Tarımsal işletme imajını 'temizlemek' için ücret alan müzisyenler ve etkili kişiler

Brezilya tarımı gelişiyor ve sosyal medya kırsal gururu kutlayan içeriklerle dolu. Peki neden bazı eleştirmenler bunu hesaplı bir PR kampanyası olarak görüyor?

Saman balyaları ve tahta vagon tekerlekleriyle çevrili, loş bir ahırda sahne alan müzik ikilisi Us Agroboy, ilk bakışta etkileyici bir izlenim bırakıyor.

Gabriel, göğsünde sadece bir haç bulunan kot tulum giyiyor. Jotinha, kalın ve parlak bir kolyeyle süslenmiş bir spor tişörtü tercih ederek hip hop'tan ilham alıyor.

Her ikisi de kovboy şapkaları ve deri çizmeler giyiyor; bu yerinde bir tercih. Zira, sözde "playboy kalabalığı" tarafından alay konusu olmasına rağmen başarıya ulaşan bir çiftçiyi anlatan bir şarkıyla seyirciyi neşelendiriyorlar.

"Bugün inanmayanlara gülen benim" diye şarkı söylüyorlar.

"Kırsal kesim kazandı, tarım patladı. Ve ürünlerimiz yurtdışına bile gidiyor"

Bu müzik videosu YouTube'da sekiz milyondan fazla izlendi ve altındaki yorumlar, ikilinin tarım sektörüne olan tutkusunun birçok kişi tarafından paylaşıldığını gösteriyor.

Bir kullanıcı, "Gerçek Brezilya sizsiniz" yazarken, bir diğeri de "Tanrı toprağını, tarımını seven her insanı aydınlatsın!" diye ekledi.

"Dünya tarımı eleştiriyor ama biz kırsalda üretilenle geçimimizi sağlıyoruz."

Agroboy, geleneksel sertanejoyu pop ve funk gibi daha modern etkilerle birleştiren bir tür olan "agronejo"nun önde gelen isimlerinden biri haline geldi.

"Tarım" şarkısı piyasaya çıkalı henüz 10 yıldan az bir zaman oldu; ancak çiftçileri ve tarım sektörünü öven şarkılar sosyal medyada ve müzik platformlarında ilgi gördü ve milyonlarca kez dinlendi.

Bu hızlı yükseliş, "tarım"ın yıldızlarının sahne aldığı fuarlara sponsor olan ve YouTube'da yayınladıkları video klipleri yayınlayan tarım sektöründeki şirketler tarafından da fark edildi.

"Tarım, Brezilya kültürüyle derinden bağlantılıdır," dedi Brezilya Tarım İşletmeleri Derneği (Abag) BBC'ye. "Bu evrenle bağlantılı kültürel ifadeleri desteklemek, bu kimliği tanımanın ve güçlendirmenin meşru bir yoludur."

Us Agroboy, geçmişte tarım makineleri şirketleriyle ortaklıklar kurmuş ve şarkılarında sektörün olumlu şekilde yansıtılmasının "gerçekliğe uygun" olduğunu iddia ediyor.

Us Agroboy ikilisinin üyesi Gabriel Vittor, "Ülkeyi hareketlendiren şey tarımdır, değil mi? Sabahın erken saatlerinde kalkıp soya fasulyesi eken ve kahve hasadı yapan kırsal işçidir," diyor.

"Ve şüphesiz, Brezilya'da da Gayri Safi Yurtiçi Hasıla açısından en büyük güçlerden biri."

Ancak eleştirmenler, "tarımsal" şarkıların Brezilya tarımının tüm resmini yansıtmadığını ve bunun yerine sektöre dair "son derece idealize edilmiş, ideolojik olarak düzenlenmiş ve tek taraflı bir bakış açısı" sunduğunu söylüyor.

Rio de Janeiro Federal Üniversitesi'nin (UFRJ) internet ve sosyal medya araştırma laboratuvarı NetLab'den Debora Salles, "Bu vizyon, sektörün çevresel ve sosyal sonuçlarını en aza indirirken, onu Brezilya'nın kimliğinin ve ekonomik gücünün omurgası olarak koruyor" diyor.

