Ouderschap in Europa: minder tevredenheid, meer betekenis in het leven

Ik heb ooit een mooie uitspraak gehoord: "Een kind krijgen is alsof je een vitaal orgaan uitbesteedt om zelfstandig buiten rond te rennen en in bomen te klimmen." Een kind krijgen is fascinerend en betekenisvol, maar kan ook vermoeiend en beangstigend zijn.

Een nieuw onderzoek naar oudertevredenheid bevestigt deze schijnbare tegenstrijdigheid: vergeleken met kinderloze mensen ervaren ouders hun eigen leven als zinvoller. Tegelijkertijd zijn ouders niet tevredener met hun leven dan niet-ouders. Integendeel: ouders zijn vaak minder tevreden .

Dat ontdekten de sociologen Marita Jacob en Ansgar Hudde van de Universiteit van Keulen en zij publiceerden hun resultaten in het Journal of Marriage and Family . Voor het onderzoek maakten de onderzoekers gebruik van gegevens uit de zogenoemde European Social Survey, onder ruim 43.000 respondenten uit 30 landen.

Jacob en Hudde ontdekten dat zowel moeders als vaders een dieper gevoel van zingeving in het leven ervaren, ongeacht nationaliteit of sociale status.

Als het om tevredenheid gaat, liggen de zaken anders . Dat hangt niet alleen sterk af van de leefsituatie van het individu, maar ook van het gezinsbeleid van het land. Het is ook een kwestie van geslacht: moeders zijn minder tevreden dan vaders.

In Scandinavië is er weinig verschil tussen ouders en kinderloze mensen

"Ouders die in een moeilijke levenssituatie leven, zijn minder tevreden", zegt Marita Jacob, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Keulen. Met uitdagend worden bijvoorbeeld bedoeld: alleenstaande ouder, jong, laagopgeleid. Ja, je zou kunnen zeggen dat het zo is.

Volgens Jacob is dit echter geen onveranderlijke natuurwet: "In Scandinavische landen zijn de verschillen tussen sociale groepen veel minder uitgesproken." Bovendien is in deze landen het verschil in levenstevredenheid tussen ouders en kinderloze mensen veel kleiner dan bijvoorbeeld in Centraal- en Oost-Europa.

Kinderopvang, ouderschapstoeslag en ouderschapsverlof: deze gezinsbeleidsmaatregelen werken heel goed in de Scandinavische landen , zegt Jacob. "Ik vermoed dat deze maatregelen een impact hebben op de samenleving. Dit betekent dat kinderen niet alleen als een probleem voor ouders worden gezien, maar als een taak die gezamenlijk moet worden aangepakt."

Deze houding is ook terug te zien in de bedrijfscultuur van Scandinavische werkgevers, zegt Jacob. Daar is het normaler dat ouders eerder beginnen met werken en eerder weggaan, en belangrijke vergaderingen worden daar beter aangepast aan het ritme van het gezin, zegt de socioloog.

Grotere tevredenheid door grotere gelijkheid tussen de seksen

Vrouwen zijn nog steeds in de eerste plaats verantwoordelijk voor het gezinsleven. In Duitsland vermindert één op de twee vrouwen haar werkuren om voor haar kinderen te kunnen zorgen . Slechts een kleine zes procent van de Duitse mannen die parttime werken, doet dit vanwege familieomstandigheden. Ook in Duitsland zijn het moeders die het grootste deel van het ouderschapsverlof opnemen .

Een andere factor die ervoor kan zorgen dat ouders in Finland gelukkiger zijn dan ouders in Duitsland, is gendergelijkheid. Gelijke beloning en dus een kleiner loonverschil tussen mannen en vrouwen in de Scandinavische landen zorgen voor gelukkigere vrouwen, zegt Jacob. Dit heeft vervolgens een positief effect op de relatie en dus op het gezin.

"Een kind is geen project dat je alleen kunt beheren"

Marita Jacob vertelt dat zij samen met andere ouders optrok toen haar kinderen nog klein waren. "Wij haalden ieder altijd een paar kinderen op van de kleuterschool." Iedereen die kleine kinderen heeft, weet dat een half uurtje meer of minder tijd doorslaggevend kan zijn voor de vraag of de dag eindigt in een zenuwinzinking of niet. Jacob pleit er daarom voor dat ouders elkaar niet alleen meer steun bieden, maar er ook daadwerkelijk gebruik van maken.

Kinderen zijn belangrijk. Niet alleen om de vergrijzing tegen te gaan, die zonder jongeren niet voor de gepensioneerden kan zorgen.

“Maar kinderen hebben ook waarde op zichzelf”, benadrukt Marita Jacob. "Ze brengen vitaliteit, nieuwe ideeën en innovaties in een samenleving."

Daarom ziet de socioloog een bijzondere verantwoordelijkheid bij de staten. Kinderen zouden niet het probleem van hun ouders moeten zijn als de kinderopvang onbetrouwbaar is of er problemen zijn op school. Kinderen zijn een verantwoordelijkheid voor de samenleving als geheel.

Bron:

Tijdschrift voor huwelijk en gezin: Ouderschap in Europa: niet meer levenstevredenheid, maar meer betekenis in het leven, 2025 https://doi.org/10.1111/jomf.13116