een uitgesproken mannelijk publiek aan met geweld, martini's en mooie vrouwen. Tegenwoordig is er nauwelijks nog zulke literatuur over – en personages zoals Bond worden al als giftig beschouwd.

Eind maart klaagde journalist Nils Schniederjann op Deutschlandfunk dat er momenteel nauwelijks literair aanbod is voor jonge mannen. Vroeger spraken romans van auteurs als Bret Easton Ellis, Philip Roth en Wolfgang Herrndorf jonge mannen aan en behandelden ze mannelijkheid expliciet als onderwerp. Tegenwoordig is dergelijke literatuur zeldzaam. In plaats daarvan luisteren mannen vooral naar louche podcasts of verspillen ze hun tijd met het volgen van streamers en influencers.

Dit heeft ook politieke explosiviteit. Schniederjann legde op Deutschlandfunk uit dat het gebrek aan literair aanbod ook in de verkiezingsuitslag tot uiting komt: "Terwijl jonge vrouwen over het algemeen links stemmen, stemmen jonge mannen vaker op de AfD ." Omdat een alternatieve manier om de wereld te interpreteren voor een jonge man niet langer beschikbaar is in de vorm van literatuur, maar vooral op sociale media. En dit aanbod is duidelijk rechts.

Vrouwen hebben een ‘donkere romantiek’, mannen hebben niets

Sindsdien woedt er een hevig debat in de uitgeverswereld en op sociale media: hebben we meer literatuur voor jonge mannen nodig? Sommigen beweren dat er nauwelijks literair aanbod voor jonge mannen is en betreuren dit. Anderen geven de mannen zelf de schuld: het aanbod voor mannen in de boekhandel is zo beperkt omdat ze geen boeken kopen of lezen. Vraag en aanbod. Het debat is verhit en de fronten worden versterkt.

De Süddeutsche Zeitung mengde zich er onlangs ook in. Cultuurjournalist Felix Stephan eiste: "Alsjeblieft, geen mannenboeken!" Hoewel hij het ermee eens is dat er in de literaire wereld meer vrouwen dan vrouwen zijn, stelt hij dat dit vooral komt doordat lezen voor mannen van oudsher een manier is geweest om macht en invloed te verwerven. "Tegenwoordig is het heel goed mogelijk om zeer succesvol te zijn in je carrière zonder ooit ook maar één regel fictie te hebben gelezen," zegt Stephan. Bovendien maakt literatuur haar lezers geen betere mensen, en boeken die voor specifieke doelgroepen zijn geschreven, hebben sowieso niets met kunst te maken.

Daarmee negeert de auteur het feit dat literatuur niet altijd over grote kunst hoeft te gaan om maatschappelijke relevantie te hebben. Het is voldoende om een ​​vermakelijk aanbod te creëren voor specifieke doelgroepen. Literatuur kan radicale alternatieve werelden scheppen voor de maatschappelijke realiteit, maar kan ook simpelweg de tijdsgeest weerspiegelen. Neem bijvoorbeeld het genre 'dark romance'. Het richt zich voornamelijk op jonge vrouwen en richt zich op seksuele fantasieën over mannelijke dominantie en vernedering. Je zou deze literatuur, die op de boekenbeurs van dit jaar hele zalen vulde, reactionair kunnen noemen, maar toch hebben deze boeken een maatschappelijk meeslepende kracht die mannen tegenwoordig niet meer in de literatuur vinden.

Toch bestond er vroeger ook goede populaire literatuur gericht op een uitgesproken mannelijk publiek. Je denkt dan meteen aan Robert E. Howards oorlogszuchtige macho Conan de Cimmeriër, de romans van Karl May , of de sciencefiction uit de jaren vijftig en zestig. Het was niet altijd geweldige kunst, maar veel jonge mannen genoten ervan. En sommige populaire literatuur speelde ook slim in op de tijdsgeest. Nergens werd het Oost-Westconflict misschien wel sterker belicht in de literatuur dan in de avonturen van James Bond en zijn strijd tegen Sovjetschurken. Cowboys, avonturiers en geheim agenten zoals Bond waren ooit de helden van jonge mannen. Tegenwoordig zijn het Krah, Höcke en consorten.

We moeten de verhalen van jonge mannen weer gaan vertellen

Het beeld van mannelijkheid is de afgelopen jaren drastisch veranderd. Tot voor kort werd van mannen vooral verwacht dat ze gevoelig en zelfkritisch waren, maar de laatste tijd wordt hen weer gevraagd om het bloed en de bodem van het Westen heldhaftig met wapens te verdedigen. Maar waar zijn de nieuwe romans die over dit heden handelen? Nou, die schieten tekort. Om ze te schrijven heb je niet het literaire kaliber van een Thomas Mann nodig. Misschien is het voldoende om de huidige benarde situatie van jonge mannen op een slimme en spannende manier in beeld te brengen. Kom maar op met de oorlogsromans over jonge Europeanen die onze vrijheid in de Baltische landen moeten verdedigen! Kom maar op met de coming-of-age-verhalen over opgroeien in de pandemie! Kom maar op met de obscene verhalen die mannelijkheid niet alleen als iets destructiefs, maar ook als iets eigenzinnigs en mysterieus beschouwen! We hebben literatuur nodig die meer biedt dan het steeds terugkerende vrouwelijke perspectief op mannelijke toxiciteit.

Dat jonge mannen niet meer lezen, is geen individuele zwakte. Het is een cultureel vacuüm dat de schuld is. Literatuur heeft zich uit hun leven teruggetrokken omdat het hen niets meer vertelt wat hen aanspreekt. Toch is er nu ruimte voor verhalen over mannen die geen raad weten met hun mannelijkheid. In een tijd waarin van mannen verwacht wordt dat ze zowel hooggevoelig als heldhaftig zijn, is het heden van jonge mannen, met al hun verlangens, een verhalend niemandsland. Wie hen weer in de literatuur wil brengen, hoeft hen niet te vleien, maar moet wel hun verhalen weer gaan vertellen. Anders zijn rechtse partijen straks de enigen die dat doen.

Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]