De antropoloog die door de VS reisde om de verdeeldheid in het land te begrijpen: 'Ik ontmoette mensen die niet zoals ik denken'

Anand Pandian komt uit een Indiase familie. Hij werd geboren en groeide op in de Verenigde Staten, waar hij ook zijn carrière opbouwde.

Als hoogleraar antropologie aan de Johns Hopkins University in Baltimore, Maryland, en voorzitter van de Society for Cultural Anthropology (SCA) reisde hij acht jaar lang door het land om de diepe verdeeldheid onder Amerikanen in een gepolariseerde samenleving te onderzoeken.

Hij was geïnteresseerd in het ontwikkelen van informele en intieme gesprekken met gewone mensen die een ander wereldbeeld hebben dan het zijne, om zo de redenen te begrijpen die hen ertoe brengen om op een bepaalde manier te denken.

Pandian ontdekte dat psychologische muren sterk verankerd zijn in emoties als wantrouwen, achterdocht, ongemak en scepsis, die mensen vaak isoleren.

Op basis van de ervaringen die hij tijdens zijn reizen opdeed, heeft hij onlangs een boek gepubliceerd met de titel Something Between Us : The Everyday Walls of American Life, and How to Take Them Down, waarin hij de resultaten van zijn onderzoek deelt.

BBC News Mundo, de Spaanstalige nieuwsdienst van de BBC, sprak met Anand Pandian over zijn ontdekkingen.

BBC News Mundo - De afgelopen acht jaar heb je als antropoloog door de Verenigde Staten gereisd om de psychologische muren te doorgronden die je land verdelen. Waarom? Hoe ben je op dit idee gekomen?

Anand Pandian - Wij antropologen richten ons op het culturele leven van mensen, op de sociale relaties die hun leven vormgeven. We willen de historische, sociale en culturele context begrijpen die hen ertoe aanzet zich op een bepaalde manier te gedragen.

Er zijn veel soorten muren, zoals de muren van onze gebouwen die ons fysiek van elkaar scheiden, maar er zijn ook metaforische of psychologische muren, zoals wantrouwen, argwaan, het gevoel van ongemak en scepsis dat mensen vaak voelen wanneer ze ideeën en verhalen horen die voor hen onbekend klinken en niet passen bij hun beeld van de werkelijkheid.

BBC News Mundo - Psychologische muren, zoals wanneer we zeggen dat anderen in een bubbel leven en we ons er niet van bewust zijn dat we zelf ook in onze eigen bubbel leven.

Pandian - Ja, het is waar dat we in onze eigen bubbels leven. Een van de belangrijkste redenen waarom ik besloot dit werk te doen, is omdat ik het land buiten mijn eigen bubbel wilde bekijken en me daarin wilde inbeelden.

Toen Donald Trump de verkiezingen van 2016 won, besefte ik dat er veel mensen waren die anders dachten en andere standpunten bekleedden. Als antropoloog moest ik begrijpen hoe we in deze situatie waren beland, met name wat betreft het migratievraagstuk. Ik wilde weten of er wel echt plaats is voor mensen van diverse afkomst.

Terwijl ik deze situaties onderzocht, realiseerde ik me steeds weer hoe geïsoleerd mensen zijn in hun dagelijks leven.

BBC News Mundo - Kunt u mij een voorbeeld geven dat deze isolatie illustreert?

Pandian : Ik heb dit gezien in de gated communities die in dit land zo gewoon zijn geworden, en in alle beveiligingstechnologie die persoonlijke ontmoetingen met vreemden vervangt. Deurbellen met camera's als alternatief voor het simpelweg openen van de deur wanneer er iemand aanklopt.

Er zijn dagelijkse gewoontes die een teken van isolatie zijn, zoals minder op straat rijden, meer tijd doorbrengen met kennissen of vertrouwen op steeds grotere auto's die zijn ontworpen om bescherming te bieden tegen mogelijke gevaren.

Ik ben tot het besef gekomen dat al deze gewoontes om onszelf te beschermen, ons af te zonderen en te isoleren, veel te maken hebben met de ideeën die de verbeelding van zoveel Amerikanen lijken te prikkelen. En dat is het verhaal dat ik in dit boek probeer te vertellen.

BBC News Mundo - Wat was de meest onverwachte ervaring in al die jaren dat je door het land hebt gereisd? Wat had de grootste impact op je persoonlijke leven? Het ontmoeten van mensen met een andere kijk op de wereld dan jij.

Pandian : Het was een heel interessante ervaring, omdat ik ontdekte dat mensen met een andere kijk op de wereld, andere politieke ideeën en een heel andere manier van begrijpen wat het land nodig heeft en wie wij als Amerikanen zijn, heel anders reageren.

Ik was verrast dat sommige mensen veel flexibeler waren dan ik had verwacht en heel bereidwillig om met mij te praten, om te reflecteren op onze ideeën en om de verschillen in onze meningen te verkennen. Soms bereikten ze zelfs een compromis.

