Sztuczna inteligencja na topie zainteresowań BigPharmy

Novo Nordisk i Eli Lilly zapowiedziały potężne inwestycje związane ze sztuczną inteligencją. Pójdzie na to prawie 1,5 mld dol. Śladami tych dwóch olbrzymów biofarmaceutycznych podążą zapewne inni wiodący gracze branży. Czystki nastąpiły w komitecie odpowiadającym ze szczepionki w USA - Robert F. Kennedy Jr. zdymisjonował wszystkich członków tego grona. W Polsce w sektorze na solidny zastrzyk pieniężny może liczyć Selvita – jej dwa projekty inwestycyjne w kwocie dofinansowania prawie 105 mln zł zostały pozytywnie zaopiniowane przez NCBR. Takie płyną główne wnioski z najnowszego wydania PoZdroweek 8/2025. Zapraszamy do lektury.

Indeks WIGmed nie zmienił się w ciągu minionego tygodnia. Trochę lepiej było w przypadku zagranicznych miar koniunktury giełdowej. MSCI Europe Health Care (SPYH), zrzeszający spółki z segmentu ochrony zdrowia ze Starego Kontynentu, poszedł w górę o 0,5%. Identycznie zachował się światowy MSCI World Health Care (XDWH).

Biorąc pod uwagę okres od początku tego roku indeksy healthcare nie dały inwestorom powodów do radości. Nasz WIGmed jest 3,5% pod kreską, a XDWH stracił w tym czasie ponad 9%.

Źródło: TradingView

Zwycięzcami tygodnia pod względem wielkości wzrostów w gronie największych firm z branży ochrony zdrowia, będących składnikami indeksu MSCI World Health Care, okazały się papiery dwóch rywali, którzy słyną z leków używanych w terapii cukrzycy typu 2 i otyłości – w górę wyraźnie poszły ceny Novo Nordisk (7%) i Eli Lilly (ponad 6%). Przegranym w ujęciu ostatnich sesji były walory robotycznego Intuitive Surgical - kurs spółki zniżkował blisko 8%.

Źródło: opracowanie własne na podstawie stooq.pl

Wśród czołowej dwudziestki największych spółek z indeksu WIGmed najlepiej radziły sobie akcje Bioceltiksu, NanoGroup i Captor Therapeutics. W każdym przypadku zwyżka tygodniowa sięgnęła co najmniej 4%. W tym samym rozmiarze, lecz przecenione, zostały walory PolTREGu i Medicalghoritmics.

Źródło: opracowanie własne na podstawie stooq.pl

"Czyste zamiecenie jest niezbędne, żeby przywrócić publiczne zaufanie do nauki o szczepionkach"

Takimi słowami wyjaśnił okoliczności roszad personalnych Robert F. Kennedy Jr., sekretarz zdrowia i opieki społecznej w administracji prezydenta Donalda Trumpa po tym, gdy podjął w poniedziałek decyzję o zwolnieniu 17 członków Komitetu Doradczego ds. Praktyk Szczepieniowych (ACIP) Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC).

Krok ten w opinii Kennedy’ego miał na celu przywrócenie zaufania publicznego do gremium. Polityk wyjaśnił, że każdy odchodzący członek ACIP został mianowany przez administrację prezydenta Joe Bidena w ramach skoordynowanych wysiłków na rzecz zablokowania ideologii zdrowia publicznego i ograniczenia administracji nowej głowy państwa zaprzysiężonej 20 stycznia 2025 w podejmowaniu właściwych działań w celu przywrócenia zaufania publicznego do szczepionek.

Kadencja członków ACIP to zazwyczaj cztery lata. 13 z 17 uczestników komitetu zostało mianowanych w 2024 r. przez poprzedniego prezydenta. Gdyby szef resortu zdrowia nie usunął wszystkich członków ACIP, to nie miałby większości głosów podczas posiedzeń gremium do 2028 r.

Decyzja urzędnika została skrytykowana przez część ekspertów. Tom Frieden, były dyrektor CDC za czasów administracji prezydenta Barracka Obamy, zamieścił na platformie społecznościowej LinkedIn wpis, w którym ocenił, że zwolnienie członków ACIP jest niebezpiecznym i bezprecedensowym działaniem, czyniącym amerykańskie rodziny mniej bezpiecznymi.

"Nie dajcie się zwieść: upolitycznienie ACIP, jak to robi sekretarz Kennedy, podważy zaufanie publiczne pod pozorem jego poprawy. Jeśli doprowadzi to do tego, że szczepionki nie będą zalecane, miliony ludzi mogą stracić dostęp do nich, płacić więcej za nie i choroby, którym można zapobiec, a dzieci będą bardziej narażone na choroby, z którymi nie mieliśmy do czynienia od dziesięcioleci" – uznał Frieden.

