Anna Goycoolea Artís zostaje nowym krajowym koordynatorem Centrów INAH

Od redakcji

Gazeta La Jornada, piątek, 18 lipca 2025 r., s. 3

Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) ogłosił, że archeolog Anna Goycoolea Artís została mianowana nową krajową koordynatorką Centrów INAH. Pozostanie ona również odpowiedzialna za Program Ulepszania Stanowisk Archeologicznych (Promeza).

Organizacja w swoim oświadczeniu poinformowała, że jej dyrektor generalny, Joel Omar Vázquez Herrera, dokonał tej nominacji ze względu na wybitną pracę, jaką wykonał jako dyrektor Centrum INAH w Jukatanie . Jednocześnie powierzono mu zadanie stworzenia instytutu otwartego dla badaczy, pracowników, studentów i obywateli .

Goycoolea Artís jest absolwentką archeologii w National School of Anthropology and History oraz posiada międzynarodowe studia podyplomowe z zakresu polityki kulturalnej opartej na społecznościach lokalnych. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym, zarządzaniu twórczością, polityce publicznej oraz strategiach ochrony, interpretacji i upowszechniania materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jest również autorką, wraz z Maríą del Carmen Castillo Cisneros, rubryki „Causes of Time”, publikowanej co tydzień w „La Jornada Maya”.

Była dyrektorem ds. rozwoju regionalnego i miejskiego w Dyrekcji Generalnej ds. Kultur Popularnych oraz delegatką Meksyku na konwencje Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). Pełniła również funkcję przedstawicielki Regionalnego Centrum Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ameryki Łacińskiej z siedzibą w Cuzco w Peru oraz kierowała Działem Kultury w Konsulacie Meksyku w Barcelonie w Hiszpanii.

Od czerwca 2023 r. kieruje Centrum Jukatanu INAH, gdzie promował otwieranie placówek edukacyjnych, takich jak Wielkie Muzeum Chichén Itzá w Pisté, Ateneum Półwyspowe w Meridzie i Centrum dla Zwiedzających w stanowisku archeologicznym Dzibilchaltún.

Nadzorował renowację kultowych budynków Méridy: Galerii Sztuki Juana Gamboa Guzmána, Pałacu Cantón (siedziby Regionalnego Muzeum Antropologii Jukatanu), Obelisku Puerto Felipe Carrillo i Pomnika Justo Sierry O'Reilly'ego, a także Teatru José Peón Contreras – prace te są kontynuowane. Utworzył program Acércate al INAH, wzmacniając relacje między instytutem a społeczeństwem.

Poparł renowację dawnego Morskiego Urzędu Celnego Sisal, który zostanie przekształcony w muzeum i ośrodek badawczy w ramach programu ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego. Oczekuje się, że stanie się on regionalnym ośrodkiem kategorii 2, sponsorowanym przez UNESCO.

▲ Tom oferuje chronologiczny przegląd trzech najważniejszych murali malarza: „Dyptyk życia” (1941), „Telewizja” (1959) i „Wyzwolenie” (1963). Zdjęcie dzięki uprzejmości Fundacji Jenkinsa .

Eirinet Gómez

Gazeta La Jornada, piątek, 18 lipca 2025 r., s. 4

Katalog wystawy „Jorge González Camarena: Niedokończona utopia” to coś więcej niż tylko narzędzie do zgłębiania jego twórczości. To także narzędzie wspierające debaty na temat konserwacji, pamięci, a nawet roli sztuki w przestrzeni publicznej i prywatnej. Publikacja została zaprezentowana w środę w Museo del Palacio de Bellas Artes, gdzie prezentowana jest wystawa pod tym samym tytułem, w ramach obchodów 45. rocznicy śmierci artysty.

„Ten tom pozwoli nowym odbiorcom głębiej zrozumieć twórczość Gonzáleza Camareny. Nie chodzi tylko o stwierdzenie: »To bardzo piękny obraz«, czy też »bardzo poruszający«, ale raczej o wyjaśnienie celu powstania dzieła i jego kontekstu” – powiedział Jorge González Camarena Barré de Saint-Leu, syn znanego malarza.

W wywiadzie dla „La Jornada” po prezentacji tomu na antresoli na drugim piętrze muzeum, tuż przed jej muralem „ Wyzwolenie ” (1963), jednym z głównych punktów kuratorskich wystawy, pochwaliła się dużą frekwencją: „Zawsze, gdy odbywa się wydarzenie poświęcone twórczości mojego ojca, sala jest pełna. To powód do dumy, że tak wiele osób interesuje się jego twórczością. Dziesięć lat temu na otwarciu jednej z jej wystaw odnotowano rekordową frekwencję, a pod względem liczby odwiedzających dziennie przebiła ją tylko Frida Kahlo ”.

