Guillermo del Toro | »Frankenstein« op Netflix: Wie is het monster?

"Jij bent het monster!" roept de stervende jongere broer William (Felix Kammerer) tegen zijn oudere broer Victor Frankenstein (Oscar Isaac) tegen het einde van Guillermo del Toro's nieuwe verfilming van "Frankenstein". Victor ontsteekt vervolgens in woede en achtervolgt zijn creatie (Jacob Elordi), het vermeende monster dat in de populaire cultuur doorgaans zijn naam draagt, helemaal tot aan de Noordpool. Volgens del Toro zelf vervulde deze verfilming van Frankenstein een droom. Voor hem is de roman (overigens het eerste sciencefictionwerk in de literatuurgeschiedenis), bedacht in 1816 door de 18-jarige Mary Shelley tijdens een reis naar Zwitserland, "het ultieme tienerboek". De succesvolle Mexicaanse regisseur, die zowel veel Hollywood-prullen als substantiële films heeft gemaakt ("Pan's Labyrinth" en meest recent "Pinocchio" als antifascistisch verhaal), blijft waarschijnlijk in veel opzichten veel dichter bij de originele roman dan eerdere verfilmingen. Want in Mary Shelley's roman strijdt het afgewezen, verstoten en verminkte monster voor onderwijs en sociale inclusie. De arrogante wetenschapper Victor Frankenstein, die de dood probeert te overwinnen en meedogenloos moordt in zijn onderzoek, is, zoals eerder vermeld, het ware monster.

Del Toro's "Frankenstein" is, zoals verwacht, een weelderige, visueel verbluffende productie vol Hollywoodsterren, die tweeënhalf uur duurt en soms wat langdradig is. De regisseur heeft verschillende delen van de plot herschreven en compleet nieuwe personages geïntroduceerd. Met name Christoph Waltz speelt de Duitse wapenfabrikant Harlander, die Frankensteins onderzoek steunt. Zijn nichtje Elizabeth (Mia Goth) wordt de verloofde van de jongere broer en de geliefde van de dokter die met lichaamsdelen knutselt. Het werk van de dokter doet visueel denken aan Gunther von Hagens' "Body Worlds". Er staat ook een donkere, monumentale toren aan de kust met steampunk-achtige structuren, gebouwd om de mysterieuze elektriciteit vast te leggen. Dit onderwerp, populair aan het begin van de 19e eeuw, was ook onderwerp van verschillende discussies binnen de prominente romantisch-revolutionaire Shelley-Byron-kring aan het Meer van Genève tijdens het schrijven van de roman. Uiteindelijk wekt Frankenstein zijn schepsel tot leven, waarna hij het als een gevangene vastketent in de kelder en tot zijn woede ontdekt dat zijn creatie niet altijd doet wat hij wil.

Hoewel Frankensteins personage in de roman huilt, stromen de tranen in de verfilming van Guillermo del Toro iets te vaak over zijn wangen.

De film is verdeeld in twee hoofddelen: Frankensteins verhaal en dat van zijn creatie, die zich in deze Hollywood-bewerking praktisch bevrijdt van de monsterstatus die hem doorgaans wordt toegeschreven. Daarom krijgt het naamloze, geanimeerde wezen veel schermtijd. Het dwaalt door bossen, sluit vriendschap met herten en heeft een blinde oude man als een soort mentor, die vele belangrijke klassiekers uit de vroege 19e eeuw bestudeert, van de Bijbel tot Miltons "Paradise Lost", voordat hij later de confrontatie aangaat met zijn schepper als een beschaafd wezen. Het "monster" verlangt naar een metgezel, een wens die Frankenstein aanvankelijk in de roman inwilligt, maar die in de film onmiddellijk wordt ontkend. Bovendien hint Guillermo del Toro's bewerking naar een wederzijdse aantrekkingskracht tussen Frankensteins creatie en Elizabeth, maar dit komt over als een goedkope herhaling van het motief van de mooie vrouw en het beest, net als in "King Kong" of "Belle en het Beest". Bovendien vervalt de film naarmate de film vordert in een ronduit sentimenteel sentimenteel melodrama. Ook al huilt Frankensteins personage in de roman, in de verfilming van Guillermo del Toro stromen de tranen iets te vaak over zijn wangen.

Deze verfilming van een verhaal dat al talloze keren in de bioscoop is vertoond, is echter geen mislukking. De verwachtingen van een regisseur die gespecialiseerd is in fantasierijke werken zijn simpelweg te hooggespannen. De vraag of del Toro meer uit het materiaal had kunnen halen, is dan ook zeker terecht. De film corrigeert op zijn minst een misverstand op een bepaalde manier. Want Frankensteins wezen is in de populaire cultuur van de afgelopen decennia in net zo'n vertekende en uitsluitende bewoordingen neergezet als in de roman, waar het door zijn schepper en de angstige mensen tot de vreemdeling, de ander en het gevreesde wezen wordt gemaakt, en juist daaronder lijdt. In plaats van deze interpretatie verder te reproduceren, vertelt del Toro het verhaal uitgebreid vanuit het perspectief van het wezen. En net als in zijn Pinokkio-bewerking, waarin de houten pop uiteindelijk geen mensenjongen wordt, verandert hij ook in "Frankenstein" de uiteindelijke ontknoping fundamenteel. Het wezen hoeft niet te sterven en loopt bijna verzoend naar een stralende zon in het eeuwige ijs van de Noordpool.

"Frankenstein" is vanaf 7 november beschikbaar op Netflix.