Het uur van de roofdieren
De conclusie dat de wereld verandert, is even elementair als irrelevant. Het probleem is dat het in de tijd waarin we leven, waarin het maar al te duidelijk is dat er wereldwijd grote veranderingen gaande zijn in onze manier van leven, niet altijd eenvoudig is te begrijpen wat er op het spel staat. Zonder een gestructureerde visie op de werkelijkheid begrijpen we niet alleen niet waar we zijn, maar is de kans ook veel kleiner dat we kunnen anticiperen op wat er zou kunnen gebeuren.
Het is daarom belangrijk om de mening te horen van geïnformeerde waarnemers met persoonlijke kennis van de wereldwijde politieke veranderingen. Iemand als Giuliano da Empoli die ruim 3 jaar geleden een boek publiceerde met de titel “ De tovenaar van het Kremlin” . En dat deed hij in een tijd waarin het ene deel van de wereld nog droomde van het Rusland van de tsaren, dat overliep van verfijning en literair en muzikaal artistiek genie, terwijl een ander deel uitkeek naar het magische thuisland van een zogenaamd egalitair systeem dat de nieuwe mens zou creëren. In de praktijk toonden beide partijen een bewonderende toewijding aan Rusland.
Maar zoals Empoli in mei 2023 uitlegde bij de opening van de New Casino Conferences bij de Gulbenkian Foundation, is Rusland totaal anders. Rusland lijkt meer op een Disneyland voor gangsters , wat Poetin maskeert met creatieve religieuze en historische verwijzingen, in de hoop het heilige gebruik van geweld te rechtvaardigen door zijn vermeende historische rechten te verdedigen.
Giuliano da Empoli heeft onlangs een nieuw boek gepubliceerd, waarin hij ditmaal ingaat op de krachten die liberale samenlevingen ondermijnen, krachten die de weg vrijmaken voor een nieuwe, niet-democratische en gewelddadig autoritaire wereld. In het verwarrende lawaai van dit zwarte gat dat het intellectuele en economische erfgoed van de afgelopen decennia lijkt te verslinden, is het de moeite waard om te proberen te begrijpen wat er gebeurt, en vervolgens te proberen te voorspellen wat er met ons zou kunnen gebeuren.
Het boek “ A Hora dos Predadores ”, nog niet vertaald in het Portugees, probeert de enorme transformatie die plaatsvindt te beschrijven. Empoli wijst op historische parallellen en probeert de actoren in deze transformatie te identificeren en karakteriseren. In zijn boek komen de volgende thema's aan bod: de zelfmoord van democratieën, rijken en geostrategie, nieuwe revolutionairen en de meesters van de technologie. Deze worden hieronder beschreven.
De zelfmoord van democratieënDe afgelopen 30 jaar hebben de buitengewone economische gevolgen van de globalisering ervoor gezorgd dat het overgrote deel van de wereldbevolking uit de armoede is gehaald. De mensheid heeft nu niveaus van welvaart bereikt die nooit eerder zijn bereikt. Toch brengt overvloed soms onaangename bijwerkingen met zich mee. De westerse politieke elites, die nu geen economische en sociale doelen meer hebben om voor te vechten, storten zich op de verdediging van identiteitsgedreven doelen die ze zelf met veel moeite hebben verzonnen. Daarbij negeren ze nadrukkelijk de problemen waarmee mensen te maken hebben. Er waren meerdere beleidsmaatregelen ter verdediging van gender-, LGBT+-, pro-immigratie-, antiracistische, antikolonialistische en anti-imperialistische zaken, die de overgrote meerderheid van de bevolking diep van binnen nooit heeft begrepen of als hun eigendom heeft erkend. Deze maatregelen begonnen de politieke agenda te domineren. Deze vervreemding van de realiteit lokte onvermijdelijk een reactie uit die uiteindelijk aan de oppervlakte kwam. En zo werd de zuivering van de wereld – die vormloos en zondig was geworden – door velen beschouwd als een dringend en legitiem doel. Traditionele politici verliezen aan invloed in democratische samenlevingen ten gunste van anderen die niet schuwen om geweld te gebruiken in hun confrontatie met de elites die zij verantwoordelijk achten voor de ondraaglijke culturele agressie. Deze nieuwe actoren verklaren met mobiliserende slogans de oorlog aan wat volgens hen de inperking is van de individuele vrijheden. Voorbeelden zijn vaccinatiecampagnes, de prioritaire verdediging van dieren en de planeet en, in het geval van Europa, de verdediging van het federalisme.
