Fakty dotyczące statyn

Statyny obniżają poziom LDL poprzez hamowanie enzymu reduktazy HMG-CoA, który bierze udział w syntezie cholesterolu w wątrobie. Ich skuteczność została potwierdzona w długoterminowych badaniach, ale nie zapewniają takich samych korzyści u wszystkich osób. (Źródło: Circulation Research, 2018; Mayo Clinic, 2022)

Czy każdy potrzebuje statyn?

Korzyści ze stosowania statyn w profilaktyce wtórnej (osoby, które miały wcześniej zawał serca) są niepodważalne. Jednak całkowita redukcja ryzyka jest niższa w przypadku profilaktyki pierwotnej (stosowanie zapobiegawcze). (Źródło: American College of Cardiology, 2019; NICE Guidelines, 2021)

Częste skutki uboczne i zagrożenia

- Ból mięśni: występuje u 5-10% użytkowników. (Źródło: European Journal of Preventive Cardiology, 2020)

- Enzymy wątrobowe: podwyższenie poziomu AST/ALT jest często przejściowe. (Źródło: Cleveland Clinic Journal of Medicine, 2017)

- Ryzyko cukrzycy typu 2: Stosowanie statyn może zaburzać metabolizm glukozy, zwłaszcza u kobiet i osób starszych. (Źródło: JAMA Internal Medicine, 2012)

- Skargi na problemy z pamięcią: FDA wydała ostrzeżenie w tej sprawie w 2012 r. (Źródło: US Food & Drug Administration, 2012)

Kiedy należy udać się do lekarza?

- Gdy stężenie LDL wynosi powyżej 160 mg/dl - Jeśli w rodzinie występowały wczesne zawały serca - Jeśli obwód talii jest duży - Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi powyżej 100 mg/dl - Jeśli w przeszłości występowały zabiegi stentowania/angiografii, ale nie rozpoczęto leczenia

(Źródło: Kalkulator ryzyka sercowego Cleveland Clinic, 2022)

Jakie są metody leczenia bez statyn?

- Dieta śródziemnomorska: Liczne metaanalizy wykazały, że zmniejsza ryzyko zawału serca. (Źródło: The New England Journal of Medicine, 2013)

- Ćwiczenia: Regularna aktywność aerobowa zwiększa poziom HDL. (Źródło: American Heart Association, 2020)

- Omega-3: Forma EPA ma udowodnione działanie obniżające poziom trójglicerydów. (Źródło: Journal of Clinical Lipidology, 2019)

- Berberyna, czarnuszka: Istnieją badania randomizowane pokazujące, że obniża poziom LDL. (Źródło: Phytotherapy Research, 2020; Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2021)

Jakie badania są wymagane przed rozpoczęciem leczenia?

Samo patrzenie na LDL nie wystarczy. Następujące testy powinny być wykonywane razem w celu analizy ryzyka: trójglicerydy, HDL, insulinooporność, hs-CRP, funkcje wątroby i wynik wapnia, jeśli to konieczne. (Źródło: American Journal of Cardiology, 2020; ESC Guidelines, 2021)

Co mówią eksperci? Czym różnią się wytyczne?

- ESC: Jeżeli wynik ryzyka jest większy niż 5%, zaleca się stosowanie statyny.

- AHA: Jeśli ryzyko 10-letnie wynosi powyżej 7,5%, można rozpocząć leczenie.

- NICE (Wielka Brytania): Jeśli ryzyko według systemu Qrisk2 jest większe niż 10%, zaleca się najpierw wypróbowanie zmiany stylu życia. (Źródła: Wytyczne ESC 2021; Wytyczne AHA dotyczące cholesterolu 2019; Modyfikacja lipidów NICE 2021)

Czy obniżenie poziomu LDL zapobiega zawałom serca?

Przez wiele lat panowało przekonanie, że „im niższy poziom złego cholesterolu LDL, tym lepiej”. Jednak ostatnie kompleksowe metaanalizy poddały to podejście w wątpliwość. Obniżenie poziomu cholesterolu LDL nie zawsze znacząco zmniejsza ryzyko zawału serca, zwłaszcza u osób o niskim ryzyku, które nie miały choroby układu krążenia.

Kluczową koncepcją jest tutaj absolutna redukcja ryzyka. Na przykład:

Jeśli osoba z LDL 160 mg/dl i bez innych czynników ryzyka ma 2% 10-letnie ryzyko zawału serca, ryzyko spada do około 1,6% po podaniu statyny. Podczas gdy ta 20% względna redukcja może wydawać się imponująca, bezwzględna redukcja wynosi tylko 0,4%.

- Innymi słowy, gdy statyny zostaną podane 1000 osobom, tylko 4 osoby będą miały zawał serca, podczas gdy 996 osób przyjmie lek niepotrzebnie. Dlatego rozpoczęcie podawania statyny tylko na podstawie LDL może prowadzić do nadmiernego leczenia, szczególnie w grupach niskiego ryzyka. Wytyczne USPSTF i brytyjskiego NICE zalecają zatem obliczenie całkowitego ryzyka zawału serca przed podjęciem decyzji.

(Źródło: The BMJ, 2016; Cochrane Database of Systematic Reviews, 2022; NICE Lipid Guidance, 2021)

Innym godnym uwagi faktem jest to, że nawet jeśli poziom LDL zostanie obniżony za pomocą leków, jeśli dana osoba nadal pali, ma insulinooporność lub duży obwód talii, ryzyko zawału serca może być nadal wysokie. Dlatego samo obniżenie LDL nie zapewnia wystarczającej ochrony. Prawdziwy efekt jest możliwy wraz z poprawą ogólnego zdrowia metabolicznego wraz z obniżeniem LDL. (Źródło: European Heart Journal, 2020; JAMA Cardiology, 2021)

JUTRO:

- Czy można obniżyć poziom cholesterolu bez leków?

- Etykieta „naturalny” nie zawsze oznacza bezpieczeństwo!

- Dieta śródziemnomorska nadal może być najskuteczniejszym naturalnym lekarstwem.

- FDA ostrzega: Uważaj na „ziołowe” leki na cholesterol!

- Ćwiczenia, kwasy omega-3 i czarnuszka: 3 metody, które naprawdę działają