Okumalar ve kamishibai ile kültürel bir tanıtımcı göçmenler arasında umut ekiyor

▲ Magda Rivera'nın girişimi (resimde) göçmenlerin hafızalarına bir köprü kurmalarına yardımcı oluyor. Fotoğraf: Cristina Gómez

Cristina Gomez Lima

Muhabir

La Jornada Gazetesi, Cumartesi, 14 Haziran 2025, s. 5

Miguel Alemán, Oğlu, Kültür tanıtımcısı Magda Rivera Carrillo kitapları, resimli baskıları ve tahta bir butai'yi arabasının bagajına yükleyip Miguel Alemán kasabasının tarım şeridi olarak adlandırdıkları Calle 12'ye doğru yola koyuluyor; burası toz, sıcak ve Sonora-ABD sınırındaki göçün bıraktığı yaralara rağmen hayal gücünün hâlâ verimli bir toprak olduğu yer.

Ayrıca bir kutu kamishibai, yani kağıt tiyatrosu taşıyor. Her hafta Hermosillo'nun 40 kilometre batısına seyahat ediyor ve orada bir ağacın gölgesinde, tarım işçilerinin çocukları yerde oturup onu bekliyor. Tatlı sesiyle "mukashi mukashi " diyor, "bir zamanlar " anlamına gelen Japonca bir ifade, hikayeler, Japon efsaneleri, yerli hikayeler ve göçmen geçişinden doğan masallarla dolu bir dünyanın kapısını açıyor.

Butai (üç yapraklı bir kitap gibi açılan küçük bir tahta kutu) hikayelerin tek tek açılan resimlerle anlatılmasına olanak tanır. Issunboshi, Momotaro ve The Worst Lady in the World gibi karakterler, yakınlarda kütüphaneleri olmayan ve bu haftalık oturumlar sırasında dünyaya açılan bir pencere bulan çocuklar için canlanır.

Rivera, La Jornada ile yaptığı röportajda, " Kamishibai , 1930'larda Japonya'da ortaya çıktı. Tokyo'daki sokak köşelerinde tatlı satan ve hikayeler anlatan işsiz insanlar tarafından kullanılıyordu," diye açıklıyor. "Ben bunu, Venezuela, Honduras, Guatemala'dan gelen göçmen ailelere, oradan geçenlere veya Sonora'da mahsur kalanlara eşlik etmek için kullanıyorum."

Burada insanlar sadece dinlemiyor; aynı zamanda yaratıyorlar. Çocuklar ve birçok yetişkin de hikayelerin kendi versiyonlarını resimlendiriyor, yeni sonlar yazıyor ve ailelerini hikayenin ortasına çiziyor. Birçoğu kültürel bir bagaj getiriyor. Rivera, bu hikayeler aracılığıyla kökleriyle bağlantı kurabiliyor, tarihlerine isim verebiliyor ve kendilerini başkalarında tanıyabiliyorlar , diye belirtiyor.

21 yıldır okuma tanıtımcısı olarak çalışan Magda Rivera, Hermosillo'nun başkentindeki en yoksul mahallelere seyahat etti. Zorlukların ve şiddetin yaşandığı gerçek bir topluluk. Ancak aynı zamanda projeyi benimseyen Triqui ve Mixtec liderlerine de ev sahipliği yapıyor , diyor, günlük işçilerden ve göçmen ailelerden gelen tepkilerden memnun.

İş sözlü hikaye anlatımıyla bitmiyor. Katılımcılar okumaya alıştığında, onları düşünmeye ve yazmaya teşvik ediyor. Dil olmadan kişisel gelişimden bahsedemeyiz. Bir çocuk sadece emir alırsa, hissettiklerini adlandırması öğretilmezse, duygusal ve psikolojik olarak nasıl gelişebilir? diye soruyor.

Magda Rivera okumaları dayatmıyor. Çocuklar okumak istedikleri kitabı, ya kapağına ya da konusuna göre seçmeliler. Ve en çok sevdikleri kitaplar korku ve gizem kitapları oluyor , diyor gülümseyerek.