Imperiums en geostrategieNu de zaden van volksopstand worden gezaaid, wordt het steeds duidelijker dat de verzwakking van de westerse democratische samenlevingen een centraal geostrategisch doel is voor zowel de Russen als de Chinezen. Zonder de hulp van de tsaren, schrijvers of kunstenaars, en zonder het marxistische geloof, koos Poetin ervoor om in de cultus van de natie en traditionalistische waarden een instrument te vinden voor de wereldwijde bevestiging van zijn belangen, waarbij hij een nationalistische, conservatieve ideologie voedde met religieuze inspiratie. Tegelijkertijd werden propagandamiddelen ingezet voor de export van ideologie, waardoor de krachten van protest en haat zich konden richten op de vernietiging van vijandelijke kastelen. Het Russische epos is zeer succesvol en speelde onder meer een rol in de Brexit-overwinning en de dubbele verkiezing van Trump. Voor Poetin had de situatie niet ingrijpender kunnen zijn dan toen Amerika, de onbetwiste leider van de liberale orde, de handen ineensloeg om de democratische wereld te vernietigen.
Geschiedenis, in tegenstelling tot wat sommigen beweren, wordt gemaakt door mannen die de loop van gebeurtenissen beïnvloeden. En Trump is een politiek dier dat wonderen verricht in onze tijd. Het lukt hem de wereld los te weken van zijn denkbeeldige agenda, die hij meedogenloos in een stortvloed aan beslissingen over alle tijdzones heen deponeert. Voor Empoli is Trump het perfecte voorbeeld dat ‘ er geen verband bestaat tussen intellectuele capaciteit en politieke intelligentie’. Trump leest geen boeken. Sterker nog, hij leest helemaal niets, zelfs niet de samenvattingen die zijn adviseurs voor hem opstellen. Trump leeft van mondelinge communicatie, waardoor “het onmogelijk is om hem een louter gestructureerde gedachte over te brengen” . Met Trump zijn we lichtjaren verwijderd van de kennis die wordt vergaard op universiteiten of in studiecentra, maar we staan wel heel dicht bij de oppervlakkige en directe emoties van de anonieme kiezer. Het probleem is dat wanneer je de autosleutels en de huissleutels overhandigt aan iemand met deze intellectuele en morele structuur, je geconfronteerd wordt met onverwachte gevolgen. Zoals nu ook gebeurt met de economie en de internationale handel. Trump is zonder enige twijfel het grote inspirerende voorbeeld van de huidige vernietigers van de instellingen en regels van onze samenleving. Maar het is niet het enige. Met meer of minder succes creëren zijn volgelingen eilanden van bevrijdend geweld. Ze verbleken alleen als ze op hun pad een andere revolutionair van groter kaliber tegenkomen, aan wie ze uiteindelijk eer bewijzen. Het is alleen zo dat de natuurkunde verhindert dat ze allemaal tegelijkertijd het belangrijkst zijn. Op dit punt zijn de nieuwe revolutionairen niet langer marginaal, want chaos is niet langer het wapen van de rebellen, maar is het kenmerk geworden van de dominante klasse. Het is nog niet duidelijk welke toekomst deze revolutionairen nastreven, die vastbesloten zijn om vernietiging te zaaien. Zoals de geschiedenis ons leert, wordt de vernietiging van een politiek-economische realiteit gevolgd door een nieuwe normaliteit. Soms beloont dit juist een klasse die niet eens deelnam aan de vorige fase van de verschroeide aarde. Tegenwoordig is het niet meer mogelijk om te begrijpen of deze revolutionairen nog een ander doel hebben dan alleen het uitoefenen van macht en persoonlijke verrijking. Wat we wel weten, is dat de verovering van de macht grote middelen vergt. Het succes van revolutionairen hangt dus af van de financiële steun van degenen die bereid zijn zich aan te sluiten bij de veroveringsbeweging. Deze vrijwillige actoren kunnen uiteindelijk hun gedane investeringen terugverdienen, doordat ze op hun eigen tempo en in hun voordeel de beslissingen van de nieuwe macht kunnen overnemen.
