Zmarł Rodion Szczedrin, słynny rosyjski kompozytor.

AP i AFP

Gazeta La Jornada, sobota, 30 sierpnia 2025, s. 30-30. 4

Moskwa. Rosyjski kompozytor Rodion Szczedrin, autor słynnych baletów Anna Karenina i Carmen Suite, zmarł w Niemczech w wieku 92 lat, poinformował wczoraj moskiewski Teatr Bolszoj.

Szczedrin i jego żona, legendarna baletnica Maja Plisiecka, z którą przeżył 57 lat, zdominowali radziecką i rosyjską scenę kulturalną w drugiej połowie ubiegłego wieku. Plisiecka zmarła w 2015 roku.

Szczedrin, mający w swoim dorobku ponad 80 autorskich dzieł, tworzył zarówno muzykę chóralną i koncerty, jak i operę i balet, łącząc rosyjskie wpływy ludowe, tradycje klasyczne i techniki awangardowe. Jego balet z 1972 roku, „Anna Karenina”, pozostaje nieodzownym elementem najważniejszych światowych scen artystycznych.

Teatr Bolszoj, w którym Szczedrin pracował przez wiele lat, pochwalił go w oświadczeniu za jego „nieocenione dziedzictwo twórcze”.

Jego śmierć „jest wielką tragedią i niepowetowaną stratą dla całego świata sztuki” – powiedział.

Szczedrin urodził się w 1932 roku w Moskwie w rodzinie muzyków i ukończył Konserwatorium Czajkowskiego w tym mieście.

W 1958 roku poślubił Plisiecką, która skomponowała Mewę i Damę z psem na podstawie sztuk Antoniego Czechowa, a także Annę Kareninę .

Żadna z nich nie uniknęła kontrowersji w czasach sowieckich. Plisiecka była w szczególności monitorowana przez KGB i przez pewien czas miała zakaz podróżowania za granicę.

Niektóre dzieła Szczedrina, zwłaszcza Suita Carmen, spotkały się z chłodnym przyjęciem ze strony sowieckich urzędników; ówczesna minister kultury Jekaterina Furcewa nazwała je prymitywnymi. „Muzyka w operze jest okaleczona” – oświadczyła, według rosyjskiej państwowej agencji informacyjnej TASS.

W 1973 roku Szczedrin został prezesem Związku Kompozytorów Rosyjskich, zastępując Dymitra Szostakowicza.

Od końca lat 80. Szczedrin dzielił swój czas między Moskwę, Monachium i Szwajcarię. Kiedy rosyjska telewizja zapytała go w 2012 roku o trzy największe marzenia, odpowiedział: „Być z żoną na zawsze”.

Od redakcji

Gazeta La Jornada, sobota, 30 sierpnia 2025, s. 30-30. 4

Sąd Najwyższy Meksyku (SCJN) orzekł, że dzieła stworzone przy pomocy sztucznej inteligencji (AI) nie mogą zostać zarejestrowane jako dzieła chronione prawem autorskim w Meksyku, poinformował w ubiegły czwartek Narodowy Instytut Praw Autorskich (Indautor).

Druga Izba Sądu orzekła o oddaleniu wnioskowanego nakazu, stwierdzając, że „prawo autorskie jest wyłącznym prawem osób fizycznych, wynikającym z ich kreatywności, intelektu, uczuć i doświadczeń”.

W 2024 roku osoba prywatna złożyła do Indautor wniosek o rejestrację dzieła cyfrowego „Virtual Avatar”, wygenerowanego za pomocą platformy Leonardo AI. Instytut odmówił rejestracji, argumentując, że federalna ustawa o prawie autorskim (LFDA) wymaga, aby dzieła były dziełem człowieka i oryginalne.

Wnioskodawca zaskarżył tę decyzję do Wydziału Własności Intelektualnej Federalnego Sądu Administracyjnego, który podtrzymał decyzję odmowną. Następnie wnioskodawca wniósł pozew w trybie amparo, argumentując, że orzeczenie narusza jego prawo do równości, pewności prawa i niedyskryminacji.

Według SCJN „dzieła wygenerowane autonomicznie przez sztuczną inteligencję nie spełniają wymogów oryginalności określonych w ustawie LFDA”.

Podmiot argumentował między innymi, że „Konwencja berneńska i USMCA nie uznają AI za autora utworów” oraz że „artykuły 12 i 18 LFDA są zgodne z konstytucją, ponieważ ograniczenie autorstwa do osób fizycznych jest obiektywne, rozsądne i zgodne z traktatami międzynarodowymi”.