'Vadermodus' bij bavianen: hoe een goede relatie met de vader het leven van hun dochters verlengt

Onder zoogdieren zijn er slechts enkele soorten waarbij vaders intensieve zorg voor hun kinderen verlenen. Maar wanneer ze dat doen, komt dat de nakomelingen ten goede. Dit blijkt uit een woensdag gepubliceerd onderzoek uit Kenia. Het toont aan dat bij bavianen de kwaliteit van de relatie tussen vader en dochter een significante invloed heeft op de levensduur van vrouwtjes.

Hoewel het belang van de moeder voor de ontwikkeling van nakomelingen bij zoogdieren uitgebreid is onderzocht, is er weinig bekend over de invloed van vaders. Bij mensen is bekend dat een afwezigheid van een vader tijdens de kindertijd verband houdt met een lager inkomen, een slechtere gezondheid en een hogere sterfte, zo stellen de onderzoekers in de studie.

Maar hoe zit het met het dierenrijk? Dit is de focus van een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift "Proceedings of the Royal Society B". De studie onderzocht 216 vrouwtjesbavianen en hun vaders in Amboseli National Park in het zuidwesten van Kenia. Een derde van de jonge vrouwtjes leefde minstens drie jaar in dezelfde sociale groep als hun vader. Bij de overige twee derde verliet de vader de groep vroegtijdig of stierf tijdens de eerste drie levensjaren van het vrouwtje.

De onderzoekers, onder leiding van bioloog Elizabeth Archie van de Universiteit van Notre Dame, onderzochten de verzorgingsrituelen tussen de jonge vrouwtjes en hun vaders. Ze wilden de sterkte van de relatie evalueren. De auteurs van de studie vergeleken de verzorgingsrituelen van de bavianen met een koffiefeestje voor mensen.

De resultaten zijn indrukwekkend: uit het onderzoek blijkt dat vrouwtjesbavianen die een sterke band met hun vader hebben en al drie jaar of langer bij hem wonen, twee tot vier jaar langer leven dan vrouwtjes met een zwakke band met hun vader.

"Mannetjesbavianen behalen doorgaans hun grootste reproductiesucces als ze jongvolwassen zijn", aldus biologieprofessor Archie op de website van de Universiteit van Notre Dame . "Maar nadat ze een paar kinderen hebben gekregen en hun conditie afneemt, schakelen ze over op de 'vadermodus'", vervolgt ze. De druk om te paren neemt af. Vaders zijn minder vaak weg en hebben meer tijd om met hun kinderen door te brengen.

Volgens het onderzoek vertonen vader-dochterparen die langer samenleven sterke, verzorgende relaties. Sterke relaties tussen jonge vrouwtjes en andere volwassen mannetjes in de groep hadden echter niet hetzelfde effect. Dit zou kunnen komen doordat bavianenvaders in conflicten met andere groepsleden ingrijpen ten behoeve van hun nakomelingen – of hun moeders.

Volgens het onderzoek breiden mannetjes het sociale netwerk van een kind uit. Als populaire groepsleden hebben veel bavianen contact met hen. "Een kind dat bij een mannetje blijft, heeft dus meer diverse sociale interacties dan een kind dat alleen bij zijn moeder is", zegt Archie. Vaders creëren een soort veiligheidszone voor hun dochters.

"Bij veel zoogdieren hebben vaders de reputatie niet veel bij te dragen aan de zorg", zegt Archie. Maar we weten nu dat zelfs ogenschijnlijk kleine bijdragen een aanzienlijk voordeel hebben, tenminste bij bavianen. Archie is ervan overtuigd dat het onderzoek licht kan werpen op de evolutionaire wortels van menselijke ouderlijke zorg.