De heren van de technologieDe helden van Silicon Valley zijn voorbeelden van onvoorstelbaar succes, dankzij de kwantumvooruitgang waarmee ze onze beschaving vooruit hebben geholpen. Ze vonden chips uit – temden de machines die ze gebruikten – en eindigden met het opleggen van technologie als een soort plasma waarin mensen samensmelten om de kracht van de goden te delen. Op hun weg naar succes, waarbij ze leerden zich niet te houden aan de heersende regels en alle beperkingen en formaliteiten van de pre-technologische maatschappij te omzeilen, werden deze nieuwe meesters rijk op een manier die nog nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid is voorgekomen. En de hele wereld verwelkomde zichzelf enthousiast onder de magische vleugels van deze technologie, gemaakt van software en hardware die onmisbaar werden voor het leven. Politici begonnen hen op hun beurt een schrijnende vazalschap te betalen, zonder zich te bekommeren om wat deze helden vertegenwoordigden, afgezien van de algoritmes en gadgets die ze verkochten. Over het algemeen waren ze immers volstrekt cultureel analfabeet. Bovendien hadden deze mannen zelfs een menselijk gezicht, aangezien ze voortkwamen uit de intellectuele broederschap van Californië, een gemeenschap die zich bekommerde om mensen, hun kwaliteit van leven en zelfs om de gezondheid van de planeet. Voor de makers van Pay Pal, Facebook, Amazon, Linkedin, Tesla, Uber, Netflix, Star Link en zoveel andere domeinen was het een kwestie van oneindige rijkdom die ze in zo'n korte tijd verwierven en die hen galactische macht gaf. Vroeg of laat zou deze macht hun lot beïnvloeden en hen doen bezwijken aan de duizeligheid om de wereld te kunnen vormgeven, een wereld waarvan ze, op basis van hun eigen ervaringen, dachten dat die onvolmaakt was. De politiek ingaan was slechts een kwestie van kansen, en voor Peter Thiel, de schaduwkardinaal van de beweging, gebeurde dat al tijdens Trumps eerste ambtstermijn. Het gebrek aan voorbereiding van de nieuwe president zorgde er echter voor dat Thiel niet kon doorbreken. Peter Thiel verlaat in stilte het toneel, om in de tweede ronde terug te keren met wapens en bagage, met een uitgewerkt plan en een tijdschema voor een bliksemsnelle verovering. Hij nam zijn partners mee, onder leiding van Elon Musk, en met hen genoeg geld om de kosten van de verkiezingscampagnes te betalen, in het bijzonder die van Trump. Inmiddels is het Thiel al gelukt om zijn mannen op sleutelposities in het Amerikaanse bestuur te plaatsen, posities die ze delen met de sterren van Fox News. Peter Thiel zou geobsedeerd zijn door het behoud van zijn rijkdom, met name op het gebied van belastingen. Elon Musk heeft daarentegen een meer hallucinogene connectie met geld. Beiden delen de ambitie om de wereld om te vormen tot een realiteit die, zo zeggen zij, nieuw is, maar die uiteindelijk onverwachte parallellen vindt met de droomverkopers uit de jaren dertig. Eerlijkheidshalve kunnen Thiel en Musk als fascisten of nazi's worden beschouwd. Op dit moment zijn zij de echte winnaars, omdat ze erin geslaagd zijn de federale instanties die hun activiteiten reguleren te ontmantelen en, naar verluidt, onlangs nog meer miljardencontracten van de federale staat hebben verworven voor hun algoritmes en technologieën. De echte invloed van deze groep supermachten zal pas echt op de proef worden gesteld als het Congres instemt met de fantastische belastingverlaging van een biljoen dollar . Het zou onverwacht, maar niet onmogelijk zijn als Trump zijn beloften niet nakomt, aangezien hij een groot risico ziet op sociale protesten die een einde zouden kunnen maken aan zijn heerschappij. Hitler, een goede vriend van de kapitalisten en industriëlen die hem aan de macht hadden geholpen, had er ook geen moeite mee om zijn miljonair-aanhangers te belasten – tot het punt van totale financiële uitputting – in naam van het verdedigen van het brood van de Duitse arbeiders.
Het boek van Giuliano da Empoli eindigt met een citaat van Joseph de Maistre, minister van Lodewijk XVI, die na de Franse Revolutie zijn toevlucht zocht in Zwitserland:
We moeten de moed hebben om toe te geven dat we de revolutie die we meemaken lange tijd niet begrepen. We hebben het lange tijd als een voorbijgaande gebeurtenis beschouwd. Maar we hadden het mis, dit is een nieuw tijdperk.
We weten dat de revolutie ten tijde van Maistre niet tijdelijk was en dat de gevolgen ervan vandaag de dag, 250 jaar later, nog steeds merkbaar zijn. Empoli vraagt onze aandacht om voorbereid te zijn op een nieuw tijdperk – en de nieuwigheden die het met zich meebrengt – dat onder andere de “ oplegging van de wil van de sterke door het vrije gebruik van de bijl en het zwaard ” veronderstelt.
Volgens Empoli “ opent zich voor ons een tijdperk van grenzeloos geweld, terwijl de verdedigers van de vrijheid bijzonder slecht voorbereid lijken op de uitdaging die hen te wachten staat .”
Wij wachten dus vol spanning op de scènes uit de volgende hoofdstukken.
observador
