Klimaatverandering in de Noordelijke IJszee: gevaarlijke algengifstoffen in Groenlandse walvissen

Uitwerpselen van Groenlandse walvissen laten zien hoe klimaatverandering de Noordelijke IJszee beïnvloedt – en welke gevaren dat met zich meebrengt voor mens en dier. De stijgende zeetemperatuur stimuleert de groei van bepaalde algensoorten, die giftige metabolieten (algengifstoffen) produceren die een bedreiging vormen voor zeedieren die zich voeden met mensen in het Noordpoolgebied.

Een onderzoeksteam van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) onder leiding van Kathi Lefebvre toonde deze trend aan met behulp van een ongebruikelijke methode: gedurende 19 jaar verzamelden ze fecale monsters van 205 Groenlandse walvissen die door inheemse groepen waren gevangen in de Beaufortzee – een deel van de Noordelijke IJszee voor de kust van Alaska. Walvisvangst voor eigen gebruik is in deze gebieden gebruikelijk.

Voor het onderzoek werden delen van de dikke darm van elke walvis verwijderd en de ontlasting werd verzameld met behulp van plastic lepels. Het team koelde deze eerst af tot -20 graden Celsius en analyseerde vervolgens de concentratie algentoxines in de monsters met behulp van een speciale procedure.

De onderzoekers ontdekten dat de concentratie algengifstoffen sterk gecorreleerd is met de significante veranderingen in de oceaantemperatuur door de jaren heen, de hoeveelheid ijsvrij water, de windsnelheid en de luchtdruk. Een hogere concentratie schadelijke algen werd dus geassocieerd met een toenemende opwarming van de oceaan en een afnemende hoeveelheid zee-ijs.

De afbeelding toont de algencellen die de schadelijke algengifstoffen produceren.

Bron: Brian Bill NOAA Fisheries

" Onze resultaten bevestigen het oceanische, atmosferische en biologische bewijs voor toenemende concentraties van algengifstoffen in Arctische voedselketens als gevolg van de opwarming van de oceaan ", vertelde hoofdonderzoeker Lefebvre aan het Duitse persbureau.

Groenlandse walvissen, die naar schatting ruim 150 jaar oud worden, en hun metabolisme vormen zo een logboek van een veranderende omgeving. "Deze nieuwe aanpak werpt licht op hoe de opwarming van de oceaan en de toenemende bedreiging van het Arctische dierenleven door algengifstoffen verband houden met elkaar. Dit bedreigt de voedselzekerheid van de inheemse bevolking van Alaska, die al meer dan 5000 jaar afhankelijk is van mariene hulpbronnen", legt Lefebvre uit.

De onderzoekers benadrukken dat het belangrijk is om de blootstelling van zeedieren aan giftige stoffen in de gaten te houden om de populatie in het Noordpoolgebied te beschermen.

Door de klimaatverandering warmt de oceaan dramatisch op en smelt het ijs: elk jaar, kort voor het einde van de winter, bereikt het zee-ijs in het Noordpoolgebied zijn grootste omvang. Toen de ijskap in maart van dit jaar werd gemeten, was deze nog nooit zo klein geweest als dit jaar. Volgens het Amerikaanse klimaatagentschap NSIDC (National Snow and Ice Data Center) was de ijskap op 22 maart slechts gegroeid tot zo'n 14,33 miljoen vierkante kilometer. Dit is de kleinste omvang sinds de satellietmetingen bijna 50 jaar geleden begonnen, aldus het agentschap. Het vorige negatieve record dateerde uit 2017.

RND/dpa