De verovering van Mars: is de meest ambitieuze droom van Elon Musk volgens de wetenschap haalbaar?

De ultieme ambitie van Elon Musk als opperbevelhebber van SpaceX beperkt zich niet tot het lanceren van satellieten of herbruikbare raketten: de magnaat droomt van een vloot die de mensheid kan evacueren als de aarde instort en kolonies kan stichten op Mars .

Er zijn echter op deze interplanetaire horizon meer twijfels dan zekerheden en steeds meer wetenschappers trekken de levensvatbaarheid van deze Messiaanse beloften in twijfel.

De wens om andere werelden te verkennen is niet alleen een kwestie van wetenschappelijke impuls; het is nauw verbonden met een kapitalistische logica : elk geannexeerd gebied opent de deur naar nieuwe mogelijkheden.

Door de geschiedenis heen zijn grote menselijke migraties in verband gebracht met overbevolking, uitputting van hulpbronnen, het streven naar vrijheid en concurrentievoordeel. Mars lijkt nu het nieuwe gebied te zijn waar diezelfde drang naar expansie zich manifesteert.

Sommige experts zijn het echter nog steeds niet eens met deze kolonisatievisie. En dat komt niet door de technische tekortkomingen van Starship – vijf van de negen lanceringen mislukten – want het is een experimentele raket. De echte controverse draait om de wetenschappelijke en ethische haalbaarheid van dit project.

Een van de meest uitgesproken tegenstanders is astrofysicus Adam Becker , die het "het domste wat iemand ooit zou kunnen nastreven" noemde toen hem werd gevraagd naar de mogelijkheid om naar de rode planeet te verhuizen.

In zijn recente boek More Everything Forever betoogt Becker dat de aspiraties van Musk en Jeff Bezos om Mars te veroveren niets meer zijn dan ‘sciencefictionfantasieën’ die losstaan van de technologische, wetenschappelijke en morele realiteit van het heden.

Om zijn beweringen te staven, schetst Becker drie extreme scenario's : een asteroïde-inslag vergelijkbaar met de inslag die de dinosauriërs uitroeide, een wereldwijde nucleaire oorlog en een brute klimaatverandering.

Zelfs te midden van een wereldwijde catastrofe, zoals die in apocalyptische films, zouden de omstandigheden op aarde nog steeds gunstiger zijn dan in welk buitenaards alternatief dan ook , zo beweert de wetenschapper.

Zelfs de ergste ramp zou de natuurlijke voordelen van onze wereld niet volledig kunnen wegnemen: adembare lucht, stabiele zwaartekracht, overvloedig water. Zoals Becker concludeert, zou inburgeren betekenen dat we in afgesloten bubbels leven, waar een simpele technische misser dodelijk kan zijn.

Zonder ruimte voor fouten zou het voortbestaan volledig afhangen van techniek . Aan de andere kant zou de aarde – zelfs verwoest – vruchtbare gebieden en een reële kans op wederopbouw behouden.

Een van de grootste technische uitdagingen is de terugkeer van deze contingenten naar de aarde, aangezien terugkeervensters zich elke 26 maanden openen. Deze beperking vereist de ontwikkeling van extreem robuuste en betrouwbare systemen die in staat zijn om leven gedurende lange perioden in stand te houden.

Technisch gezien is het mogelijk om een bewoonbare, kunstmatige omgeving te creëren. De grootste uitdaging vormen echter de transportkosten . De verwachting is echter dat het transport wel goedkoper zal worden vanwege het voortdurende heen-en-weer getransport.

Musk zelf schatte dat er een routine van 1000 lanceringen nodig zou zijn om een permanente nederzetting op Mars te vestigen. Elke missie zou infrastructuur, gereedschap en voedsel vervoeren, samen met emigranten, om de eerste stappen te zetten.

"De cruciale doorbraak die we nodig hebben om een galactische beschaving te worden, is om ruimtereizen net zo gewoon te maken als commerciële vluchten", aldus Musk.

Financieel gezien is de uitdaging net zo groot als het doel zelf: er is geen schatting van de kosten van dit ruimteavontuur. Ter vergelijking: het Apollo-programma – dat in slechts zes missies succesvol de maan bereikte – vereiste meer dan $ 280 miljard , gecorrigeerd naar de huidige waarden.

