Podróż do Hiszpanii: Odpowiedzi na pytania dotyczące EES i ETIAS

Planowano je od lat i przekładano już kilkukrotnie z powodu obaw o gotowość, ale obecnie dwie duże zmiany w podróżowaniu w UE mają wejść w życie między końcem 2025 a 2026 rokiem.

W chwili pisania tego tekstu datę rozpoczęcia funkcjonowania Systemu Wjazdu i Wyjazdu (EES) ustalono na 12 października 2025 r., a jego wdrażanie będzie przebiegać etapowo i potrwa sześć miesięcy.

W ostatnim kwartale 2026 roku nastąpi uruchomienie Europejskiego Systemu Autoryzacji Podróży i Informacji (ETIAS) – dokładna data nie jest jeszcze znana. Wdrażanie ETIAS również będzie odbywać się etapami w ciągu sześciu miesięcy.

Nie ma gwarancji, że wydarzenia te nie zostaną ponownie przełożone, ale tak jak dotychczas, podróże zaczną się zmieniać w dalszej części roku.

Pełne wyjaśnienie działania tych dwóch systemów można znaleźć TUTAJ , ale w zasadzie EES to udoskonalona biometryczna kontrola paszportów, która również cyfryzuje egzekwowanie 90-dniowego terminu ważności, zastępując ręczne stemplowanie paszportów. ETIAS natomiast to internetowy system zwolnienia z obowiązku wizowego wymagany dla turystów i innych gości wjeżdżających do strefy UE/Schengen.

Nie ma wątpliwości, że zmiany te będą miały duży wpływ na podróże do i ze strefy Schengen. Nic więc dziwnego, że czytelnicy The Local mają pytania.

Wiele oficjalnych informacji jest skierowanych do turystów, a nie do osób posiadających wizę lub zezwolenie na pobyt w kraju UE/strefy Schengen. Oto kilka najczęściej zadawanych nam pytań, podzielonych na sekcje dotyczące najpierw EES, a następnie ETIAS.

EES (System Wjazdu i Wyjazdu)

Nie jestem obywatelem UE, ale mieszkam w kraju UE. Czy muszę dokonać wstępnej rejestracji EES? To ważne pytanie dla czytelników The Local, z których wielu to obywatele krajów spoza UE, mieszkający w kraju UE/strefy Schengen i posiadający wizę długoterminową lub zezwolenie na pobyt.

Nie są oni objęci systemem EES i nie muszą dokonywać wstępnej rejestracji EES ani podawać danych biometrycznych – powodem jest to, że podstawową funkcją systemu jest lepsze monitorowanie „zasady 90 dni”, która oczywiście nie dotyczy mieszkańców.

Choć jasne jest, że mieszkańcy nie są objęci programem EES, to w praktyce, jak to będzie działać na lotnisku, dworcu lub w porcie, wciąż nie jest jasne. Obcokrajowcom z UE powiedziano jedynie, aby nie korzystali z automatycznych bramek paszportowych i starali się znaleźć stanowisko z obsługą, w którym będą mogli okazać zarówno paszport, jak i wizę/zezwolenie na pobyt.

Jestem właścicielem drugiego domu, czy to mnie dotyczy? To zależy – czy masz wizę, czy nie? Niektórzy właściciele drugiego domu chcą spędzić w swojej nieruchomości w Hiszpanii ponad 90 dni ze 180, więc ubiegają się o wizę krótkoterminową (krótszą niż sześć miesięcy), która pozwala im na dłuższe pobyty, ale nie czyni ich rezydentami kraju.

Posiadacze wizy nie mają obowiązku wypełniania formularza EES, ale każda osoba nieposiadająca wizy lub zezwolenia na pobyt musi dokonać wstępnej rejestracji w ramach EES. Samo posiadanie nieruchomości nie daje żadnych konkretnych praw w kraju, w którym znajduje się dana nieruchomość.

