Opór w języku gaelickim: W pikantnym filmie biograficznym o tematyce hip-hopowej „Kneecap” nagie pośladki są pokazywane kamerze, a brytyjskim orkiestrom dętym kradzione są pałeczki do perkusji

„Tiocfaidh ár lá”, co można przetłumaczyć jako „Nasz dzień nadejdzie”, to znane hasło irlandzkiego ruchu republikańskiego. Pragnie zjednoczenia Irlandii i uwolnienia się od brytyjskiej ingerencji. Młody raper Mo Chara krzyczy te słowa, aby osiągnąć orgazm podczas seksu ze swoją dziewczyną, która czci angielską koronę.

Jest w tym coś szalonego i niepokojącego zarazem, hedonistyczny środkowy palec wymierzony w Wielką Brytanię, absurdalny i wulgarny. Można powiedzieć, że to typowo irlandzkie, co jest prawdą. Ale jest to co najmniej nietypowe jak na biografię muzyczną.

Mowa o powstaniu hiphopowego tria Kneecap, które od kilku lat wzbudza sensację. Muzycy walczą o zachowanie języka gaelickiego. Ich nazwa pochodzi od kary, jaką byli karani irlandzcy bojownicy o niepodległość, jaką stanowiło postrzelenie rzepki w kolano.

Raperzy gaeliccy Mo Chara, Móglaí Bap i DJ Próvai zyskali sławę, gdy w 2019 roku wykonali swój utwór „Get Your Brits Out” w Empire Music Hall w Belfaście, dzień po tym, jak w tym samym miejscu wystąpili książę William i Kate. W filmie ten rodzaj dysydencji został ukazany w sposób dramatyczny, na przykład poprzez pokazywanie nagich pośladków przed kamerą lub poprzez pokazywanie ikon IRA, o których sądzono, że leżą martwe, na stojąco w salach koncertowych.

Film zachowuje cienką granicę między aktywizmem a antagonizmem przede wszystkim za sprawą przyjemnej, nieistotnej autoironii. Przedstawia trzech artystów jako niepewnie żyjących włóczęgów, a narrator mówi głosem narratora, że ​​to typowe ujęcia, od których zazwyczaj zaczynają się filmy o Irlandii Północnej. Poza tym ludzie skaczą przez balkony, by handlować narkotykami i kradną pałeczki perkusyjne brytyjskim orkiestrom dętym.

Mimo że „Kneecap” nie odchodzi całkowicie od typowych obrazów Irlandii Północnej, jest to jednak film osadzony w innej, postępowej rzeczywistości. Nie ukazuje irlandzkiego ruchu oporu jako przejawu historyzmu, lecz raczej w sposób niuansowy nawiązuje do różnych nurtów i kontrnurtów, które wyłoniły się z ideologii republikańskiej i są aktywne do dziś. Należą do nich nostalgia, trauma, odwrócenie się od polityki, kontynuowanie walki nowymi środkami lub konserwatywne nurty w ruchu oporu.

Fakt, że reżyser Rich Peppiatt opowiada o tym wszystkim w dość lekkim filmie, jest dość niezwykły. Dzięki wsparciu Michaela Fassbendera, który w roli ojca w pewnym sensie uzasadnia moralnie walkę o irlandzką tożsamość, trójka muzyków zaskakuje zadziwiającym talentem aktorskim. Szczególnie JJ Ó Dochartaigh, znany również jako DJ Próvai, który pracuje jako nauczyciel muzyki i poznaje teksty piosenek dwóch braci Mo Chary i Móglaí Bapa, pracując jako tłumacz w policji: błyszczy swoim wyczuciem komicznych momentów łączących burżuazję z wybuchowością.

W garażu trójka artystów potajemnie tworzy swoje pierwsze utwory, które następnie wykonuje przed grupą starych bywalców barów. Później przybywają tysiące ludzi, głównie młodych, machających irlandzkimi flagami. Zgodnie z duchem czasu, muzyka ta uzasadnia swoją misję polityczną. Radość płynąca z brzmienia języka gaelickiego czy wirtuozeria rytmów nie odgrywają prawie żadnej roli.

Gloryfikujący narkotyki pęd filmu tu i ówdzie przeradza się w banał, zwłaszcza gdy główni bohaterowie zataczają się po Belfaście, naćpani, w zniekształconych, przesyconych obrazach. Znamy to z filmów Guya Ritchiego czy Danny’ego Boyle’a, a wszystko w „Kneecap” przypomina brytyjskie filmy gangsterskie z początku lat dwutysięcznych. Nie można zamówić kultu, a próba stworzenia filmu o sympatycznej nonszalancji jest nieco zbyt wyeksponowana. Ale za tymi wygłupami kryje się poważny problem, a mianowicie walka o zachowanie języka gaelickiego.

Zespół nie tylko wykonuje teksty w języku gaelickim, ale również stoi na pierwszej linii walki o zachowanie tego języka. W związku z tym niezbędne napisy opatrzono ironicznym komentarzem sprzeciwiającym się brytyjskiej kolonizacji, a tytuł na końcu filmu nawiązuje do postępującego wymierania języków tubylczych.

W Belfaście czuć, że ma znaczenie, czy mówisz po angielsku, czy po gaelicku. W filmie wydaje się to prawie dwa razy więcej, bo przyzwyczailiśmy się do dominacji języka angielskiego. Niestety, hałaśliwa opowieść coraz bardziej gubi się w słodkim paterze, który odbiera tej porywającej muzyce buntowniczą moc.

Mimo to przekazywany jest nastrój, który jest znany także z takich ruchów muzycznych jak amerykański hip-hop czy punk: bunt, który pochodzi od niższych klas społecznych i który nie musi grać według reguł, które w przeciwnym razie tłumiłyby jakąkolwiek formę oporu.