Komisja Zdrowia pozytywnie zaopiniowała wykonanie budżetu na ochronę zdrowia w 2024 roku, mimo uchybień wykazanych przez NIK

Spis treści

Rok 2024, choć rekordowy pod względem nakładów na ochronę zdrowia, obnażył poważne braki w nadzorze, niegospodarność i nieprzejrzystość wydatkowania środków publicznych. Najwyższa Izba Kontroli wskazała na liczne nieprawidłowości w realizacji budżetu - zarówno w resorcie zdrowia, jak i w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta. Główne zarzuty to: błędy klasyfikacyjne, niecelowe wydatki, brak nadzoru nad funduszami kompensacyjnymi i funduszem medycznym, a także naruszenia procedur.

Najwyższa Izba Kontroli podczas prezentowania wyników swojej kontroli wskazała m.in. na niewłaściwe ujmowanie środków finansowych dla Narodowego Funduszu Zdrowia. Klasyfikowano je jako „pozostała działalność” (rozdz. 85195) zamiast przypisanego Funduszowi rozdziału 85136. Jak zaznacza NIK, takie działania nie sprzyjały przejrzystości księgowej i jawności finansów publicznych.

W 2024 roku Minister Zdrowia – przekazał do NFZ środki w łącznej wysokości 15,41 mld zł. Wydatki te zostały jednak ujęte niezgodnie z obowiązującą klasyfikacją budżetową, co podważa wiarygodność sprawozdań i ksiąg rachunkowych. To uchybienie dotyczyło jednej z kluczowych instytucji w systemie ochrony zdrowia.

Istotnym przykładem marnotrawstwa, wykazanym przez Izbę, było również wydatkowanie 934,8 mln zł na kampanię informacyjną, emitowaną w stacjach o niskiej oglądalności. Wybór nadawców odbył się bez zastosowania jednolitych i przejrzystych procedur, co w ocenie NIK stanowi przykład niecelowego i uznaniowego wydatkowania środków publicznych.

W toku kontroli w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, która jest jednostką podległą Ministerstwu Zdrowia, ujawniono szereg nieprawidłowości w zakresie organizacji oraz zarządzania finansami. W szczególności:

• przez ponad dwa lata (do grudnia 2024 r.) nieobsadzone było stanowisko głównego księgowego,
• agencja niesłusznie ubiegała się o odpis z NFZ w kwocie 82,3 mln zł, co NIK uznała za bezzasadne,
• na koniec roku agencja dysponowała wolnymi środkami w wysokości 124 mln zł, co potwierdza nieefektywne planowanie,
• nie wdrożono zasad dotyczących tworzenia i dysponowania Funduszem Nagród, który w 2024 roku stanowił ponad 20% wynagrodzeń osobowych.

Więcej pisaliśmy o tym tutaj:

Zobacz także:

• 

Rok 2024 był pierwszym pełnym okresem realizacji programów inwestycyjnych finansowanych z Funduszu Medycznego. Pomimo wzrostu wydatków do 3,33 mld zł (o 42% więcej niż w 2023 roku), poziom realizacji zadań wyniósł tylko 63,6% planu, co oznacza, że aż 8,3 mld zł nie zostało wykorzystane. Tym samym, pieniądze te nie zasiliły systemu ochrony zdrowia, co według części posłów stanowi realną stratę dla pacjentów i placówek medycznych.

Najwyższa Izba Kontroli podtrzymała swoją wcześniejszą ocenę wskazującą na słabość instytucjonalnego nadzoru Ministra Zdrowia nad funduszem, a unieważnienie konkursów inwestycyjnych tylko pogłębiło problemy w obszarze inwestycji infrastrukturalnych.

Kontrola wykonania budżetu przez Biuro Rzecznika Praw Pacjenta oraz trzech funduszy kompensacyjnych (Fundusz Zdarzeń Medycznych, Fundusz Szczepień Ochronnych, Fundusz Badań Klinicznych) ujawniła poważne nieprawidłowości. Wydatki w części 66 budżetu państwa zostały zrealizowane niemal w całości (26,7 mln zł), jednakże:

• wydatkowano 31,9 tys. zł na inwestycję, która nie została zrealizowana – zakup podświetlanych napisów „Rzecznik Praw Pacjenta”,
• w umowach z wykonawcami stwierdzono wadliwe określenie wymogów rozliczania zadań,
• płatności były realizowane na podstawie faktur pro forma,
• wystąpiły naruszenia procedur udzielania zamówień publicznych,
• nie zapewniono właściwego nadzoru nad systemami informatycznymi i kontrolą dostępu do pomieszczeń.

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła wykonanie planów finansowych dwóch funduszy: Funduszu Zdarzeń Medycznych i Funduszu Szczepień Ochronnych. Wykazano m.in.:

• przypadki ewidencjonowania zdarzeń w niewłaściwych okresach sprawozdawczych,
• nieterminowe wypłaty świadczeń kompensacyjnych, z naruszeniem przepisów prawa,
• brak skutecznej kontroli merytorycznej zwrotów dokonywanych na rzecz sponsorów,
• pominięcie wewnętrznych procedur kontroli wydatków.

Jedynie Fundusz Kompensacyjny Badań Klinicznych uzyskał pozytywną ocenę – mimo że i tu ujawniono niedociągnięcia.

NIK sformułowała 6 głównych wniosków pokontrolnych, wskazując na konieczność:

• wzmocnienia mechanizmów kontroli zarządczej (zgodnie z art. 68 i 69 ustawy o finansach publicznych),
• poprawy nadzoru nad realizacją umów, ewidencją operacji i wypłatami,
• uregulowania dostępu do systemów informatycznych i przestrzegania procedur bezpieczeństwa,
• powołania zastępcy Rzecznika oraz dyrektora finansowego,
• zapewnienia kontroli terminowości i poprawności świadczeń kompensacyjnych,
• eliminacji przypadków uznaniowych decyzji i niecelowych wydatków.

Rzecznik Praw Pacjenta nie zgłosił zastrzeżeń do wyników kontroli i zadeklarował wdrożenie zaleceń. Natomiast poseł Czesław Hoc (PiS), podsumowując wyniki kontroli, określił działania rządu w zakresie wydatkowania środków na ochronę zdrowia jako "niegospodarne, uznaniowe niefachowe".