Afscheid van Arnaldo Pomodoro, reus van de Italiaanse beeldhouwkunst

Arnaldo Pomodoro, een gigant van de Italiaanse beeldhouwkunst, is gisteren, zondag 22 juni, overleden: hij werd 99 jaar oud . Het nieuws werd bekendgemaakt door Carlotta Montebello, algemeen directeur van de Stichting Arnaldo Pomodoro.

De post

"Arnaldo Pomodoro is gisteravond op 99-jarige leeftijd in zijn woning in Milaan overleden. Met zijn overlijden verliest de kunstwereld een van haar meest gezaghebbende, heldere en visionaire stemmen." "De meester", benadrukt hij in een bericht op Facebook, "laat een immense erfenis na, niet alleen vanwege de kracht van zijn werk, dat internationaal erkenning geniet, maar ook vanwege de samenhang en intensiteit van zijn denken, waarmee hij met onvermoeibare creatieve energie naar de toekomst kijkt."

Nederlands: "'Ik heb nooit geloofd in stichtingen die één kunstenaar als een unicum eren. De kunstenaar maakt deel uit van een cultureel weefsel, zijn actieve bijdrage kan nooit verloren gaan en daarom heb ik mijn stichting opgevat als een actieve en levendige plek voor culturele ontwikkeling, en als een documentatiecentrum voor mijn werk, dat originele voorstellen kan doen en niet slechts passief conserveert. Maar het beste moet nog komen: dit was slechts het begin en in mijn bedoelingen moet het project – gericht op jongeren en de toekomst – wortel schieten, waarbij continuïteit een onvermijdelijk element is...' De stichting, geboren uit deze visie en sterk in de richting die Arnaldo Pomodoro in de loop van dertig jaar heeft uitgezet - merkt Montebello op - zal blijven opereren volgens de wil van de oprichter, en zorgen voor het behoud en de valorisatie van zijn werk, en zich inzetten voor de verspreiding van zijn materiële en immateriële erfgoed door het creëren van tentoonstellingen, evenementen en initiatieven in een inventieve, bijna experimentele ruimte van studie en vergelijking op het gebied van kunst en beeldhouwkunst, die streeft naar een diepe en wereldwijde betrokkenheid bij mens en maatschappij. We zullen je allemaal missen, Arnaldo. en wij zullen uw leringen koesteren".

Leven en werk van Arnaldo Pomodoro

Arnaldo Pomodoro, een van de meest emblematische protagonisten van de hedendaagse beeldhouwkunst op internationaal niveau, overleed aan de vooravond van zijn 99e verjaardag. Zijn werk, helder en gekwetst, plechtig en rusteloos, heeft een diepe stempel gedrukt op de geschiedenis van de twintigste-eeuwse kunst en daarna. De beeldhouwer beeldhouwde materie alsof het geheugen was, brons alsof het vlees was: hij vertelde, met zijn gebroken en gebeeldhouwde geometrische vormen, het mysterie van de mens in de moderniteit. Het is alsof Arnaldo Pomodoro, met elke bol die opengaat, elke kolom die breekt, elke schijf die scheurt, had geprobeerd te zeggen dat de waarheid niet ligt in de gladde en geruststellende oppervlakken van de werkelijkheid, maar in de scheuren ervan. Zijn werk blijft een atlas van de menselijke innerlijkheid, vertaald in pure geometrische vormen, die vervolgens gewelddadig werden veranderd. Zijn Spheres , wereldberoemd (aanwezig in talloze steden, waaronder Trinity College Dublin, de binnenplaats van de Vaticaanse Musea en de Verenigde Naties in New York), zijn metaforen van gekwetste perfectie. De glans van de oppervlakken is slechts schijnbaar: een bedrieglijke uitnodiging. Binnenin opent zich een mechanisch universum, grillig en complex, dat de kunstenaar vormgeeft als een horlogemaker van de psyche. Elke scheur is een drempel. Elke traan, een verklaring.

Pomodoro, geboren op 23 juni 1926 in Morciano di Romagna, in de provincie Rimini, heeft de hele twintigste eeuw tastbaar vormgegeven. Zijn bollen, schijven, gebroken zuilen en monumentale sculpturale omgevingen zijn de uitdrukking van een complexe gedachte: een kunst die door middel van materie probeert te onthullen wat verborgen, diepzinnig en heilig is. Voordat hij kunstenaar werd, volgde Pomodoro een opleiding tot landmeter en betrad hij aanvankelijk de wereld van de goudsmeedkunst en scenografie. Samen met zijn broer Giorgio "Giò" Pomodoro (1930-2002) en Giorgio Perfetti (1932-1961) richtte hij de groep 3P op, die de kunst van het goudsmeden wilde vernieuwen, in een synthese tussen vakmanschap en uitvinding. Zijn verhuizing naar Milaan in 1954 markeerde het begin van een radicale reis. Hij exposeerde in 1955 in de Galleria del Naviglio en ontwikkelde van daaruit een persoonlijke, diep herkenbare plastische taal. De economische hoofdstad van Italië wordt zijn creatieve laboratorium en Pomodoro zal daar de rest van zijn leven blijven.

Pomodoro's eerste sculpturale taal bestaat uit hoogreliëfs, doorsneden door een spijkerschrift, archaïsch, symbolisch schrift. Een "schrift van tijd", zoals hij het zelf omschreef. Vanaf de jaren 60 begon hij te werken aan solide geometrische vormen met brons, lood, tin en cement: de materialen die Pomodoro koos, zijn altijd instrumenten van filosofisch onderzoek - bollen, kubussen, cilinders, schijven, kegels - gebouwd in glanzend brons, vervolgens gebroken, geopend, gescheurd. De buitenkant is perfect en glad, de binnenkant is rommelig, technisch, organisch: een plastische metafoor voor het contrast tussen uiterlijk en substantie. Deze dialectiek zal Pomodoro's stijlcode worden. Elk van zijn werken is een ruimte om te verkennen, een mentale architectuur, een levend organisme. Pomodoro zelf sprak over zijn sculpturen als "mythologische machines".