Brezilya, Kasım ayında COP30 iklim konferansına ev sahipliği yapmaya hazırlanırken, Salles gibi araştırmacılar, "agronomist" gibi kültürel üretimlerin "güçlü ekonomik çıkarlar lehine kamu algısını nasıl şekillendirdiğini" anlamanın her zamankinden daha önemli olduğunu söylüyor.

Brezilya, dünyanın en büyük tarım ihracatçılarından biridir ve en çok ticareti yapılan ürünler arasında soya fasulyesi ve kahve yer almaktadır. Dünya Bankası'na göre, Brezilya'nın Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının (GSYİH) yaklaşık %22'si tarıma, gıda üretimine ve ilgili hizmetlere atfedilebilir.

Bu sektörün ekonomik önemi siyasette de kendini gösteriyor: Hedefleri arasında "sektörün çıkarlarının savunulması"nı da sayan "kırsalcılar grubu" Kongre'deki en etkili güçlerden biri olmaya devam ediyor.

"Agronomist" şarkılarında sıklıkla Brezilya ekonomisini "yönlendiren şey" olarak tarımdan bahsedilmesine rağmen, BBC tarımsal üretimin çevre üzerindeki etkisine değinen hiçbir parça bulamadı.

Ticaret birliği Abag, "Hiçbir anlatının tek başına sektörün tüm karmaşıklığını yansıtamayacağını" ve şarkıların genel halkla bağlantı kurmayı amaçladıkları için "daha ilham verici veya sembolik vizyonlar" sunmalarının "doğal" olduğunu söylüyor.

Mücadeleyi sosyal medyaya taşıyoruz

Camila Telles'i takip edenler, çiftçilikten influencerlığa geçen bu adamın lafını sakınmadığını bilir.

"Lakrosfera yine sahnede," diyor 470.000'den fazla kez izlenen bir TikTok videosunda, "tarımcılığı" Brezilya'nın "acımasız" bir tasviri olarak kınayan sosyal medya paylaşımlarına yanıt olarak. "Şimdi sertanejo'nun suçu, değil mi? Tarım işletmelerini putlaştırdıklarını kim söylüyor..."

Halkla ilişkiler alanında geçmişi olan Telles, sosyal medyada, kendisine göre "Brezilya'nın güç merkezi" olan tarım işletmeciliği sektörünün sadık bir savunucusu olarak tanındı.

Telles, üçüncü nesil bir çiftçi; ancak profilleri kırsal yaşamlarından fotoğraflarla dolu diğer tarım etkileyicilerinden farklı olarak, sektörle ilgili "yanlış bilgi" olarak tanımladığı konulara değinen videoları düzenli olarak paylaşıyor.

BBC'ye verdiği demeçte, "Bilgiden bahsettiğimde, çok fazla tahminde bulunuyorum, insanların gerçekten bildiği bir konu değil" diyor.

"Hiçbir zaman soya fasulyesi, fasulye veya başka bir şey ekmemiş birinin sektörümüz hakkında bir fikir beyan etmesi çok karmaşık bir durumdur."

Bir TikTok videosunda, Brezilya'daki soya üretiminin çevresel etkisini eleştirenlerin "boş ve çaresiz konuşmalarına" karşı çıkıyor. Daha sonra, soya fasulyesini "Brezilya'nın düşmanı" olarak gösteren insanların aslında ülkenin gelişimine karşı olduklarını öne sürüyor.

Bazı tahminlere göre soya fasulyesi, milyonlarca kişiye iş sağlayarak Brezilya'nın başlıca ihracatlarından biri olmaya devam ediyor. Ancak kanıtlar ayrıca Brezilya'nın bazı bölgelerinde yüz binlerce hektar ormanın soya fasulyesi tarlalarına yer açmak için temizlendiğini gösteriyor.

NetLab, 2022 raporunda Camila Telles'i çevre sorunları hakkında yanlış bilgi yayan en önemli Brezilyalı etkili kişiler listesine ekleme gerekçesini, bu ve diğer sosyal medya paylaşımlarına dayandırdı.

Rapora katkıda bulunan Salles, "Bu, sosyal medyanın tarımsal işletmeleri desteklemek için etkili bir şekilde kullanılmasının sembolik bir örneği haline geldi" diyor.