Mam wizę, a co ze mną? Posiadacze wiz nie muszą dokonywać wstępnej rejestracji w systemie EES i dotyczy to wszystkich rodzajów wiz, w tym krótkoterminowej wizy Schengen.

Podczas gdy obywatele krajów takich jak Wielka Brytania, USA, Kanada i Australia mogą korzystać z bezwizowego wjazdu do strefy UE/Schengen do 90 dni, obywatele innych krajów – w tym Turcji i Indii – potrzebują wizy nawet na krótkie pobyty. Osoby przyjeżdżające na pobyt krótszy niż 90 dni – na przykład turyści lub osoby odwiedzające rodzinę – otrzymują wizę Schengen. Posiadacze wizy Schengen nie są objęci programem EES.

Posiadacze innych rodzajów wiz – na przykład wiz studenckich, wiz pracowniczych, wiz niedochodowych lub wiz turystycznych – są również zwolnieni z wymogów EES.

Jestem obywatelem kraju UE, EOG lub strefy Schengen. Jestem zwolniony z wymogów EES.

Posiadam podwójne obywatelstwo, tj. paszporty kraju UE i kraju spoza UE (np. francusko-brytyjski lub włosko-amerykański). W przypadku osób z podwójnym obywatelstwem zależy to od paszportu, z którym podróżują – osoby podróżujące z paszportem kraju spoza UE będą musiały mieć EES, osoby podróżujące z paszportem kraju UE nie będą musiały.

Jedno krótkie zastrzeżenie – strona internetowa EES nie jest jeszcze uruchomiona, więc nie wiemy dokładnie, jak będzie wyglądał proces wstępnej rejestracji online. Zasada opisana powyżej to teoretyczny sposób jej działania – miejmy nadzieję, że pozwoli uniknąć fiaska brytyjskiego systemu ETA, który w efekcie uniemożliwia osobom z podwójnym obywatelstwem brytyjskim podróżowanie z paszportem spoza Wielkiej Brytanii.

Ile to kosztuje? Za EES nie ma opłat, za ETIAS trzeba zapłacić.

Jak się do tego przygotować? Zakładając, że nie należysz do żadnej z grup zwolnionych z obowiązku rejestracji, będziesz musiał dokonać wstępnej rejestracji EES przy pierwszym przekroczeniu zewnętrznej granicy Schengen po wprowadzeniu systemu.

Wstępna rejestracja obejmuje wypełnienie kwestionariusza z danymi osobowymi, odciskami palców i skanem twarzy. Dokładny sposób pobrania tych danych zależy od systemu w porcie wjazdowym – na przykład procedura w porcie Dover dla pasażerów promów samochodowych będzie nieco inna niż na lotnisku.

Gdy już dokonasz rejestracji, nie będziesz musiał robić tego ponownie, aż do momentu otrzymania nowego paszportu. Później wystarczy zeskanować paszport w automatycznej kontroli paszportowej.

Niektóre lotniska i porty już przeprowadzają testy swoich systemów, więc możesz się z tym spotkać podczas podróży.

Obecnie nie ma możliwości dokonania wstępnej rejestracji przed przybyciem na lotnisko/port/dworzec. Każda strona internetowa oferująca wykonanie EES za Ciebie jest witryną oszustwa.

Czy zdarzają się oszustwa? Niestety tak, oszuści już wykorzystują zarówno EES, jak i ETIAS, aby wyłudzić pieniądze i dane osobowe.

Czy będzie to wymagane wszędzie po 12 października? Z powodu obaw o opóźnienia i brak gotowości, Komisja Europejska zdecydowała się na stopniowe wdrażanie, dążąc do pełnego wdrożenia w ciągu sześciu miesięcy (czyli do kwietnia 2026 r.).

Nie będzie to więc spektakularne wdrożenie w każdym porcie i na każdym lotnisku. W fazie wdrażania każdy kraj będzie sam decydował, które porty/lotniska/stacje będą egzekwować EES, choć musi mieć określony odsetek punktów wejścia korzystających z systemu.

