Australië: 100 miljoen jaar oude fossiele parel ontdekt

Sydney. In de Australische outback vond een toerist iets dat op het eerste gezicht een ronde steen leek, maar in werkelijkheid een schat uit een vervlogen tijdperk bleek te zijn: een fossiele parel, zo'n 100 miljoen jaar oud en de grootste in zijn soort die ooit in Australië is ontdekt.

De ongewone ontdekking werd in 2019 gedaan in een fossielengroeve in het stadje Richmond in het noordwesten van Queensland. Bezoekers mogen er met een vergunning zelf graven – op voorwaarde dat wetenschappelijk significante vondsten worden overgedragen aan het Kronosaurus Korner Museum. Dat is precies wat een toerist deed: hij vond een opvallend ronde bol.

"Er zijn ronde stenen – en dan zijn er écht ronde stenen!", luidt een verklaring van het museum. De toenmalige conservator, Michelle Johnston, vermoedde meteen dat het een parel zou kunnen zijn. Later onderzoek bevestigde: de veronderstelde steen was inderdaad een fossiele parel, met een diameter van bijna twee centimeter.

De parel werd gevormd door een tweekleppige schelp van het geslacht Inoceramus . Deze tweekleppigen behoorden tot de grootste ter wereld tijdens het Krijt. In Australië bereikten ze een diameter tot wel 50 centimeter, en in andere streken zelfs twee meter. Dankzij hun enorme omvang konden ze zeer grote parels produceren.

Wat de ontdekking zo bijzonder maakt: Richmond ligt tegenwoordig in een droog grasland, honderden kilometers van de zee. Maar 100 miljoen jaar geleden bedekte de Eromangazee grote delen van Oost-Australië. Deze binnenzee was niet alleen de thuisbasis van mosselen, maar ook van vissen, schildpadden en enorme zeereptielen zoals de Kronosaurus en ichthyosauriërs. Veel van hun fossielen zijn tegenwoordig te zien in het Richmond Museum.

De parel werd onderzocht door Gregory Webb, paleontoloog aan de Universiteit van Queensland, die de vondst twee jaar lang bestudeerde. "Het is de eerste parel in zijn soort die in Australië is gevonden, maar soortgelijke vondsten zijn ook in Noord-Amerika gedaan", legde de wetenschapper uit in een e-mail. De ontdekking is een meevaller voor het onderzoek: "Ze is echt belangrijk omdat ze de kloof helpt dichten tussen de biologie en ecologie van deze oude, uitgestorven organismen en die van vandaag." Webb legde uit dat dit onderzoekers zal helpen beter te begrijpen hoe mosselen met hun omgeving en met veranderingen daarin omgingen. Deze kennis zou zelfs vandaag de dag waardevol kunnen zijn voor natuurbehoud.

De parel werd onderzocht met behulp van geavanceerde technologie: een neutronen-CT-scanner, een soort tomografie die vergelijkbaar is met die in de geneeskunde, maakte het mogelijk de interne structuur te analyseren zonder de vondst te beschadigen. Dit leverde definitief bewijs: het was een parel – en de grootste fossiele parel die tot nu toe in Australië is aangetroffen.

Wat bijzonder verbazingwekkend is, is dat de fossiele parel miljoenen jaren vrijwel intact heeft overleefd. Dit komt door het materiaal: hij is gevormd in een schelp van calciet, wat stabieler is dan aragoniet, het mineraal waaruit de meeste moderne parels zijn gemaakt. Hoewel er tot nu toe slechts twee andere fossiele parels in Australië zijn ontdekt – beide aanzienlijk kleiner en opaalachtig – is het exemplaar uit Richmond een vrijwel onveranderde "echte" parel en daarmee een wetenschappelijke "schat".

Maar de vondst is ook waardevol buiten het onderzoek. "Iets zo ongewoons als een fossiele parel spreekt ook tot de verbeelding van het publiek", zegt Webb. "Het maakt het makkelijker om de waarde van ons natuurlijke erfgoed te begrijpen. Sommige dingen zijn nooit veranderd – en een parel is fascinerend, of hij nu modern is of 100 miljoen jaar oud."

De parel is nu permanent te zien in de Kronosaurus Korner en zal in de toekomst waarschijnlijk een van de belangrijkste attracties van het museum worden. Het feit dat de parel werd ontdekt door amateur-fossielenverzamelaars maakt het verhaal bijzonder boeiend voor museumdirecteuren en wetenschappers. Professionele paleontologen zijn immers wereldwijd zeldzaam, benadrukt het museum, en veel ontdekkingen komen pas aan het licht doordat leken nieuwsgierig zijn naar de natuur en hun vondsten delen.