WEL PRATEN: Marieta Żukowska - Ik wil dat vrouwen in zichzelf geloven

Ze bezit een kalmte en wildheid. Subtiliteit en kracht. Marieta Żukowska – een van de meest expressieve actrices van haar generatie – keert terug in de intieme film "The Bow Test", over een vrouw die oog in oog komt te staan met haar verleden. In een interview met Well.pl deelt ze haar reflecties op adolescentie, moederschap, het lichaam, tederheid, gemoedsrust, de kracht van vrouwen en mode, die vreugde zou moeten brengen, geen onzekerheid. Dit interview zit vol emotie – en troost.

Marieta Żukowska over haar nieuwe rol in "The Bow Trial"

Paulina Brzozowska, Well.pl: Laten we het hebben over je nieuwste rol. "The Bow Test" is een verhaal over een vrouw die worstelt met een mysterie, maar ook met haar eigen emoties. Wat raakte je het meest in dit verhaal – als actrice én als vrouw?

Marieta Żukowska: Weet je wat, ik was door veel dingen geraakt. Allereerst: het mysterie. En het ongelooflijke landschap van het Griekse eiland Thassos, waar we de film hebben opgenomen. Dit eiland... het is geen doorsnee plek.

Thasos is het eiland van Dionysus. En Dionysus is een god die zowel goed als kwaad belichaamt, in staat om mensen tot passie en verlangen aan te zetten. Op een bepaald moment in de geschiedenis riepen mensen hem tot leven, vooral toen alles in hen begon te koken. Deze Dionysusrituelen – waanzinnige rituelen – waren een manier voor de samenleving om emoties te uiten.

We besloten er ook direct na de pandemie te filmen. Het was een moment waarop we allemaal behoefte voelden aan deze waanzin, deze uitademing. Daarom gingen we in februari naar Thassos – daar vindt de Wild Dionysia plaats. En die energie was daar echt aanwezig.

En hoe zit het met Marta, jouw heldin?

Marta is bevroren. Tien jaar lang heeft ze geen vreugde, geluk of pijn gevoeld. Ze straft zichzelf intens, maar ik wil niet onthullen waarom – je moet de film kijken. Ik vond het ongelooflijk interessant dat de Griekse 'adem' van de film – de archetypen die we onderzoeken – diep in ons verankerd zijn. En hoewel we proberen ons ervan te bevrijden, is het misschien beter om ze gewoon te begrijpen en te accepteren.

Marta weigert bepaalde dingen uit haar verleden te accepteren – het trauma uit haar jeugd, de verdwijning van haar vader, en later de verdwijning van haar man. En wanneer ze na tien jaar terugkeert naar het eiland, een plek die ze ooit zonder hem verliet, confronteert ze de moeilijkste emoties.

Het lijkt een beetje op shocktherapie. Er zijn therapieën die jaren duren, en andere – zoals Hellingers configuraties – die heel intens zijn. En dan zijn er nog crashtherapieën: je confronteert je grootste angst, zoals arachnofobie. En zo werkt dit eiland precies. Het schokt haar, triggert trauma's, maar – paradoxaal genoeg – begint het ze ook te helen.

Voor Marta is deze plek dus zowel traumatisch als helend?

Ja. Het eiland wordt haar moeilijkste trigger – net als in de psychologie – die alles wat verborgen is, losmaakt. Marta ging er ooit op vakantie en kwam terug zonder haar man, maar met een enorme emotionele last. Tien jaar later, nu haar zoon opgroeit en de realiteit steeds harder op haar deur klopt, kan ze het niet langer ontkennen.

Dit eiland werkt als een katalysator. Enerzijds roept het de moeilijkste emoties bij haar op, anderzijds leidt het tot catharsis. Asos is prachtig. Het heeft een overweldigende natuur. Er is de zogenaamde "Aphrodite's Traan" – een natuurlijke rotsformatie in de zee waar vrouwen naartoe kwamen om te huilen, zichzelf te reinigen en zich open te stellen voor de liefde. Er is een scène in de film waarin we daar dansen met een Griekse vrouw – het is een subliminale boodschap. Wij geloven dat cinema op dit niveau werkt.