Ancak Telles herhangi bir yanlış bilgi yaydığı iddialarını reddediyor.

BBC'ye konuşan yazar, "Ben gerçekleri çarpıtmıyorum" dedi.

"İnsanlar videolarımı analiz ederse, tarımı neredeyse hiç kusursuz veya hatasız bir şey olarak sunmadığımı görürüz."

Telles, çiftçilik işini yürütmenin yanı sıra, sektör etkinliklerinde sık sık yer alarak konuşmacı olarak da kariyer yaptı. Web sitesinde, son müşterileri arasında Brezilyalı et üreticilerini sıralıyor.

Eleştirmenleri, bunun onun görüşlerinin gerçekliğini sorgulattığını söylüyor; ancak Telles, içeriğinde herhangi bir bakış açısını desteklemek için hiçbir zaman sponsorluk almadığını iddia ediyor.

"Bu davayı kendi adıma benimsedim ama her zaman kökenlerimi, ailemi düşündüm" diyor.

Bu yılın sonunda yapılacak COP30'da dünya liderlerinin bir araya gelmesine karşı protesto amacıyla bir grup kırsal üretici, Kasım ayında paralel olarak "üretenleri savunmayı" amaçlayan "COP do Agro"yu düzenleyeceklerini duyurdu.

Telles gibi onlar da iklim değişikliğinden haksız yere "suçlanan" bir sektörden bahsediyorlar. Ben de ona etkinliğe katılıp katılmayacağını soruyorum.

"Tarımsal COP'a gerek olduğunu düşünmüyorum" diyor.

"[COP30'da] başrol oyuncusu olarak orada olmalıyız."

Ve sosyal medya paylaşımlarında gösterdiği aynı yoğunlukla şunu da ekliyor: "Daha fazla dinleyen, daha az yargılayan bir COP umuyorum, değil mi?"

Tarımın iklim maliyeti

Brezilya şu anda iklim değişikliğine neden olan karbondioksit ve metan gibi sera gazlarının dünyadaki altıncı en büyük yayıcısı konumunda.

Veriler, bu emisyonların yaklaşık üçte ikisinin tarımla ve arazi kullanım biçimindeki değişikliklerle (çoğunlukla ormansızlaşma yoluyla) bağlantılı olduğunu gösteriyor.

MapBiomas projesi bilim insanları, 1985-2000 yılları arasında Brezilya'daki orman alanlarının kaybının başlıca nedeninin, arazilerin mera ve plantasyonlara dönüştürülmesi olduğunu tahmin ediyor.

Ormanlar yok edildiğinde, zamanla emdikleri karbondioksitin tamamı atmosfere geri salınıyor ve küresel ısınmaya daha fazla katkıda bulunuyor.

"Küresel olarak, emisyonların çoğu fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanıyor," diyor Campinas Üniversitesi'nde (Unicamp) araştırmacı olan David Lapola. "Brezilya'da, emisyonların çoğu arazi kullanımındaki değişiklik ve tarımdan kaynaklanıyor."

"Küresel açıdan bakıldığında tarım kötü adam değil, ancak ulusal açıdan bakıldığında Brezilya'da azaltılması gereken çok fazla emisyon var."

Ancak bazı Brezilyalı çiftçiler, sektörlerinin iklim değişikliğinden haksız yere sorumlu tutulduğunu söylüyor ve sektörü eleştirenlere karşı sosyal medyada mücadele ediyor.

NetLab'den Salles, "Sosyal medyanın bu ideolojik savaşta merkezi bir alan olduğunu düşünüyorum" diyor.

Tarım sektörü de bunu fark ediyor gibi görünüyor.

Sektöre ilişkin kamuoyu algısını iyileştirmeyi amaçlayan Todos a Uma só Voz hareketinin 4.215 kent sakini üzerinde yaptığı anket, Brezilyalıların onda üçünün tarım sektörüne olumlu bakmadığını ve bunların yaklaşık yarısının genç olduğunu ortaya koydu.

"Gençler, etkileyicilerin hedef kitlesidir," diyor Brezilya Kırsal Pazarlama ve Tarım İşletmeciliği Derneği başkanı Ricardo Nicodemos. "Etkileyiciler önemli mi? Sosyal ağlar önemli mi? Evet, çok önemliler."