Pomodoro heeft nooit geaccepteerd dat beeldhouwkunst slechts een object was. Zijn kunst is ruimtelijk, omgevingsgebonden, totaal. Vanaf de jaren zestig, met werken als 'La Colonna del viaggiatore' (1962), 'Grande Radar' (1963), 'Sfere con Sfera' (1966), 'Cilindro costruzione' (1968-70) en 'Mole circolare' (1968-70), heeft de kunstenaar de interactie tussen beeldhouwkunst en omgeving onderzocht. Het gaat niet alleen om monumentale dimensies: Pomodoro wil dat zijn werken doorkruist, ervaren en onderzocht worden. Hij wil dat de toeschouwer erin verdwaalt, als in een labyrint van het bestaan. Het hoogtepunt van dit streven is misschien wel het werk 'Ingresso nel labirinto', gewijd aan het epos van Gilgamesj, een omgevingsinstallatie die de grenzen van de beeldhouwkunst overstijgt en zichzelf transformeert tot een mythische ervaring, een existentiële drempel. Elders, met werken als 'Carapace' (2010), de beeldhouwkelder voor de familie Lunelli in Bevagna, heeft Pomodoro kunst en architectuur in één gebaar samengevoegd: het creëren van een plek om esthetisch, spiritueel en cultureel te bewonen.

Pomodoro's artistieke productie is immens en verspreid over de hele wereld. Zijn openbare werken zijn bijvoorbeeld te vinden in Rome, Milaan, Kopenhagen, Brisbane, Dublin, New York, Parijs, Los Angeles en Darmstadt. Tot zijn meest iconische werken behoren: 'Colonna del viaggiatore' (1962), een baanbrekend werk in volumetrische beeldhouwkunst, gemaakt voor 'Sculture nella città' in Spoleto; 'Disco Solare' (1991), geschonken aan Rusland en geplaatst in Moskou tijdens de dooi na de Sovjet-Unie; 'Papyrus' (1992) in Darmstadt, Duitsland; 'Lancia di Luce' (1995), een obelisk van staal en koper in Terni; het bronzen portaal van de kathedraal van Cefalù (1998); het sacrale meubilair in de kerk van Padre Pio in San Giovanni Rotondo, in samenwerking met archistar Renzo Piano. Zijn milieuprojecten zijn talrijk: van het project voor de begraafplaats van Urbino uit 1973, uitgegraven in de heuvel van Urbino, dat destijds niet werd gerealiseerd vanwege conflicten en lokale problemen, tot 'Moto terreo solare', de lange betonnen muurschildering voor het Symposium van Minoa in Marsala, van de Sala d'Armi voor het Museo Poldi Pezzoli in Milaan, tot de omgeving 'Ingresso nel labirinto', gewijd aan het epos van Gilgamesj. Pomodoro heeft ook indrukwekkende theaterdecors ontworpen voor Griekse tragedies, hedendaagse drama's en opera's, en heeft voor zijn decors de Ubu-prijs gewonnen.

Zijn kunst is tentoongesteld in de belangrijkste musea en kunstcentra ter wereld. Memorabele anthologietentoonstellingen hebben hem tot een van de belangrijkste kunstenaars gewijd. Tot de belangrijkste tentoonstellingen behoren: Rotonda della Besana in Milaan (1974), Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris (1976), Forte Belvedere in Florence (1984), Palazzo dei Diamanti in Ferrara (1987), Hakone Open Air Museum in Japan (1994), Marlborough Gallery in New York (1996), Torre di Guevara in Ischia (2003). Fortezza del Priamar in Savona (2007). Talrijke reizende tentoonstellingen tussen Europa, de Verenigde Staten, Australië, Japan en een buitengewoon vermogen om de dialoog aan te gaan met stedelijke en natuurlijke landschappen. Hij doceerde aan de kunstafdelingen van de Amerikaanse universiteiten van Stanford University, University of California in Berkeley en Mills College.

Pomodoro ontving talloze internationale prijzen: een prijs op de Biënnale van São Paulo (1963), een prijs op de Biënnale van Venetië (1964), de Carnegie International Prize (1967), de Henry Moore Prize in Hakone (1981), de Praemium Imperiale voor Beeldhouwkunst van de Japan Art Association (1990) en de Lifetime Achievement Award van het International Sculpture Center in San Francisco (2008). Hij ontving een eredoctoraat in de literatuur van Trinity College Dublin (1992) en in de ingenieurswetenschappen van de Universiteit van Ancona (2001). Hij werd benoemd tot Ridder in het Grootkruis van de Italiaanse Republiek (1996) en ontving een gouden medaille voor verdienste in cultuur en kunst (2005).

In 1995 richtte hij de Stichting Arnaldo Pomodoro op in Milaan, met als doel niet alleen zijn eigen werk, maar ook de hedendaagse beeldhouwkunst in het algemeen te behouden en te promoten. De stichting is opgezet als een centrum voor documentatie, tentoonstellingen en reflectie, open voor jonge kunstenaars, curatoren en het publiek. In Montefeltro, het land van zijn jeugd, richtte Pomodoro het Tam Centrum (Artistieke Behandeling van Metalen) op. ( door Paolo Martini )