"Będziemy patrzeć na to jako na poważny błąd, który poświęcił dziesięciolecia rygoru naukowego, podważył zaufanie publiczne i otworzył drzwi dla marginalnych teorii, a nie faktów […]" – podsumował były szef CDC.

Novo Nordisk postawiło na sztuczną inteligencję w procesie odkrywczym

Na zdobycze nowoczesnych technologii postawiło Novo Nordisk. Duńska firma podała w środę, że wyłoży 812 mln dol. na współpracę badawczą z Deep Apple Therapeutics (DAT), która może skutkować odkryciem doustnej metody leczenia chorób kardiometabolicznych (w tym m. in. otyłości).

Novo Nordisk otrzyma w ramach umowy wyłączne globalne prawa do opracowywania związków ukierunkowanych na nieinkretynowy receptor sprzężony z białkiem G, co odbywać się będzie przy użyciu platformy sztucznej inteligencji DAT.

Narzędzie Orchard.ai generuje biblioteki chemiczne dla cząsteczek, a z szacunków Deep Apple Therapeutics wynika, że ponad 95% związków jest całkowicie nowych w porównaniu z tymi, które znajdują się w powszechnie używanej bazie danych ZINC-22.

ZINC-22 jest bezpłatną aplikacją, która zawiera ponad 37 miliardów związków chemicznych – dostęp do niej znajduje się pod tym linkiem: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.jcim.2c01253.

W środę Novo Nordisk pochwaliło się też tym, że nawiązało współpracę z drugą największą globalną spółką giełdową (po Microsofcie) o wartości rynkowej ok. 3,5 bln dol. – NVIDIĄ. Gigant chipowy będzie wspólnie z duńską korporacją przeszukiwał bibliotekę literatury naukowej Novo Nordisk, aby odszukać informacje na temat dużych biomedycznych modeli językowych, których celem jest znalezienie korelacji między genami, białkami i chorobami. Szczegóły finansowe tego porozumienia nie są znane.

"Łącząc akcelerowaną platformę obliczeniową i doświadczenie NVIDIA z głębokim doświadczeniem Novo w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie nauk przyrodniczych, naszym celem jest zbudowanie niestandardowych modeli, które pomogą naszym naukowcom w szybszym i wydajniejszym opracowywaniu nowych leków" - argumentował Mishal Patel, starszy wiceprezes ds. sztucznej inteligencji i innowacji cyfrowych w Novo Nordisk.

Tego samego dnia na wykorzystanie sztucznej inteligencji postawiło Eli Lilly, o czym mowa jest poniżej w dalszej części analizy.

POLSKA

Poniedziałek (9.6.2025)

- Tomasz Kulas, rzecznik prasowy Centrum e-Zdrowia, powiedział, że system służący do wystawiania e-recept wrócił do pełnej funkcjonalności. Wcześniej w przestrzeni publicznej pojawiło się ostrzeżenie, że występują trudności z wystawianiem elektronicznych recept i skierowań. Przerwa w niezakłóconym działaniu aplikacji wyniosła kilka godzin. Rzecznik prasowy wyjaśnił, że co minutę wystawianych jest ok. 4 tysięcy recept. W czasie krótkotrwałej awarii liczba spadła przeciętnie do 200 recept.

Wtorek (10.6.2025)

- Podczas wideokonferencji Captor Therapeutics ujawnił, że dysponuje środkami finansowymi, które umożliwiają funkcjonowanie do II kw. 2026 r. Adam Łukojć, dyrektor ds. finansowych spółki, stwierdził, że na koniec I kw. 2025 na kontach firmy było 61 mln zł w gotówce i inwestycjach, a szacunkowe wydatki wynoszą w skali kwartału ponad 10 mln zł.

Captor Therapeutics nie wyklucza emisji nowych akcji, choć nie planuje się z nią śpieszyć.

"Emisji jeszcze robić nie musimy, ale nie jest wykluczona. Jeśli się na to zdecydujemy, to nie chcemy robić szokująco dużej emisji, bo jesteśmy blisko istotnych punktów, które dużo zmieniają w wartości projektów i nie mamy ochoty na sprzedawanie naszych akcji po niskiej cenie" – powiedział Łukojć.

Firma pracuje nad badaniem w zakresie projektu CT-1 – jego zadaniem jest odkrycie leku w terapii raka wątrobowokomórkowego. W ocenie zarządzających spółką wyniki częściowe z badania, które zostało zapoczątkowane w maju br., pojawią się na przełomie 2025/2026.

- Fundusz private equity Tar Heel Capital (THC) kupił 75% udziałów w Centrum Medycznym Med-Gastr, placówce gastroenterologicznej z siedzibą w Łodzi. Wartość transakcji nie została podana.

