Geesteswetenschappen: de sleutel tot het in evenwicht houden van de wereldwijde technologische revolutie

De afgelopen decennia hebben overheden en bedrijven zich gericht op het bevorderen van technologisch onderwijs. Robotica, kunstmatige intelligentie en nanotechnologie worden gepromoot om jongeren voor te bereiden op de wereldeconomie. Deze aanpak negeert echter een cruciale dimensie: reflectie op de sociale, culturele en ethische gevolgen van wetenschappelijke vooruitgang.

Historische voorbeelden bevestigen dit. De atoombom markeerde een technologische mijlpaal, maar verwoestte ook Hiroshima en Nagasaki, met littekens die tot op de dag van vandaag zichtbaar zijn. Evenzo hebben ontwikkelingen in de wapenindustrie recente conflicten in Irak, Afghanistan, Oekraïne en Palestina aangewakkerd. Technologie zonder ethische basis kan een massavernietigingswapen worden.

Tegenwoordig staan we voor een extra uitdaging met kunstmatige intelligentie. Hoewel het deuren opent naar innovatie, brengt het ook bedreigingen met zich mee, zoals misinformatie via deepfakes , het verlies van privacy door trackingsystemen en het verdwijnen van banen door automatisering. Op de lange termijn bestaat zelfs de vrees dat de mensheid de controle zal verliezen door de steeds autonomere systemen.

De geesteswetenschappen – filosofie, geschiedenis, kunst, literatuur, cultuurwetenschappen – bieden de nodige instrumenten om het evenwicht te bewaren in het licht van de technologische revolutie. Het gaat er niet om innovatie af te wijzen, maar om deze te voorzien van een ethisch kader dat verantwoorde besluitvorming mogelijk maakt.

Een onderwijs dat uitsluitend op technologie gericht is, riskeert generaties die afhankelijk zijn van algoritmen en een gebrek aan kritisch denkvermogen of creativiteit hebben. Integratie van de geesteswetenschappen daarentegen zorgt ervoor dat burgers in staat zijn om de gevolgen van elke wetenschappelijke vooruitgang te bevragen, te bespreken en te evalueren.

In een steeds digitaler wordende wereld moeten we de menselijke dimensie van het onderwijs herstellen. Alleen zo kunnen we competente professionals opleiden die geen 'robots' zijn, maar mensen die begrijpen dat technologie de maatschappij moet dienen, en niet andersom.