Deze symboliek lijkt erg krachtig. Heb jij een plek in je leven zoals die van Marta Tasos – iets dat je helpt om weer bij jezelf te komen?

Ja, ik heb zulke plekken. Als ik verdwaal, ga ik naar de bergen. Ik ben een hooglander, ik kom uit de bergen. Of ik ontsnap naar de pure natuur – naar de wildernis. Ik weet dat Warschau of Rome een ongelooflijke energie geven, maar ze onderdrukken ook ware intuïtie. Ze geven zoveel, maar nemen ook zoveel weg.

Ik heb een huis in Toscane, op een compleet ongerepte plek. Daar keer ik terug naar mijn roots. Ik word nu al enthousiast bij de gedachte aan hoeveel energie het me zal geven. In de winter ga ik vaak naar het Tatragebergte – niet om te skiën, maar om te wandelen. Het is mijn manier om terug te keren naar mezelf. Op zulke momenten vind ik kracht, evalueer ik dingen opnieuw en begin ik helemaal opnieuw. Net als in het leven.

Marieta Żukowska over vrouwelijkheid en volwassenheid

Je zei ooit dat een vrouw, naarmate ze ouder wordt, haar leven zou moeten reorganiseren en heroverwegen. Hoe zie je volwassen vrouwelijkheid vandaag de dag en dit proces van haarzelf worden?

Dat is een interessante vraag. Weet je, ik ben afgestapt van het woord "moeten". Ik denk dat het allemaal vanzelf gaat. Het leven, ons hart – ze bieden ons oplossingen op het juiste moment.

Aan de ene kant betekent ouder worden rimpels en een ouder wordend lichaam, maar aan de andere kant is het een les. Er zijn altijd afwegingen in het leven. Elke moeilijke rol die emotioneel een tol van me eist, brengt ook enorm veel empathie en begrip voor mezelf en anderen met zich mee. Het is geen verlies, integendeel. Ik geloof dat volwassenheid vreugde brengt. Mijn leven in de veertig is veel rustiger en bevredigender dan toen ik jonger was. Die tijd was moeilijker.

Ik was laatst jarig. Mijn dochters bakten een taart voor me – precies zoals ik hem graag heb. De cadeaus kwamen recht uit mijn hart. En dat is genoeg voor mij. Mijn verwachtingen zijn veranderd. Ik hoef niemand meer iets te bewijzen – of ik nu het perfecte huis, de perfecte auto of de perfecte handtas heb. Ik ben blij als ik iets moois heb, maar het is niet langer mijn topprioriteit.

Doet u het vandaag meer voor uzelf dan voor anderen?

Ja. En het is een prachtig gevoel – wat een opluchting. Ik heb het recht verdiend om niet langer voor alles te hoeven vechten. Natuurlijk – ik vecht nog steeds voor nieuwe rollen en projecten. Nu begin ik ook een bedrijf met mijn zus, omdat ik zo graag creëer. Wanneer je verschillende activiteiten combineert – theater, tv-series, mode – hoef je niet langer alles ondergeschikt te maken aan één vakgebied. Je creëert zonder druk, met plezier.

Ons nieuwe project is een conceptstore. We willen vrouwen mooie, waardevolle dingen bieden – niet alleen mooi, maar ook authentiek. Zonder bombastische pracht of arrogantie. Ik geloof dat vrouwelijkheid schuilt in deze lichtheid en spontaniteit, zoals een kaas- en tomatenschotel aan een gedeelde tafel. Het bevrijdt ons van de druk van een perfect, gereguleerd leven.

Klinkt heel erg als de slow life filosofie.

Omdat het logisch is. Geld bepaalt niet wie je bent. Warren Buffett rijdt in een oude Volvo en hoeft dat aan niemand te bewijzen. Het mooiste is wanneer je je ervaring en middelen kunt gebruiken om anderen te helpen. Helpen heeft de hoogste emotionele vibratie – het geneest echt.