"La rumorosa y otros cuentos" (Söylentiler ve Diğer Hikâyeler ) (Conafe) ve Zapotek masalı "El conejo y el coyote" gibi başlıklar onun favorileri arasındadır. Bilgeliğin kısa ama derin öykülerde saklı olduğu "Largueza del Cuento Chino" (Daha Büyük Çin Hikâyeleri) koleksiyonundaki öykülerden hoşlanır.

Rivera Carrillo, okuma arabulucusu olmasının yanı sıra bir kültür yöneticisidir. Canlı Okuma Festivali, San Juan Günü anma törenleri, katılımcı video atölyeleri ve topluluk bilgi toplantıları düzenlemiştir. Bunların hepsi Sonora Üniversitesi, Colegio de Sonora ve Belediye Kültür ve Sanat Enstitüsü gibi kurumlar ve Sonora'daki Mesoamerican Voices ve Mixteco Yosonubico kolektifleri tarafından desteklenmiştir.

Bu alanlarda sözlü gelenek yalnızca bir öğrenme aracı değil, aynı zamanda politik bir eylemdir. Sözlü geleneğe yer olan her yerde diller ve kültürler canlı kalacaktır , diye kesin bir şekilde iddia ediyor. Birçok göçmen ailenin ayrımcılık korkusuyla dillerini gizlediğini biliyor. Bu gizleme çevre ve kurumlar tarafından normalleştirilmiştir. Bu yüzden hikayeleri, mitleri ve aile tarihlerini kurtarmak ve paylaşmak acildir. Bunlar yeni topraklarda filizlenebilecek kültürel köklerdir .

İnsan hareketliliğinin belirsizlik ve kökten sökme ile işaretlendiği bir ülkede, Magda Rivera'nınki gibi projeler göçmen toplulukları ve hafızaları arasında görünmez köprüler kuruyor. Anlatılan her hikaye, İspanyolcayı zar zor konuşan bir transit kişinin yaptığı her çizim, unutulmaya direnmenin, şunu söylemenin bir yoludur: biz buradayız ve anlatacak hikayelerimiz de var . Ve butai'nin gölgesinde, zorlukların ortasında, kelimeler köklerini yeniden kazanıyor ve bir kez daha başlıyor: mukashi, mukashi…

Editör Kadrosundan

La Jornada Gazetesi, Cumartesi, 14 Haziran 2025, s. 5

Tepic. Tepic'te Sanat Şehri'nin yıkılmasını protesto eden gençler, eyalet güvenlik güçlerinin perşembe gecesi bölgede devriye gezdiğini ve onları korkutmak için bir drone kullandığını bildirdi.

Belediye, eyalet ve ulusal insan hakları yetkililerine şikayette bulunacaklarını belirttiler. Grubun bir üyesi olan Isaac Cárdenas, "Serbest dolaşım ve protesto hakkımız var; bu Anayasa'da yer alıyor. Vazgeçmeyeceğiz ," dedi.

Hiçbirinin provokasyonlara gelmediğini, bir polisin olay yerinden uzaklaştırmak için cep telefonuyla görüntü çeken meslektaşına dokunduğunu da sözlerine ekledi.

Daha önce aynı mekanda yangın çıkmış, yangın Sivil Savunma ekipleri ve Tepic itfaiyecileri tarafından söndürülmüştü.

Aktivistler, yangından yayılan kokunun barut kokusuna benzediğini söyleyerek olaydan uzak durdular.

Dün, Morena üyesi federal temsilci Andrea Navarro ve senatör Pável Jarero, protestocuların güvenliği ve perşembe gecesi yaşananlarla ilgili şeffaflık konusunda garanti verilmesi çağrısında bulundular.

Gençlik, başkent Nayarit'teki Estadios semtinde bulunan binanın tamamen yıkılmasını durdurmak için imza toplamanın yanı sıra, devam eden protestolarını bu Cuma günü de sürdürdü.

Cumhurbaşkanı Claudia Sheinbaum Pardo ise dün sabah düzenlediği basın toplantısında diyalog olması gerektiğini ve kültürel alanların varlığını sürdürmesi gerektiğini belirtti.

Vali, Nayarit Valisi Miguel Ángel Navarro'dan, sanatçı ve aktivistlerin 13 günden fazla süredir kültür kompleksinin restorasyonu için sürdürdükleri talep doğrultusunda kültür sektörüyle iletişime öncelik vermesini istedi.