Porty będą miały również możliwość wstrzymania kontroli EES w przypadku tworzenia się długich kolejek, co może być szczególnym problemem na ruchliwej granicy Wielkiej Brytanii i Francji.

ETIAS

Po EES nastąpi wprowadzenie ETIAS, którego obecna data rozpoczęcia to ostatni kwartał 2026 r. (czyli między październikiem a grudniem), jednak zostanie ono wprowadzone dopiero po pełnym uruchomieniu EES, więc wszelkie dalsze opóźnienia wpłyną również na ETIAS.

Format tego zezwolenia różni się od formatu EES – wymaga ono od podróżnych zalogowania się do systemu przed podróżą, wypełnienia formularza i uiszczenia opłaty w wysokości 20 euro, aby uzyskać zezwolenie na podróż ETIAS. Po zakupie zezwolenie jest ważne przez trzy lata (lub do czasu otrzymania nowego paszportu) i obejmuje wiele podróży.

Jestem mieszkańcem kraju UE/Schengen. Czy jestem zwolniony z obowiązku wizowego? Tak. ETIAS jest skierowany głównie do turystów i osób odwiedzających – obywatele spoza UE, którzy mieszkają w kraju UE, EOG lub strefy Schengen i posiadają wizę lub zezwolenie na pobyt, są zwolnieni z obowiązku wizowego. Wystarczy okazać paszport i wizę/zezwolenie na pobyt na granicy, tak jak teraz.

Jestem właścicielem drugiego domu, czy jestem zwolniony z obowiązku wizowego? Podobnie jak w przypadku EES, zależy to od posiadania wizy. Posiadacze wizy są zwolnieni z obowiązku wizowego, natomiast osoby podróżujące w ramach 90-dniowego limitu nie.

Wybieram się tylko na weekend, czy jestem zwolniony z obowiązku rejestracji? Nie, ETIAS jest wymagany dla wszystkich turystów i osób odwiedzających strefę Schengen, nawet jeśli jest to tylko krótki wyjazd.

Posiadam wizę Schengen. Czy jestem z niej zwolniony? Jeśli jesteś obywatelem kraju, który nie korzysta z 90-dniowego okresu bezwizowego, będziesz potrzebować krótkoterminowej wizy turystycznej, zwanej wizą Schengen, aby wjechać do Unii. Posiadając wizę, jesteś zwolniony z obowiązku rejestracji w systemie ETIAS. To samo dotyczy wszystkich innych posiadaczy wiz.

Jestem emerytem, czy jestem zwolniony z obowiązku wizowego? Jeśli masz powyżej 70 lat lub mniej niż 18 lat, nie jesteś zwolniony z obowiązku uzyskania zwolnienia z wizy ETIAS, ale jesteś zwolniony z opłaty. Wystarczy wypełnić formularz online, a po wpisaniu daty urodzenia formularz pominie sekcję płatności.

Czy mogę złożyć wniosek już teraz? Nie. Strona internetowa ETIAS nie jest jeszcze uruchomiona. Oczekuje się, że zostanie uruchomiona kilka miesięcy przed datą rozpoczęcia (która obecnie przypada na koniec 2026 roku).

Każda strona internetowa, która obecnie twierdzi, że przetwarza wnioski ETIAS lub oferuje pomoc w ich rozpatrywaniu, jest oszustwem.

Czy to również będzie wprowadzane etapami? Tak, choć nieco inaczej niż w przypadku EES. Po wprowadzeniu ETIAS, przez pierwsze sześć miesięcy nadal będzie można wjechać do UE bez niego – jest to „etap edukacyjny”, w którym osoby podróżujące bez ETIAS zostaną poinformowane o nowych wymogach, ale nie będą miały możliwości wjazdu do UE.

Dopiero po wiośnie 2027 roku (jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem) osoby nieposiadające ETIAS zaczną być zawracane na granicy.

Nadal masz wątpliwości? Zadaj pytanie w sekcji komentarzy poniżej, a my postaramy się na nie odpowiedzieć.