Het woord 'tederheid' komt vaak voor in je interviews. Hoe heb je geleerd om teder met jezelf om te gaan?

Het was een lange weg. Ik stelde hoge eisen aan mezelf – als meisje, als violiste en later als filmstudente. Ik streefde naar perfectie. Ik was streng. Pas na verloop van tijd begreep ik dat het niet om perfectie ging.

Ik herinner me een gesprek met een psycholoog toen ik 25 was en me aan het voorbereiden was op mijn rol in "The Unmoved Mover". Ze zei tegen me: "Je kunt alleen doen waar je goed in bent. De rest is niet aan jou." En dat was een keerpunt. Ik begon mijn eigen vriendin te zijn. Ik stopte met mezelf te straffen, ik begon mezelf te belonen.

Heb jij dagelijkse rituelen die je helpen om deze tederheid terug te vinden?

Ja, een paar heel simpele dingen. Ik heb vrienden die voor mij als psychotherapie zijn – onze gesprekken, grapjes en tijd samen zijn onbetaalbaar. Ik waardeer ook tijd met mijn gezin – samen op vakantie, samen eten, naar de film gaan, over films praten. Zulke simpele, mooie dingen scheppen een band.

Elke dag probeer ik dankbaar te zijn – voor de kleine dingen, voor wat ik heb bereikt. 's Avonds bedank ik mezelf, zelfs voor de kleine dingen. En als iets niet lukt, heb ik een andere dag, een nieuwe kans. Ik beoefen ook transcendente meditatie. Het helpt me mijn emoties te kalmeren en stress te beheersen. Vroeger waren mijn emoties wild, maar nu leer ik mezelf te vertellen: "Rustig maar. Straks."

Dit vereist volwassenheid en werk aan jezelf.

Ja, maar het is het waard. Te midden van heftige emoties is het makkelijk om iets te doen waar we later spijt van krijgen. En vrede geeft ons perspectief. Tegelijkertijd geloof ik dat we gepassioneerd moeten leven – de moed moeten hebben om onze dromen te verwezenlijken. Het leven is bedoeld om te genieten met de mooiste kleuren.

Marieta Żukowska over mode en stijl

En mode? Het is je tweede passie. Wat betekent het vandaag de dag voor je?

Voor mij is mode een vorm van expressie. Esthetisch, vrolijk, creatief. Ik vind het geweldig – maar niet als een race, niet als een verplichting. Het is eerder een kans om iets over mezelf, over mijn humeur, te uiten. En dat is precies wat onze Concept Store, die ik binnenkort samen met mijn zus open, wil zijn: een plek van schoonheid en authenticiteit, waar vrouwen iets kunnen vinden waar ze blij van worden – zonder druk, zonder arrogantie. Gewoon – iets dat bij ze past.

Wat zegt jouw stijl over jou vandaag de dag?

Tegenwoordig zou ik mezelf vertellen dat mijn stijl niet blindelings trends volgt. Voor mij is mode meer dan alleen seizoenstrends – het is een uiting van gezond verstand, een bewuste keuze. Ik kies voor hoogwaardige items, vaak van Poolse merken. Dat zijn betaalbare items waar ik plezier aan beleef. Ik ben niet bang om dezelfde jurk meerdere keren te dragen. Stijl is iets persoonlijks, iets dat je zelfvertrouwen geeft. Als je zelfvertrouwen hebt, ben je minder bang om beoordeeld te worden.

Ik zoek naar kwaliteit, originaliteit en tijdloze stukken. Mode is mijn zwakte, dat geef ik toe – het kan me opvrolijken. Ik koop snuisterijen; ik ben er niet dol op, maar ik trakteer mezelf graag op een mooi kledingstuk, een lamp, een schilderij. Het hoeft niet duur te zijn. Iets dat me een glimlach bezorgt, is genoeg.

Is er iets dat altijd deel zal uitmaken van jouw mode-identiteit?