Zdaniem Jacka Przybyła, partnera THC, inwestycja w Med-Gastr stanowi pierwszy krok w budowie ogólnopolskiej platformy gastroenterologicznej, bazującej na korzystnych trendach zdrowotnych, demograficznych i systemowych. Sprzedaż przejętej spółki wyniosła 21 mln zł w 2024 r. W 2021 r. firma miała ok. 9 mln zł przychodów, co oznacza, że w perspektywie ostatnich 3 lat rozwijała się ona w średniorocznym tempie ok. 32%.

Środa (11.6.2025)

- Synektik podał wyniki finansowe, które zostały wygenerowane w okresie październik 2024-marzec 2025. Firma miała na poziomie skonsolidowanym ok. 47,6 mln zł zysku netto (rok wcześniej było to 46,9 mln zł). Grupa kapitałowa Synektik odnotowała w tym czasie niemal 328 mln zł sprzedaży (rok wcześniej było to 359 mln zł). Blisko połowa przychodów miała charakter powtarzalny.

"Już dziś możemy założyć, że druga część roku będzie dla nas zarówno niezwykle pracowita jak i biznesowo udana, szczególnie w segmencie dostaw sprzętu medycznego i usług. Jesteśmy aktywnymi uczestnikami przyspieszającego procesu modernizacji polskiej ochrony zdrowia, związanego m.in. z wydatkowaniem środków pochodzących z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. W drugą połowę roku wkroczyliśmy z ponad 220 mln zł otwartych projektów sprzedaży sprzętu medycznego, a całkowity potencjał sprzedażowy Grupy na najbliższe kilkanaście miesięcy jest zdecydowanie, nawet kilkukrotnie wyższy - dodał.

Czwartek (12.6.2025)

- Marek Kos, wiceminister resortu zdrowia, poinformował, że na nowej liście refundacyjnej, która wejdzie w życie 1 lipca br., znalazło się 18 terapii onkologicznych, w tym 7 w leczeniu chorób rzadkich, i 23 terapie w chorobach nieonkologicznych. Urzędnik wskazał, że istotną nowością refundacyjną jest nowy preparat znajdujący się w wykazie bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży powyżej 6 roku życia – dotyczy to insuliny sprzedawanej pod marką Toujeo przez Sanofi.

Piątek (13.6.2025)

- Selvita ma szansę na uzyskanie blisko 105 mln zł dofinansowania od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Dwa projekty inwestycyjne krakowskiej spółki zostały rekomendowane przez NCBR do II etapu oceny w konkursie SMART dla konsorcjów.

Pierwszy z nich "Zwiększenie potencjału i konkurencyjności polskiej gospodarki w zakresie innowacyjnych terapii i leków przyszłości, poprzez rozwój Centrum Badawczo-Rozwojowego oraz opracowanie metod i narzędzi badawczych, jako odpowiedź na potrzeby społeczne w obszarze zdrowia publicznego" może liczyć na dofinansowanie w kwocie prawie 92 mln zł, a całkowity koszt zamknie się kwotą ok. 238 mln zł.

Drugi projekt "Opracowanie technologii DRUG-PREDICT do przedklinicznej predykcji efektywności klinicznej związków biologicznie aktywnych w indykacji nowotworów jelita grubego i trzustki, opartej o translacyjne modele przedkliniczne in vitro i in vivo wspomagane narzędziem ML umożliwiającej identyfikację najlepszych innowacyjnych kandydatów na lek i optymalnych grup pacjentów" dostał rekomendację dofinansowania w wysokości 12,9 mln zł przy łącznym koszcie projektu ok. 19 mln zł.

ŚWIAT

Wtorek (10.6.2025)

- Lek Amvuttra (vutrisiran) Alnylam Pharmaceuticals pomyślnie został zweryfikowany, a następnie zatwierdzony do obrotu przez Komisję Europejską. Preparat będzie stosowany w terapii osób dorosłych, które cierpią na amyloidozę transtyretynową serca. To rzadkie schorzenie, z którym w wymiarze światowym zmaga się ok. 350 tys. ludzi.

Amvuttra jest przyjmowana w postaci wstrzyknięcia podskórnego z częstością raz na 3 miesiące (dawka 25 mg). Badanie kliniczne preparatu wykazało, że lek zmniejszał ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny i nawrotów zdarzeń sercowo-naczyniowych o 28% w porównaniu z placebo.

Środa (11.6.2025)

- Eli Lilly ogłosiło, że przeznaczy ponad 650 mln dol. na inwestycję w Juvena Therapeutics (JT). Transakcja da światowemu liderowi pod względem kapitalizacji rynkowej akcji dostęp do opracowywanej na bazie sztucznej inteligencji biblioteki białek JT. Mają one za zadanie poprawę składu ciała i zdrowia mięśniowego, które odnoszą się do problemów w leczeniu otyłości.

