Pina i chińscy niewolnicy na Kubie

Mężczyzna goli się skrupulatnie w kałuży na poboczu drogi, kobieta przebrana za króliczka Playboya biegnie dysząc przez świeżo zaorane pole, chłopiec ubrany w damskie ubrania powoli idzie korytarzem, atrakcyjna młoda kobieta w kostiumie kąpielowym ciągnie kozę, ceremonialny mężczyzna nakrywa do stołu w ulewnym deszczu; inny, ze skrzydłami, biegnie nago po śniegu, gdzie przed chwilą leżał, dziewczyna siedzi beznamiętnie pośrodku ruchu ulicznego, elegancki gentleman przechadza się po ogrodzie, niosąc na plecach szafę... W Die Klage der Kaiserin (Lament cesarzowej), jedynym filmie Piny Bausch w roli reżyserki, choreografka splata ze sobą pozornie niepowiązane sceny, połączone podziemnymi nurtami (seks, pamięć, okrucieństwo, dziwne ludzkie zwyczaje), w których rozpoznajemy coś z samych siebie i pozostajemy euforyczni i rozbici.

Od czasu, kiedy zobaczyłam ten film po raz pierwszy, jestem zafascynowana wersetami, które przeczytałam na tylnej okładce DVD („Nie dziwi mnie, że ludzie umierają przed sklepem swoich bliskich/Zaskakuje mnie, że kochamy i pozostajemy przy życiu”) i świetną piosenką na ścieżce dźwiękowej, która wywołuje dreszcze: Aurora en Pekin, w wykonaniu Sexteto Boloña, kubańskiej grupy prowadzonej przez giganta muzyki, który miał zaledwie metr wzrostu i w latach 20. XX wieku wywrócił do góry nogami eleganckie sale taneczne, tworząc muzykę do tej pory uważaną za coś niskiej klasy.

Płytę Aurora in Peking nagrano w 1926 roku w Nowym Jorku. Jest ona radosnym połączeniem nostalgicznego żalu i zaraźliwego kubańskiego klimatu. Problem pojawia się, gdy próbujesz zrozumieć, co do cholery oznaczają słowa piosenki, które są ledwie zrozumiałe w głosie Abelardo Barroso. Istnieją zachwycające wersje instrumentalne, np. Marca Ribota i Los Cubanos Postizos, a w Internecie można znaleźć mniej lub bardziej szalone i wcale niespójne transkrypcje. Czy śpiewa „erase your face” czy „dunk face”? Jedyne, co jest jasne, to to, że piosenkarz jest zły, że jego dziewczyna jest w Pekinie i chce do niej dojechać tramwajem. Tramwajem?

Przeczytaj także „Aurora in Peking” zespołu Sexteto Boloña to rozkoszna i szalona piosenka, czyste drżenie

Przypomniała mi się Aurora na wystawie w Museu Marítim poświęconej udziałowi Katalończyków w handlu niewolnikami. Mimochodem wspomina się także o Chińczykach, którymi hiszpańscy kolonizatorzy zastąpili pracę afrykańskich niewolników, gdy zakaz handlu niewolnikami popsuł im zabawę. W latach 1848–1874 podstępem na wyspę przybyło 150 000 Chińczyków. Opłacili im przejazd w zamian za osiem lat pracy i zmusili do życia w okropnych warunkach, a dodatkowym powodem był fakt, że wszyscy byli mężczyznami. Udało im się wyzwolić w 1877 r. i stworzyli największą dzielnicę chińską w Ameryce Łacińskiej, na terenie której znajdował się prawdopodobnie pekiński bar, w którym występowała mulatka o imieniu Aurora.