Medjugorje tussen onderzoek en getuigenis

"Het heeft ook mijn leven veranderd." Tegenover de feiten knielt de rede. Of in ieder geval stelt ze zichzelf ter discussie. In deze geest ontstond het nieuwe boek van Riccardo Caniato, een journalist die tot de meest gezaghebbende en gepassioneerde wetenschappers op het gebied van Mariaverschijningen behoort. "Medjugorje. Een onderzoek", uitgegeven door Il Timone, is veel meer dan een simpele chronologische reconstructie van religieuze gebeurtenissen die begonnen op 25 juni 1981 in een afgelegen stadje in Herzegovina: het is, zoals de titel al suggereert, een onderzoek, maar ook een bekentenis. De intieme en oprechte reis van een man die, in die heuvels waar "de hemel de aarde raakt", de ultieme betekenis van zijn geloof vond.

De waarde van Caniato's boek ligt in zijn dubbele karakter: het is tegelijkertijd rigoureus en spiritueel, gedocumenteerd en levendig. Door het beroep van journalist en de nederigheid van de gelovige in evenwicht te brengen, presenteert de auteur de lezer meer dan veertig jaar aan Mariaverschijningen, en creëert zo een dialoog tussen kerkelijke bronnen, directe getuigenissen, historische gebeurtenissen en levenspaden die door die ervaring zijn veranderd.

Dit is geen onkritische apologie, noch een theologische verhandeling. Zoals Caniato zelf met ontwapenende eerlijkheid verklaart, is hij noch historicus noch theoloog. Toch – zoals pater Serafino Tognetti in het voorwoord opmerkt – "is een theoloog hij die bidt". En Caniato, een man van gebed, toont zich ook een man met een diepe spirituele intuïtie, in staat de tekenen des tijds te interpreteren zonder die interpretatie ooit te forceren.

"Het fenomeen Medjugorje creëert bekering en een terugkeer naar God", schrijft Tognetti. En deze zin kan de hele structuur van het boek samenvatten. Voor Caniato is de Mariaverschijning geen feit dat met het scalpel van de twijfel ontleed moet worden, maar een ontmoeting. In die zin wordt het boek meer een getuige dan een analyse: het vertelt met precisie, maar ook met emotie, over de spirituele vruchten van die ontmoeting, zowel in het leven van de auteur als in de verhalen van vele pelgrims, zieners, priesters en leken.

Het persoonlijke getuigenis van pater Tognetti – opgenomen in de lange inleiding van het boek – verrijkt het werk verder. Het is een verhaal van bekering en roeping, geboren in datzelfde dorp, waar de stilte van begin jaren tachtig meer sprak dan woorden, en waar de terugkeer naar de mis en de biecht een tastbaar teken van Gods aanwezigheid werd. Ontroerend is de herinnering aan de zegen die pater Tognetti kreeg tijdens een mis in Medjugorje, een moment dat het begin markeerde van zijn geloofsreis.

Deze nieuwe editie, herzien en uitgebreid ten opzichte van de vorige ("Medjugorje - Paradijs in één richting"), komt op een beslissend moment: in september 2024 sprak de Heilige Stoel namelijk een nihil obstat uit, waarbij hij elk doctrinair obstakel voor het geloof van de pelgrims wegnam, maar tegelijkertijd de nodige voorzichtigheid betrachtte ten aanzien van het mogelijk bovennatuurlijke karakter van de gebeurtenissen. Caniato's boek past perfect in dit kerkelijke klimaat van openheid en onderscheidingsvermogen.

Ook opmerkelijk is de analyse van de relatie tussen Medjugorje en de drie pausen die regeerden tijdens de periode van de verschijningen: Sint-Johannes Paulus II, Benedictus XVI en Franciscus, die onlangs is overleden (21 april 2025). Juist met Franciscus zijn we getuige geweest van een ongekende pastorale opening, die culmineerde in de impliciete erkenning van de spirituele waarde van Medjugorje, dat vandaag de dag volop in de belangstelling staat van de katholieke wereld.

Riccardo Caniato probeert niet te overtuigen, maar te delen. De lezer, gelovig of niet, kan niet onverschillig blijven voor de oprechtheid van de vertelling en de intensiteit van de verhalen. Wie op zoek is naar antwoorden, vindt goed gestelde vragen; wie op zoek is naar bevestiging, vindt sporen; wie niet gelooft, vindt nog steeds een menselijk en cultureel document van buitengewone waarde.

De tekst is vloeiend, geschreven met een heldere pen maar ook met gevoel. Hij leest als een roman, mediteert als een dagboek, raadpleegt als een essay. En bovenal: hij wordt onthouden.

(door Paolo Martini)