González Camarena (1908–1980) był jednym z najbardziej reprezentatywnych artystów drugiego pokolenia muralistów w Meksyku. W Akademii San Carlos był asystentem Gerarda Murillo, dr. Atla; jego prace podejmowały tematy uniwersalne, nacjonalistyczne i historyczne.

Eseje i wykłady

Katalog prac oferuje chronologiczny przegląd trzech kluczowych murali w karierze artysty: „Dyptyk życia” (1941), „Telewizja” (1959) i „Wyzwolenie” (1963). Zawiera również zapis wykładu „Ku integralnym sztukom plastycznym”, który malarz wygłosił w 1966 roku po rozpoczęciu studiów na Seminarium Kultury Meksykańskiej.

Gromadzi również zdjęcia wszystkich dzieł wystawionych na wystawie The Unfinished Utopia w Muzeum Pałacu Sztuk Pięknych, a także integruje niektóre dzieła biorące udział w wystawie Beyond Monumentality w Diego Rivera Mural Museum, prezentowanej jednocześnie w 2025 roku.

Wśród tekstów na szczególną uwagę zasługuje esej historyczki Ariadny Patiño Guadarramy zatytułowany Dwie kontrowersje wokół ściennego dyptyku życia, w którym autorka porusza kwestie związane z pracami wykonanymi na rzecz siedziby Banku Meksyku im. Guardioli, która po wielkiej kontrowersji została zniszczona.

„Tego typu programy kuratorskie są bardzo ważne, ponieważ koncentrują się na przywracaniu do życia wszystkich tych momentów twórczości artystów, które są nieznane lub bardzo mało znane ” – powiedział Patiño Guadarrama podczas prezentacji książki. Podkreślił, że jednym z pozytywnych aspektów twórczości Gonzáleza Camareny jest to, że przykładał on dużą wagę do dokumentowania swojej twórczości. Chociaż bibliografia jest praktycznie nieistniejąca, istnieje ogromna liczba publikacji prasowych .

Innym godnym uwagi tekstem jest „From the Wall to the Screen: The Comprehensive Art of the Camarena Brothers at Televicentro (obecnie Televisa Chapultepec), napisany przez Rebecę Barquerę Guzmán. Opisuje on wkład Jorge i jego brata Guillermo Gonzáleza Camareny w rozwój firmy telekomunikacyjnej, a także powstanie i zniknięcie muralu „Television” (1959).

Mural został zaadaptowany na fasadę budynku, podzielony na fryzy i przedstawiał sztuki i dyscypliny, takie jak taniec, śpiew, sport i charrería – elementy, które miały być transmitowane w telewizji. Na szczycie umieścił wymyślony przez siebie symbol telewizji, wykorzystujący elementy rdzennej ikonografii , powiedział Barquera Guzmán.

Historyk sztuki wspomniał, że ten mural również został zniszczony. Często powtarzana historia głosi, że zawalił się podczas trzęsienia ziemi w 1985 roku, ale filmy Jacobo Zabłudowskiego o trzęsieniu ziemi nie pokazują śladu dzieła. Wszystko wskazuje na to, że zaniedbanie, degradacja i przeniesienie z Televicentro do Televisa doprowadziły do jego zniszczenia .

„Piąty muralista w sztukach pięknych” Miguela Álvareza Cuevasa to kolejny istotny esej w książce. Rekonstruuje on kontekst historyczny i proces twórczy rzeźbiarza.

„Ten tom jest bardzo ważny, ponieważ istnieje niewiele korpusów bibliograficznych dotyczących twórczości Jorge Gonzáleza Camareny. Ten tom oznacza co najmniej 15 publikacji bibliograficznych na temat tego artysty” – podkreślił Álvarez Cuevas.

Na zakończenie prezentacji González Camarena Barré de Saint-Leu dodał, że w kontekście, w którym dzieła sztuki giną w trzęsieniach ziemi, nieprzejrzanych archiwach lub przez zaniedbania instytucjonalne, katalog ten jest wyrazem oporu, który odzyskuje, kontekstualizuje i przywraca teraźniejszości dziedzictwo jednego z najmniej zbadanych, a zarazem najbardziej płodnych malarzy murali XX wieku.