Ik denk bijvoorbeeld aan een van de personages waarover ik schrijf in het boek, Paul, een makelaar in North Dakota.

Hij is zijn hele leven al Republikein en is zeer toegewijd aan de standpunten van de partij. Aan de andere kant was hij ook een voorstander van bodem- en waterbehoud. Ook over kwesties als immigratie nam hij heel andere standpunten in dan zijn partij.

Het was een aangename verrassing om te zien dat iemand met wie ik niet verwacht had veel gemeen te hebben, een veel genuanceerder standpunt bleek te hebben. Uiteindelijk was er gewoon veel om over te praten.

BBC News Mundo - En hoe was de ervaring met de meest onverzettelijke?

Pandian - Ik heb ook mensen ontmoet met wie we niets te delen hadden. We konden geen overeenstemming bereiken. Er was geen manier om tot overeenstemming te komen, en in die gevallen was de hoop simpelweg te begrijpen waarom onze verdeeldheid zo diep zat.

Een voorbeeld hiervan is de persoon die ik Frank noem in het boek, een kleine zakenman uit een stadje in het zuiden van Michigan. Ik ontmoette hem op een libertarische conferentie in Las Vegas, bezocht zijn stadje en bracht er een paar dagen door.

Hij bezocht me in Baltimore en we hielden jarenlang contact. In die tijd bespraken we veel, vooral tijdens de pandemie, over onderwerpen als vaccins en de noodzaak om mondkapjes te dragen, politiek, economie, migratie en vele andere zaken. Maar in beide gevallen hadden we radicaal verschillende perspectieven.

Wat ik in het boek probeer te laten zien, is hoe ons eigen mediale ecosysteem, waar we onze informatie vandaan halen en hoe we ons eigen realiteitsbesef ontwikkelen, de onmogelijkheid van dit wederzijds begrip sterk hebben beïnvloed.

BBC News Mundo - Wat was uw ervaring met blanke nationalisten in Tennessee, als we het hebben over de moeilijkheid om tot een akkoord te komen?

Pandian - Ik ging naar een bijeenkomst van blanke nationalisten in Shelbyville, Tennessee, waar mensen betoogden dat verschillende rassen eenvoudigweg niet naast elkaar konden bestaan. Ze pleitten voor het idee om de VS te verdelen in een reeks etnostaten, waarbij ieder ras zijn eigen land zou hebben.

BBC News Mundo - Was dit het meest extreme gezicht dat je tijdens je reizen hebt gezien?

Pandian - Het doel van het boek is niet zozeer om de nadruk te leggen op extremen, maar om te laten zien hoe extreme ideeën heel gemakkelijk genormaliseerd kunnen worden.

Ik zou zeggen dat de krachten van isolatie, achterdocht, wantrouwen en scepsis in onze maatschappij op zekere wijze zijn geïntegreerd in ons dagelijks leven.

Het boek gaat in veel opzichten over wat we als normaal zijn gaan beschouwen en wat er kan gebeuren als omstandigheden van radicale isolatie en afzondering voor zoveel mensen normaal worden.

Dit project gaat over isolatie en probeert te begrijpen waarom isolationistische maatregelen zo machtig zijn geworden in dit land, tot het punt waarop mensen zich inbeelden dat ze zichzelf volledig isoleren van de rest van de wereld en van mensen die niet op hen lijken.

De conclusie die ik heb getrokken, is dat we politiek isolationisme niet kunnen begrijpen zonder de alledaagse isolatie te analyseren.

BBC News Mundo - Hoe kunnen sociale isolatie en polarisatie worden verminderd, vooral nu een politiek verhaal zich verspreidt dat mensen verdeelt in bondgenoten en vijanden, dat draait om haat?

Pandian - Dit heeft te maken met hoe wij de grondslagen van sociale uitsluiting en discriminatie begrijpen.

Ik denk dat we vaak aan haat denken, een zeer sterke en actieve emotie. En er zijn zeker aanwijzingen voor haat in dit land.

Maar onverschilligheid is net zo gevaarlijk, en in sommige opzichten zelfs gevaarlijker omdat het moeilijk te zien is. De onverschilligheid van je niet om anderen bekommeren, van niet opletten, van niet opmerken. En in veel opzichten is dit een boek over de effecten van onverschilligheid.

Wat ik uit dit onderzoek heb geleerd, is dat er een wezenlijk verschil is tussen muren die elke relatie met buitenstaanders uitsluiten en meer open en poreuze muren die nog steeds de mogelijkheid bieden om een relatie aan te gaan met plaatsen, mensen en ideeën die vreemd voor ons zijn.

We hebben dit soort openheid nodig om te ontdekken hoe we samen in de wereld kunnen leven. En op dit punt, denk ik, wordt deze psychologische dimensie heel belangrijk.

Hoewel we vaak de neiging hebben om ons te isoleren, hebben we ook ervaring met sociale bewegingen die zich richten op het samenbrengen van mensen, het creëren van onverwachte allianties en het vinden van manieren om samen te leven.