Onderzoek: Desinformatie verdubbelt tussen verkiezingen

Uit een onderzoek blijkt dat desinformatie tussen de Europese verkiezingen van 2024 en de parlementsverkiezingen van 2025 met 160% is toegenomen, waarbij Chega een van de grootste desinformatiepartijen bleef (81,3%).

Uit het onderzoek “Desinformatie bij de wetgevende verkiezingen van 2025: partijactiviteit op sociale media” van de Regulatory Authority for Communication (ERC) en de Universiteit van Beira Interior blijkt dat er bij de laatste verkiezingen sprake was van “een aanzienlijke procentuele toename van het aantal gevallen in een electorale context in het land”.

Deze toename resulteerde in een toename van 160% in het aantal gevallen van desinformatie vergeleken met het aantal gevallen bij de Europese verkiezingen van 2024.

Van de 4.514 publicaties die tussen 7 april en 19 mei op sociale media werden aangetroffen, waren Instagram (30,0%) en Facebook (28,9%) verantwoordelijk voor het grootste deel van de content die in deze periode werd gegenereerd, gevolgd door X (22,8%), TikTok (9,8%) en YouTube (8,5%).

In 16 van deze publicaties werd desinformatie op partijpagina's aangetroffen en er werden negen onderzoeken ingesteld bij de ERC.

Uit het onderzoek blijkt dat Chega de partij is die het meeste desinformatie verspreidt op sociale media . Zij zijn verantwoordelijk voor 81,3% van de gevallen. De PS, PSD en CDS hadden elk één incident en vertegenwoordigden 18,7% van de publicaties.

Video's zijn koploper in het format van desinformatie (56,3%), of het nu gaat om montages, bezuinigingen of bewerkingen van fragmenten, vóór een grote hoeveelheid statische beelden (43,8%), die vooral worden gebruikt om de resultaten van enquêtes of peilingen naar stemintenties te verspreiden, aldus het document.

Valse enquêtes of enquêtes die zijn ontwikkeld door bedrijven die niet geregistreerd staan bij de ERC, vormden de meest voorkomende vorm van desinformatie . In 31,1% van de gevallen werden deze onderzoeken ontdekt. Daarna volgde de verspreiding van teksten die afkomstig waren van media die niet geregistreerd staan bij de toezichthoudende instantie (25,0%).

Twee soorten desinformatie staan met hetzelfde percentage op de derde plaats: informatieve video's die op verschillende niveaus zijn gemanipuleerd en publicaties die de media of het journalistieke werk in diskrediet brengen (18,8%), terwijl nieuws dat is aangepast om een misleidende perceptie van de feiten te bevorderen op de laatste plaats staat (6,3%).

Bovendien vertoont de meerderheid van de ontdekte gevallen een ‘laag niveau van desinformatiepotentieel (43,8%)’, aangezien het om amateuristisch geproduceerde content gaat die eenvoudig kan worden geverifieerd via een zoekopdracht op internet.

Publicaties met een gemiddeld potentieel vertegenwoordigen 37,5% van de steekproef. Deze publicaties houden verband met decontextualisering van feiten of manipulatie van gegevens en zijn daarom moeilijker te verifiëren.

Slechts een klein deel van de geïdentificeerde gevallen kan worden geclassificeerd als een geval met een hoog potentieel voor misinformatie (18,8%). De inhoud ervan heeft namelijk geen enkel verband met de werkelijkheid en is vaak gecreëerd met behulp van kunstmatige intelligentie (AI).

De 16 berichten genereerden in totaal 197.471 interacties met het publiek, met 20.633 reacties en 12.368 shares. "Naar schatting zijn negen video's meer dan 3,5 miljoen keer bekeken, met name op Instagram en TikTok", aldus het onderzoek.

"De mate van vooringenomenheid wordt nog zorgwekkender als je kijkt naar de omvang van het bereikte publiek. Naar schatting zijn meer dan zes miljoen gebruikers van sociale media blootgesteld aan desinformatie verspreid door Portugese politieke partijen (...), met name over Chega", aldus het document.

Deze studie werd uitgevoerd op basis van het samenwerkingsprotocol dat werd ondertekend door de Regelgevende Autoriteit voor Sociale Communicatie en LabCom – Onderzoekseenheid Communicatiewetenschappen van de Universiteit van Beira Interior, dat tot doel had de aanwezigheid en processen van desinformatie in de context van de laatste parlementsverkiezingen te analyseren.