Iran | »Siedem dni« w kinie: Rzeczy, które nie mieszczą się w walizce

»A co jeśli ona nie będzie chciała latać? Próbujesz ich do czegoś zmusić? pyta dziesięcioletni Alborz (Sam Vafa), gdy wraz z ojcem pakuje walizki. Już na początku podróży miał pomysł. Czy matka w ogóle chce być odebrana? Czy ona chce pojechać ze mną do Hamburga? Starsza córka, Dena (Tanaz Molaei), niechętnie daje się namówić na towarzyszenie im. „Gdyby to było dla niej ważne, to po tylu latach przyszłaby do nas” – mówi.

Jej matka Maryam (Vishka Asayesh) od sześciu lat przebywa w osławionym więzieniu Evin w Teheranie. Teraz pozwolono jej wyjechać na siedem dni w celu poddania się leczeniu. Siedem dni, w trakcie których będzie musiała podjąć decyzję: wrócić do rodziny w Niemczech czy wrócić do więzienia? Jej brat (Sina Parvaneh) i mąż Behnam (Majid Bakhtiari) już zaplanowali ucieczkę. Behnam i dzieci chcą na nich poczekać w małej górskiej wiosce w Turcji.

Maryam jeszcze nic o tym nie wie. Gdy tylko dociera do mieszkania matki, podnosi słuchawkę i rozmawia z kimś o strajku. Aktywistka praw człowieka znów znalazła się w samym środku koła oporu, pragnąc służyć swojemu krajowi i poprawić jego sytuację. Ucieczka nie była częścią ich planu. A jednak chwilę później siedzi skulona w bagażniku samochodu starej koleżanki ze szkoły, rozpoczynając tym samym pierwszy krok w drodze do rodziny. Ujawnia swój wewnętrzny konflikt: „Są rzeczy, które nie mieszczą się w walizce”. Tego, co ma w swoim kraju, o co walczy, nie może zabrać ze sobą do Hamburga.

Podróż kontynuowana jest w autokarze, gdzie nieznana kobieta zabiera jej telefon komórkowy i daje jej inne urządzenie. Co tam się dzieje? Czy jest na dobrej drodze? Nocna ucieczka Maryam przypomina mroczną historię kryminalną o niepewnym zakończeniu. Przekazuje się ją z miejsca na miejsce niemal bez słów. Sceny te przekazują strach i napięcie, ukazują ogrom kraju i trudy ucieczki.

Protest i bunt wymagają nie tylko siły jednostki, ale mogą być również próbą siły dla rodzin.

Na koniec Maryam, w towarzystwie wiejskiego nauczyciela, przemierza konno głęboki śnieg w pięknych, lecz groźnych górach między Iranem a Turcją. Spotkanie z rodziną jest nieśmiałe, ciepłe, pełne entuzjazmu. Charakteryzuje ją zarówno niepewność, jak i głęboka radość – przyćmiona jest ona tajną decyzją Maryam, aby nie jechać do Niemiec, lecz wrócić do więzienia.

W filmie „Siedem dni” reżyser Ali Samadi Ahadi („Zielona fala”) wnikliwie analizuje wewnętrzny konflikt aktywistów politycznych i trudne pytanie: „Zostać czy odejść?”. On sam uciekł do Niemiec w 1985 roku, mając dwanaście lat, aby uniknąć przymusowego wcielenia do wojska jako dziecko-żołnierz podczas I wojny w Zatoce Perskiej. Premiera filmu „Siedem dni” odbyła się na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto we wrześniu 2024 r., a obecnie jest on wyświetlany w kinach niemieckich. Ze względów bezpieczeństwa duża część filmu nie została nakręcona, jak planowano, w Iranie lub Turcji, lecz w Gruzji. Niektóre sceny były kręcone w ukryciu w Iranie.

Scenariusz napisał Mohammad Rasoulof , reżyser filmu „Nasiona świętego drzewa figowego”, który został nominowany jako niemiecki wniosek do Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego na początku 2025 r. i opowiada historię życia rodzinnego sędziego śledczego w Teheranie. Podobnie jak „Siedem dni” obrazowo pokazuje, jak konflikty polityczne w autorytarnym reżimie wpływają na sferę prywatną – a dokładniej, na najbliższe otoczenie rodzinne. Protest i bunt wymagają nie tylko siły jednostki, ale mogą być również próbą siły dla rodzin. Oba filmy w wrażliwy sposób pokazują, jak wpływa to na psychikę młodych ludzi rozdartych między solidarnością z rodzicami a własnymi potrzebami.

Rasoulof potajemnie nakręcił film „The Seed of the Sacred Fig Tree” w Iranie i właśnie go ukończył, gdy został skazany na karę więzienia i postanowił uciec z ojczyzny na początku 2024 roku. Pomysł na „Seven Days” jest jednak starszy – zrodził się z jego własnych przemyśleń na temat tego, jak pogodzić odpowiedzialność za rodzinę i własny kraj.

Rezultatem jest film pokazujący, jak wielkie poświęcenie wiąże się czasami z aktywizmem politycznym – i jak bardzo cierpią w związku z tym dzieci. Nasuwa się więc pytanie, co by było, gdyby Maryam była mężczyzną. Czy presja i oczekiwania związane z wypełnianiem roli rodzicielskiej byłyby takie same?

Aktorstwo w filmie jest przekonujące – zarówno Majid Bakhtiari jako smutno wyglądający, wyrozumiały mąż Behnam, jak i Tanaz Molaei jako zła, bezbronna córka. Vishka Asayesh gra szorstką, zdeterminowaną Maryam, która chwilami wprawia w zakłopotanie swoją rodzinę i publiczność. Czy można zrozumieć ucieczkę zagrażającą życiu, aby na krótko zobaczyć rodzinę, otworzyć wszystkie rany, a następnie zniknąć? Ostatecznie to właśnie takie pytania czynią film interesującym i pokazują, że decyzje podejmowane w ekstremalnych sytuacjach nie zawsze są spójne i zrozumiałe.

Irytujące są jednak drobne szczegóły, które zaciemniają autentyczność: jak głównej aktorce udaje się zawsze mieć na sobie odpowiedni makijaż podczas pełnej nerwów i energii ucieczki? I jak jej pomocnik może cały czas patrzeć na bok samochodu i mimo to jechać prosto? Pomimo tych nieścisłości „Siedem dni” to trzymający w napięciu film, który ukazuje wewnętrzny konflikt głównego bohatera. Decyzja o skupieniu się na rodzinie i prywatnym konflikcie jest zrozumiała. Aby zrozumieć ich motywację, z pewnością pomocne byłoby nie tylko sugerowanie ich aktywizmu. Przedstawia się ją zatem jako osobę polityczną, ale nie jako osobę zaangażowaną politycznie.

„Siedem dni”, Niemcy 2024. Reżyseria: Ali Samadi Ahadi, scenariusz: Mohammad Rasoulof. W rolach głównych: Vishka Asayesh, Majid Bakhtiari, Tanaz Molaei, Sam Vafa, Sina Parvaneh. 115 minut. Już w kinach.