Ja. Ik heb een enorme zwak voor accessoires. Ik kan meer geld uitgeven aan accessoires dan aan kleding. Ik heb de vintage handtassen van mijn moeder – prachtig, tijdloos en vol emotie. Ik draag ze bij belangrijke gelegenheden omdat ze me kracht geven. Dan voel ik dat mijn moeder, die altijd in me geloofde, bij me is. Het is ongelooflijk symbolisch.

Daarnaast sieraden. Die draag ik altijd. Ik vind het heerlijk om ze te creëren. Nu lanceren mijn zus en ik een nieuwe collectie. Direct, zonder tussenpersonen, op eigen kosten. Het wordt een conceptstore – stukken die we zelf hebben geselecteerd, prachtig en verkrijgbaar voor een goede prijs. Het is onze passie.

Ik ben dol op schoenen en handtassen. Soms kleed ik me simpel, en dan zijn ze de finishing touch. Je kunt dezelfde jurk meerdere keren dragen en er compleet anders uitzien.

Ik wil dat vrouwen in zichzelf geloven en zich niet druk maken om meningen. Ze weten wat voor hen werkt, wat hen laat stralen. Stijl staat voor avontuur, plezier en zelfvertrouwen.

Wat doe je in je vrije tijd als je niet op het podium staat?

Ik bedenk sieraden. Ik ontwerp accessoires. Het ontspant me. We hebben een landhuis dat mijn vrienden en ik samen, in etappes, aan het renoveren zijn. Dit huis heeft me geduld geleerd. Ik besefte dat resultaten niet meteen zichtbaar hoeven te zijn. Er is een hangmat waar iedereen om vecht – als ik er eindelijk op lig, begin ik nieuwe dingen te creëren.

Ik heb een grote droom: in november onze conceptstore openen. We willen dingen aanbieden waar vrouwen echt van genieten.

Ik herinner me dat ik ooit een vrouw op het vliegveld zag met een ring die ik had ontworpen – naar het voorbeeld van mijn eerste theaterprijs. Ik was zo ontroerd. Het was magisch. Creëren geeft me enorm veel vreugde, bijna net zoveel als theater. Het is de andere kant van mijn leven.

Wat geeft jou het meeste plezier bij het creëren?

Als ik zie dat iets wat ik heb gemaakt iemand blij maakt. Als vrouwen mijn sieraden dragen, voelen ze zich mooi. Ik geloof dat de schoonheid om ons heen onze innerlijke wereld vormgeeft. Ik zag ooit een TED Talk waarin de spreker zei: "Doe iets creatiefs, en je ziel zal groeien." Daar geloof ik echt in.

Ik geloof ook in de kracht van stenen. Ik draag momenteel citrien – het helpt me om helder van geest en scherp van gedachten te blijven. Soms kies ik voor saffier – een uitdagende steen die alleen werkt als je intenties zuiver zijn. Sieraden hebben voor mij een ziel.

Wat is jouw houding ten opzichte van de materiële wereld?

Ik geloof dat kunst een positieve invloed heeft op de geestelijke gezondheid. Zwitserland is een pilot gestart waarbij psychiaters museumbezoeken voorschrijven – kunst kan helpen bij depressie en angst. Het is fantastisch.

Tegenwoordig leven we in een wereld waar waarde vaak in geld wordt uitgedrukt. Maar dat leidt nergens toe. Het zijn de simpele dingen, de kleine vreugden, die de sleutel tot geluk zijn. Het is niet de moeite waard om je zorgen te maken over wat anderen van je denken. Het is jouw leven – focus op jezelf, op wat goed is aan jou.

Als je jezelf 20 jaar geleden zou kunnen ontmoeten, wat zou je dan tegen de jonge Marita zeggen?

Ik zou haar vertellen dat ze een geweldig meisje is. Dat ze dapper zal zijn. Dat ze geen glazen plafond voor zichzelf moet bouwen. Dat ze niet bang hoeft te zijn.

Het doet me pijn hoezeer ik mezelf als tiener heb onderschat. En toch was ik toen al waardevol. Deze leeftijd is een tijd van transformatie, van je verloren voelen. Maar het is de moeite waard om te proberen, zelfs als iets niet lukt. Het opnieuw proberen. En je dromen volgen.