Niet de intellectueel, maar de meester zou de ware tegenstander van AI kunnen zijn

Over hetzelfde onderwerp:

Carlo Galli was hoogleraar geschiedenis van de politieke doctrines aan de Universiteit van Bologna en is onder andere de belangrijkste Italiaanse wetenschapper op het gebied van Carl Schmitt. Gezien de centrale rol die de begrippen beslissing, vrijheid en wil, en daarmee ook de politiek, spelen in de reflectie op kunstmatige intelligentie, leek het ons onvermijdelijk om deze in twijfel te trekken. Professor Galli, laten we deze korte filosofische gesprekken over kunstmatige intelligentie beginnen met een fundamentele vraag: is het mogelijk om een ​​onderscheid te maken tussen intelligentie, begrepen als een berekenende verhouding, en denken, begrepen als de creatieve daad bij uitstek en voortkomend uit menselijke activiteit? “Het is niet alleen mogelijk, maar ook noodzakelijk. Onze eigen ervaring leert ons dat het element van berekening en formulematig-mnemonische herhaling, van statistische assemblage, slechts een deel is van onze intellectuele activiteit. Concreet mist dat element, hoewel belangrijk, het begin en het einde, die wel aanwezig zijn in het menselijk denken: het begin is interesse, nieuwsgierigheid, de wens om in de ene richting te gaan in plaats van de andere; het einde is om 'verder te gaan' dan de immense verzameling data en syntactische regels waartoe kunstmatige intelligentie toegang heeft . Dat wil zeggen, om de data te bekritiseren, niet te accepteren, terug te gaan naar de oorsprong ervan, te begrijpen hoe ze zijn ontstaan, te begrijpen dat die 'data' niet echt 'objectief' zijn, maar dat ze een geschiedenis, een genealogie hebben, dat ze het product zijn van politieke, economische, sociale relaties, beslissingen en tegenstrijdigheden. Denken is dit begrip, gericht op een herinterpretatie van de wereld, een heroriëntatie van de ervaring. Praten over machines (en AI is er één van) alsof ze in staat zijn om te denken, betekent een positivistische, onvolledige kijk op het denken aannemen; het betekent dat men niet begrijpt dat de natuurkunde (zonder toevlucht te nemen tot transcendentie) niet alle menselijke intellectuele processen kan verklaren. En het betekent dat iemand denkt dat mensen denken als machines, of dat hij of zij wenst dat ze dat zouden doen. En omdat de machine een gereedschap is, betekent dit dat iemand wenst – of in ieder geval wedt – dat mensen slechts instrumenteel denken, niet in staat tot kritiek.

Cultuur is niet neutraal. Elk cultureel perspectief is precies het innemen van een standpunt . Kunstmatige intelligentie daarentegen creëert de illusie van neutraliteit, van onweerlegbare gegevens, terwijl alles altijd afhangt van de manier waarop de vraag wordt gesteld – AI beantwoordt onze vragen, dit is het creatieve principe van het ‘trainen’ van de machine. Welke rol kan de figuur van de intellectueel, die tegenwoordig zo achterhaald lijkt, in deze context nog spelen, als dat nog kan? “AI wekt de illusie van objectiviteit bij gebruikers die niet geneigd zijn tot kritisch denken. Diezelfde illusie behoort misschien ook toe aan programmeurs en degenen die verantwoordelijk zijn voor de implementatie van AI in elke sociale sfeer; niettemin is het resultaat van de toepassing van (algemene) AI de 'enkele gedachte', de technocratische droom van een maatschappij die niet door mensen maar door machines wordt bestuurd (in werkelijkheid door degenen die erachter staan). De tegenstelling tussen (kunstmatige) intelligentie en de intellectueel komt in de praktijk niet tot uiting, gezien de onevenredigheid van de krachten tussen beiden. De intellectueel is de drager van kritisch denken, relatief traag, dat heroverweegt wat al is gedacht; en is de drager van de behoefte om zijn rede publiekelijk te gebruiken. De dagelijkse pers is hem bijzonder dierbaar (lezen was voor Hegel het ochtendgebed van de moderne seculiere mens); juist het massacommunicatiemiddel waarvan het gebruik en de autoriteit vandaag de dag een duikvlucht nemen, ten volle profiterend van zeer korte elektronische communicatie . AI domineert een tijdperk waarin er geen sprake meer is van een beschouwende publieke opinie, omdat de maatschappij is opgedeeld in talloze individuen, die worden bestuurd door emotionele impulsen die worden versterkt en gemanipuleerd door de media – ook via de 'creatie' van virtuele werelden en structureel 'nepnieuws'. De intellectueel vervult eigenlijk alleen een decoratieve rol, als figurant in een media-uiting die tot doel heeft interesse te wekken, consensus te creëren en te vermaken. De echte tegenstander van AI is misschien wel de Professor, de Meester die geduldig opleidt tot geestelijke vrijheid. En die in perspectief de heropleving van de politiek bevordert".