"Cieszymy się, że możemy zademonstrować moc naszej w pełni zintegrowanej platformy opartej na sztucznej inteligencji, aby przyspieszyć odkrywanie i opracowywanie środków terapeutycznych o potencjale transformacyjnym, które promują zdrowie osób borykających się z przewlekłymi schorzeniami, takimi jak otyłość i zespół słabości u pacjentów w podeszłym wieku” – wyjaśniła Hanadie Yousef, dyrektor generalna Juvena Therapeutics.

Firmy będą korzystać z platformy informatycznej JuvNET, zbudowanej przez JT. System funkcjonuje w oparciu o proteomikę ilościową, analizę multiomiczną oraz obrazowanie i badania przesiewowe z wykorzystaniem robotyki.

- RayzeBio, firma kontrolowana przez Bristol Myers Squibb, uzyskała wyłączne prawo do rozwoju i komercjalizacji OncoACP3 firmy Philochem za kwotę 1,35 mld dol. OncoACP3 jest radiofarmaceutykiem, który jako kandydat w I fazie klinicznej badania może znaleźć zastosowanie w leczeniu raka prostaty. Jest on drobnocząsteczkowym radioznacznikiem o wysokim powinowactwie i swoistości do kwaśnej fosfatazy.

RayzeBio zapłaci Philochemowi z góry 350 mln dol., a w razie spełnienia potencjalnych kamieni milowych przez partnera kwota transakcji wzrośnie o do 1 mld dol. Oprócz tego RayzeBio będzie zobowiązane do uiszczania tantiem od sprzedaży preparatu, które będą jednocyfrowe lub nisko dwucyfrowe.

"OncoACP3, ze swoim początkowym zachęcającym profilem bezpieczeństwa, zapewnia zróżnicowane wejście w segment raka prostaty, opierając się na naszym wiodącym przywództwie w rozwoju radiofarmaceutyków na bazie aktynu" – powiedział Ben Hickey, dyrektor generalny RayzeBio, którą Bristol Myers Squibb zakupił nakładem 4,1 mld dol. w 2023 r.

Czwartek (12.6.2025)

- Moguncki BioNTech, który jako pierwszy na świecie wraz z Pfizerem stworzył dopuszczoną do użytku szczepionkę RNA przeciw COVID-19, zawarł porozumienie w sprawie przejęcia innej niemieckiej firmy CureVac za cenę ok. 1,25 mld dol.

"Ta transakcja jest kolejnym elementem strategii onkologicznej i inwestycją w przyszłość medycyny onkologicznej” – zapowiedział Ugur Sahin, dyrektor generalny BioNTech. "Chcemy połączyć uzupełniające się możliwości i wykorzystać technologie w celu przyspieszenia rozwoju innowacyjnych i transformacyjnych metod leczenia raka" – dodał.

Przejęcie CureVac wzmocni pozycję BioNTech w zakresie badań i rozwoju, produkcji oraz komercjalizacji leków do immunoterapii nowotworów opartych na mRNA.

BioNTech zaproponował wymianę każdej akcji CureVac po cenie 5,46 dol. na swoje papiery, co stanowi 34% premię kursową w porównaniu ze środowym zamknięciem notowań.

Transakcja będzie mieć przyjazny charakter. Zgodziły się na nią zarządy obu integrujących się spółek. Deal poparł też dievini Hopp BioTech, kluczowy właściciel BioNTech, który posiada 36,8% akcji przedsiębiorstwa. Pozytywnie o operacji wyraził się również niemiecki rząd, który ma ok. 13,3% udziałów firmy nabytych podczas pandemii koronawirusa. Transakcja zostanie zakończona jeszcze w tym roku, a według szacunków analityków po jej finalizacji akcjonariusze CureVac osiągną ok. 5% udziałów w BioNTech.

Piątek (13.6.2025)

- AstraZeneca pogłębiła współpracę z CSPC Pharmaceuticals. Koncern powstały w 1999 r. w wyniku fuzji szwedzkiej firmy Astra z brytyjską firmą Zeneca zamierza wydać na kooperację ze spółką z chińskiego Shijiazhuang do ok. 5,3 mld dol.

Składa się na to płatność z góry na kwotę 110 mln dol. Do tego może dojść do 1,6 mld dol. za osiągnięcie kamieni milowych w procesie badawczo-rozwojowym, a także do 3,6 mld dol. związanych ze sprzedażowymi kamieniami milowymi.

Celem współpracy jest opracowanie kandydatów przedklinicznych leków, w tym w dziedzinie doustnej terapii chorób immunologicznych, co ma być wspierane przez narzędzia sztucznej inteligencji chińskiego partnera.