Adam Becker is niet de enige die Musks ambities in twijfel trekt. Michael Meyer , hoofdwetenschapper van NASA's Red Planet-exploratieprogramma, waarschuwt dat de economische levensvatbaarheid ervan de komende 100 jaar onzeker zal blijven.

Meyer noemt een aantal zeer specifieke redenen: de atmosfeer bevat bijna geen zuurstof en er is extreem weinig water beschikbaar , wat de ontwikkeling van landbouw of het tot stand brengen van een functionele hydrologische kringloop verhindert.

Vanuit dit perspectief is het echte obstakel voor Elon Musk niet het landen van Starship op een strategisch punt, maar het creëren van omstandigheden die ook maar enigszins vergelijkbaar zijn met het leven op aarde. Zelfs in de perfecte omgeving zouden mensen gedwongen worden om levenslang opgesloten te leven in drukkamers .

En zelfs als de meest sombere voorspellingen uitkomen - luchtvervuiling, een nucleaire ramp of een asteroïde-inslag - dan nog zou de Aarde minimale leefomstandigheden bieden waaraan Mars, ondanks al zijn futuristische epos, niet kan tippen.

Zelfs met een veranderde atmosfeer zou de blauwe planeet zijn dichtheid, rijk aan stikstof en zuurstof, behouden bij een druk van 1 bar op zeeniveau. Deze essentiële mix zou ademen mogelijk maken – misschien met hulp – maar zonder de noodzaak van een ruimtepak.

Daarentegen is de atmosfeer van Mars slechts een schim van die van de Aarde: 0,6% van de atmosfeer van de Aarde en bestaat voor 95% uit koolstofdioxide . Er is geen zuurstof beschikbaar en de druk aan het oppervlak is zo laag (0,006 bar) dat water niet vloeibaar kan blijven; het sublimeert simpelweg, waarbij het van ijs in damp verandert.

Maar de atmosfeer is niet het enige obstakel. Mars heeft geen wereldwijd magnetisch veld, waardoor het oppervlak onbeschermd is tegen zonne- en kosmische straling. Elke poging om een kolonie te stichten, vereist ondergrondse schuilplaatsen of gepantserde structuren met 24-uurs beschermingssystemen.

Daarentegen blijft de magnetosfeer van de aarde functioneren als een natuurlijk schild, zelfs na een grote schok.

Daarbij komt nog het extreme klimaat . De gemiddelde temperatuur op Mars ligt rond de -63 °C. Al het water is bevroren , ofwel aan de polen ofwel gevangen onder de regoliet.

Op aarde zou een gebeurtenis zoals een nucleaire winter de planeet kunnen afkoelen, maar de oceanen – met hun 1,4 miljard kubieke kilometer water – zouden nog steeds als thermische stabilisator fungeren. Zelfs als het verontreinigd of gedeeltelijk bevroren is, zou het water behandelbaar en bruikbaar zijn, althans met basistechnologie.

En zelfs als de biosfeer zou instorten, zouden er niches van biologische veerkracht overblijven. Micro-organismen zouden kunnen overleven in geothermische schuilplaatsen, op de zeebodem of in geïsoleerde grotten. De aardbodem zou organisch materiaal en belangrijke voedingsstoffen vasthouden om landbouwprocessen weer op gang te brengen.

Op Mars is de grond echter giftig : hoge concentraties perchloraten vormen een ernstig risico voor de gezondheid van de mens en maken elke poging tot teelt ervan moeilijk.

De zwaartekracht op Mars – slechts 38% van die op aarde – vormt een andere onbekende factor. Voorlopige studies suggereren dat langdurige blootstelling spieren, botten en cardiovasculaire functies kan aantasten.

Daarbij komt nog de moeilijkheid om basisvoorzieningen te bereiken. Hoewel er ijsafzettingen en tekenen van mogelijke ondergrondse zoutwaterbronnen zijn aangetroffen, is alles begraven, ontoegankelijk en omgeven door vijandige omstandigheden.

Voorlopig blijft Mars meer een idee dan een oplossing . Een overlevingsexperiment dat, zonder een kolossale technologische infrastructuur, geen echte garanties biedt. Geconfronteerd hiermee blijft een beschadigde Aarde de enige mogelijke thuisbasis .