Zij baseerde zich daarbij sterk op het gedachtegoed van Carl Schmitt, die – heel kort gezegd – de politieke inhoud van de beslissing bepaalde. Wat kan vandaag, en morgen nog meer, de ‘primaatheid van de politicus’ zijn in een tijd waarin de beslissing ondergeschikt zou kunnen zijn aan de door de machine voorgestelde optimale procedure? Is er nog ruimte voor eigen beslissingen, of is er enkel ruimte voor het toepassen van gegeven procedures? “Een beslissing genomen door machines, hoe geavanceerd ook, is geen beslissing maar een berekening, volgens een procedure. De beslissing impliceert in plaats daarvan een breuk, een cesuur, tussen rationele, logische procedure en handeling; dat wil zeggen, het ziet de wortel van de handeling niet in de rede – noch in de positivistische noch in de dialectische rede – maar in de georiënteerde wil, en plaatst de handeling in contingentie, in onverzoenlijke wanorde: volgens Schmitt, in de vriend-vijandrelatie. Decisionisme is gebaseerd op het idee van de a-rationaliteit van de werkelijkheid, of op het idee dat politiek vereist dat een standpunt wordt ingenomen, niet een algoritme dat werkt met de logica van 'als... dan'. Decisionisme weet dat de kwestie van politiek de uitzondering is, niet de norm; de anomalie, niet de consequentie. En dat daarom het 'politieke' autonoom is van technische of economische logica: het is onberekenbaar. Om misverstanden te voorkomen, moet worden benadrukt dat de beslissing in deze zin niet alleen die van de soevereine dictator is, maar een collectief feit: het is een revolutie, een activering van grondwettelijke macht, een burgeroorlog, een klassenstrijd. De grote momenten in de geschiedenis worden niet geboren uit berekening, maar uit wil, uit prenormatieve vrijheid van handelen. Vorm, orde, norm, komen later. Een machine kan een beheerder suggesties doen over hoe om te gaan met een noodsituatie (een tijdelijke afwijking van de normen), op basis van geavanceerde algoritmes die leren van de ervaringen van de machine zelf. Maar handelen zonder normen, de wereld opnieuw uitvinden, procedures opnieuw interpreteren, vereist een denken dat kritisch van kracht is, expliciete doelen heeft en de moed heeft om de ontelbare arena van het Nieuwe te betreden . De machine is conservatief, ze kan alleen reproduceren wat al bestaat en dat aanpassen aan nieuwe omstandigheden – sterker nog, ze kan nog niet eens een auto besturen. De beslissing is echter potentieel innovatief, en zeker ook riskant – ervan uitgaande dat dit nog steeds mogelijk is in een maatschappij waarin burgers worden gedwongen om op een manier te denken en te handelen die steeds meer lijkt op die van machines. Om een ​​beslissing te kunnen nemen, heb je dingen nodig die geen enkele machine kan hebben: politieke energie, vindingrijkheid en verbeeldingskracht. De machine verbiedt immers de handeling, de vrijheid: ze sluit haar op in haar eigen logica, die dan weer de logica is van haar programmeurs en producenten”.

Meer over deze onderwerpen: