Frankrijk geeft drie schedels uit het koloniale tijdperk terug aan Madagaskar, waaronder één waarvan men denkt dat die toebehoorde aan een onthoofde koning

Frankrijk heeft op dinsdag 26 augustus drie schedels uit de koloniale tijd teruggegeven aan Madagaskar, waaronder de vermoedelijke schedel van koning Toera, een Malagassische koning die in 1897 door het Franse leger werd onthoofd tijdens een bloedbad. Volgens Agence France-Presse werden de drie schedels van de etnische groep Sakalava dinsdag symbolisch overgedragen aan de Malagassische autoriteiten tijdens een ceremonie op het Franse Ministerie van Cultuur. Ze zullen op 31 augustus terugkeren naar het eiland, waar ze begraven zullen worden.

De vermoedelijke schedel van de koning, die Antananarivo jarenlang claimde , werd tot nu toe bewaard in het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Parijs, samen met honderden andere menselijke resten uit Madagaskar. Koning Toera werd in de begindagen van de kolonisatie gedood tijdens een dodelijke aanval door Franse koloniale troepen in Ambiky, de voormalige koninklijke hoofdstad van Menabe, en vervolgens als trofee meegenomen naar Frankrijk.

Deze teruggave "markeert een historische gebeurtenis", verwelkomde minister van Cultuur Rachida Dati. "Deze schedels zijn in de nationale collecties terechtgekomen in omstandigheden die objectief gezien de menselijke waardigheid schenden en in een context van koloniaal geweld", legde ze uit aan de pers. De minister specificeerde dat het werk van wetenschappers, uitgevoerd vóór de teruggave, het mogelijk had gemaakt om "met zekerheid" vast te stellen dat deze schedels afkomstig zijn van de Sakalava-gemeenschap, maar dat slechts "verondersteld" kon worden dat één ervan die van koning Toera was.

Tijdens een bezoek aan Madagaskar in april riep Emmanuel Macron op tot deze restitutie om de "voorwaarden" te scheppen voor " vergeving" in het licht van de "bloedige en tragische bladzijden" van de kolonisatie, van 1897 tot de onafhankelijkheid in 1960. Juridisch gezien is deze restitutie tevens de eerste toepassing in Frankrijk van een kaderwet die eind 2023 werd aangenomen en die de teruggave van stoffelijke overschotten vergemakkelijkt door verwijdering ervan uit openbare collecties mogelijk te maken zonder tussenkomst van de wetgever.

De Malagassische minister van Cultuur, Volamiranty Donna Mara, was aanwezig in Parijs en prees een "gebaar van immense betekenis". Deze schedels zijn geen "gewoon verzamelobject ", verklaarde ze. "Ze vormen de onzichtbare en onuitwisbare schakel die ons heden met ons verleden verbindt. Hun afwezigheid vormt al meer dan een eeuw, 128 jaar, een open wond in het hart van ons eiland."